Cezayir'in Amazigh (Berberi) halkı her yıl 12 Ocak’ta düzenledikleri yılbaşını kutlama geleneğini sürdürüyor.
Amazigh halkı, ‘Yennayer’ adı verilen bu günü resmi tatil ilan edilen ulusal bayramlar listesine dahil edilmesini uzun mücadelelerin ve uzlaşmanın bir meyvesi olarak görüyor. Öyle ki; ülkedeki yaklaşık 40 milyonluk nüfusun yaklaşık dörtte birini temsil eden bu halk, ülkenin dört bir yanına yayılmış durumda.
Cezayir’in 2001 yılında Kabylie bölgesinde patlak veren ve 126 kişinin ölümüne neden olan ‘Kara Bahar’ adını verdikleri kanlı protestolar sonrasında 2002’de tanıdığı Amazigh dili, yapılan anayasa değişikliğinin 2016’da kabulünün ardından, Arapçadan sonra ülkedeki ikinci resmi dil olarak kabul edilmişti.
Köklü bir halk geleneği
Cezayir'in doğusundaki Bumerdas vilayetinden gelen 40 yaşındaki Meryem Mizyan, ‘Yennayer’ gününün aileler, akrabalar ve komşular için kutsal bir gün olduğunu, herkesin birbirine ‘Askas amgas’ yani Amazigh dilinde ‘Yeni yılın kutlu olsun’ dediğini söyledi.
Mizyan, açıklamalarına şöyle sürdürdü:
"Amazigh aileleri, Berberi takvimine göre 2970 yılını kutladığımız bu neşeli günde, tarlalarda ya da evlerde hep beraber tek bir masada toplanır. Bu masalarda mutlaka tavuklu meşhur kuskus tabağı ya da erişte yemeği olur"
Ev hanımları bu gün için ballı krep ve hasat mevsiminin yeni mahsulü olan zeytinyağı ile servis edilen pişi gibi yemekler de pişirir. Aynı zamanda eski şarkıların söylendiği bu günde kırmızı ve sarı renklerde, işlemeli bir yöresel kıyafet giyilir.
Üniversitede Araştırma Görevlisi olarak çalışan Akil Abdullah Ekir, ‘Yennayer’ın’ çok eski zamanlardan beri Liberya halkı tarafından kutlanan bir Kuzey Afrika halk geleneği olduğunu belirtti.
Yeni bir yılın gelişini iyimserlikle kutlayan insanlar, bu yılın iyilik ve bereketi de beraberinde getireceğini umuyor. Bu sebeple dualar ediyor, birbirleriyle hediyeleşiyor, bu geceyi geç saatlere kadar birlikte geçiriyorlar. Hatta bazen büyüklerin anlattıkları eski masalları ve efsaneleri dinliyorlar.
Her yıl 12 Ocak’ta genellikle yüksek dağlara ya da yaylalara şiddetli kar yağışı düşüyor. Genel olarak Kuzey Afrika'daki insanlar, bu durumu, rızkın sembolü olarak gördükleri topraklarla ilişkilendiriliyor.
Mevcut hesaplara göre Cezayir'deki Amazigh (Berberi) tarihinin başlangıcı M.Ö. 950 yılına dayanıyor. Zirâ Amazigh Kralı I. Şeşonk, 12 Ocak’ta Mısır Firavunu II. Ramses'i alt etmişti. ‘Ayın fâtihi’ anlamına gelen ‘Yennayer’ kelimesi ise iki farklı kelimeden oluşuyor; ‘yenna’, yani fetheden; ‘yer’, yani ay.
Siyasalaştırmak
Amazigh halkı; tiyatrolar ya da halk oyunları kültürel ve sosyal gösteriler ve programlar düzenleyerek, iki yıldır resmi bir şekilde kendi yılbaşlarını kutluyor. Böylece Amazigh gelenekleri ve alışkanlıkları, nesillere aktarılması için canlı kalmış oluyor.
Amazigh halkıyla ilgisi olan her şey, yakın zamana kadar ülkede tartışmalara yol açmıştı. Siyasetçiler ise bu konuyu anlaşmazlık çıkaracak bir kart olarak kullanıyordu. Ancak Cezayir halkı, bu sınavları her seferinde atlatarak Arap ve Amazigh halkları arasında ayrım yapmayı reddediyor.
22 Şubat 2019'da halk hareketinde Amazigh bayrağını taşıyan birçok aktivistin hapsedilmesiyle bu sorun daha da ön plana çıkmıştı.
Üniversite Profesörü ve sivil toplum aktivisti Hüseyin Hani, ne yazık ki ülkede meydana gelen siyasi olaylarda Amazigh bayrağını taşıyanların tutuklanmasının ‘Yennayer’ kutlamalarına yansıdığını düşünüyor.
Independent Arabia’ya konuşan Hani, hareketin yolsuz sistem karşıtlığıyla başladığını, Amazigh bayrağı meselesinin ise daha sonradan ortaya çıktığını söylüyor. Bu meselenin özellikle sosyal medya platformlarında Cezayirlileri hassaslaştırıp duyarlı hale getirdiğine de değiniyor.
Araştırma Görevlisi Ekir ise bu tür olayların Cezayirlileri bir araya getirmek için bir fırsat olarak görülmesini ve dilsel ya da kültürel farklılıklar nedeniyle ortaya çıkan engelleri yıkmak için kullanılması gerektiğine değiniyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Elif Turan
