Fas Parlamentosu, yabancı vatandaşlara Fas vatandaşlığı veren yasada yapılan değişikliği resmen onayladı.

Ülke vatandaşlığını elde etmek için Arapça bilme şartına ek olarak Amazigh dilini bilme şartı da eklendi.

Bir yabancının Fas vatandaşlığı alabilmesi için Amazigh dilini bilmesinin zorunlu olması, bu değişikliğin vatandaşlık kanunundaki önemli bir hatayı düzeltmek için geldiğine inananlar ile bu durumun yabancı eşlere vatandaşlık verilmesine engel teşkil edeceğini düşünenler arasında tartışma yarattı.

Fas'taki 2011 anayasasının beşinci bölümünde şöyle belirtiliyor:

Arapça, devletin resmi dilidir ve devlet, onun kullanımını korumak ve geliştirmek için çalışmalıdır. Amazigh, istisnasız tüm Faslıların ortak varlığı olduğu için devletin resmi dilidir.

Krallıktaki anayasal belgede ise şu ifadeler yer alıyor:

Gelecekte resmi bir dil olarak işlevini yerine getirebilmesi için, Amazigh dilinin resmi karakterinin oluşturulmasının ve eğitim alanında ve kamu yaşamının öncelikli alanlarında entegre edilmesinin yolları kanunla belirlenir.

Anayasanın değiştirilmesi

Yasayı öneren İstiklal Partisi'ne göre Fas vatandaşlık yasasının Amazigh dilini devletin resmi dili yapan Anayasa hükümlerinin uygun şekilde uygulanmasına ilişkin yasa teklifini milletvekilleri oybirliğiyle onayladı.

Adalet, Mevzuat ve İnsan Hakları Komisyonu'nun raporuna göre, onaylanan yasa teklifi, yürürlükteki yasaları garanti altına almakta, aynı zamanda Amazigh diline gerçek anayasal anlamını vermeyi amaçlamaktadır.

Fas'ta vatandaşlığa alınma koşullarına ilişkin değiştirilmiş yasa şunları belirtiyor:

Düzenli ikamet ve diğer yasal gereklilikler gibi aranan şartlara ek olarak, Fas vatandaşlığına başvuran kişinin Arapça ve Amazigh dilleri veya bunlardan biri hakkında yeterli bilgiye sahip olması gerekir.

Kraliyet Kararnamesi'ne göre Fas'ta vatandaşlığa kabul için en önemli koşullar arasında "yabancı vatandaşın vatandaşlık başvurusunda bulunmadan önce ülkede beş yıl ikamet etmesi, iyi davranış ve hal durumunun ispatlanması, adli sicilinde ağır, yüz kızartıcı suç veya terör suçu işlemekten hapis cezası bulunmaması ve düzgün bir yaşam olanağına sahip olması" bulunuyor.

Tartışmaya yeni boyut

Amazigh araştırmacısı Hasan Amkran, yeni yasal değişikliği şu şekilde yorumladı:

Amazigh dilinin sadece büyük şehirlerin kenar mahallelerinde ve çevresinde değil, Amazighlerin yaşadığı bölgelerde de kaydettiği gerileme düzeyini dikkate alırsak, önceliğimiz bu dili öğretmek olmalıdır. Fas vatandaşlığı talep eden yabancılardan önce Faslılara Amazigh dilinin öğretilmesine özen gösterilmesi gerekiyor. Toplumsal barışı pekiştirmek ve Fas'ın kendi içindeki uyumunu güçlendirmek için devletin iki dilliliğe ulaşması elzem görünüyor. Fas'ta kimin vatandaşlık alacağı bizim için bu ülkenin insanlarından daha önemli değil. Bu adım, yüzyıllardır var olan bir dilin yok olma tehlikesi yaşarken daha fazla zaman kazanmak için ileriye doğru bir kaçıştır. Bu nedenle devletin Amazigh dilini ideolojik tartışmaların ötesinde değerlendirmesi ve rasyonel olması gerekiyor.

"Bağlam dışı"

Fas İnsan Hakları Merkezi Müdürü Abdullah el-Hıdri konuya ilişkin şu açıklamayı yaptı:

Vatandaşlık verme yasasının gözden geçirilmesi acil bir gerekliliktir, ancak bu değişiklikle ilgili bazı öneriler, Amazigh dilinin bilinmesi durumunda olduğu gibi, bağlam dışı görünmektedir. Fas vatandaşlığı edinmenin bu koşulu işe yaramaz ve anlamsızdır. Fas'ta genel olarak kullanılan dil, Berberi kabileleri içinde bile Fas lehçesidir. Amazigh dilinin gelişmesi bu şartın benimsenmesiyle olmaz, çünkü Faslı kadınların yabancılarla evli olması gibi, gelecek değişikliklere dahil edilmesi gereken öncelikli talepler var. Amazigh dili bu çiftlere vatandaşlık verilmesini engelleyebilir.

"Doğru karar"

Diğer yandan yasa teklifini sunan İstiklal Partisi Milletvekili Hüseyin Tamsat konuya ilişkin şu açıklamayı yaptı:

Bu yasal metin, Amazigh dilini resmi kılma ve özellikle uluslararası kabul görmüş temel hak ve özgürlükler olmak üzere anayasa hükümlerine uygun olmasını sağlama arzusuyla örtüşmektedir.

Amazigh aktivisti Saad Tafoket şu değerlendirmede bulundu:

Amazigh dilini vatandaşlığa kabul şartı olarak tanımayı istemeyenler sadece reddetmek için bir reddediyorlar. Bazı Amazigh aktivistlerinin, Amazigh'i yabancılara vatandaşlık verilmesi için bir koşul olarak benimsemenin uygulanabilirliği ve önemi konusundaki şüpheleri, anlamsız korkular içerdiği kadar, güçlü kanıt ve argümanlara dayanmamaktadır. Fas'taki Amazigh dosyası gibi çetrefilli ve hassas bir dosyada aşama aşama ilerleme kaydedilmesi önemlidir. Bu nedenle Amazigh davası için daha faydalı ve önemli kararların alınmasını beklerken bu adımı da övmeliyiz. Çünkü eleştirmek için yapılan eleştirinin faydası yoktur.