İnternet ve akıllı telefon kullanımının yaygınlaşmasıyla hayatımıza giren kolaylıklardan biri de adres tariflerini sunan (navigasyon) aplikasyonlar oldu.
Bu sayede insanlar daha önce gitmedikleri, bilmedikleri yerleri bile kimseye sormaya gerek kalmadan bulabiliyor.
Hayata sağladığı kolaylıkların yanında navigasyon sistemlerine dair şikayetler de mevcut.
Türkiye'deki en yaygın şikayet ise insanları trafikte daha uzun, kimi zaman paralı yollara yönlendirdiği iddiası.
Bu iddia birkaç kere Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) gündemine dahi getirildi.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Uşak Milletvekili Özkan Yalım, daha önce TBMM'de yaptığı konuşmada, "Otoyol ve köprüleri işleten firmalarla navigasyon hizmeti sağlayıcıları arasında işbirliği anlaşması mı var?" diye sormuştu.
Navigasyon tartışması sürüyor
Ancak bu iddiaya itiraz edenler ise genel hatlarıyla şöyle bir savunma yapıyor:
Bu bir yapay zeka. O an hangi yol açıksa ve siz oradan gittiğinizde daha kısa sürede gidebilecekseniz sizi oraya yönlendiriyor. Yoksa o yola girip para verip vermemeniz onun işi değil. En kısa hangi sürede gidebileceğinizi hesaplıyor. Birkaç dakika bile daha kısa gidebileceksiniz onu öneriyor. Ayrıca uygulamada paralı yolları kapatırsanız sistem size o yolu da göstermiyor.
Bu açıklamaya karşın navigasyonlarla ilgili paralı yollara yönlendirdiğine dair iddialar sürmeye devam etmekte.
"Paralı yolları gösteren tabelalara daha çok yer veriliyor" iddiası
Ancak navigasyonlar kadar olmasa bile dillendirilen bir başka iddia daha var.
Navigasyonlara rağmen halen pek çok insan şehirlerarası veya kent içi yollarda tabelalara bakarak yolunu buluyor.
Bilindiği gibi eski adı E-5 olan D-100 devlete ait ve burada ücretsiz seyahat ediliyor. Bu ve bağlantı yollar mavi tabelalarla gösteriliyor.
Yine devlete ait olup halk arasında TEM olarak bilinen, şehir dışına çıkıldıktan sonra belli mesafede ücret alınan otoban yolların tabela rengi ise yeşil.
Ancak son yıllarda yap-işlet-devret modeliyle yapılan özel sektör tarafından işletilen ücretli yolların tabelaları da yeşil renkte.
Bazı kişiler, özellikle şehirlerarası yollardaki ve kent giriş çıkışlarındaki tabelaların daha çok paralı yolları gösterdiğini, ücretsiz yolları gösteren tabelaların ise çok azaltıldığını, bu nedenle tabelalara bakarak bir yerlere gitmeye çalışan insanların da çoğunlukla istemese dahi paralı yoldan gitmek zorunda kaldığını iddia ediyor.
Bu iddianın bir gerçekliği olup olmadığını konunun uzmanlarına yönelttik.
"Parasız yolları gösteren tabelalar çok az"
Bu iddiayı ilk olarak ulaştırma üzerine pek çok sempozyum gerçekleştiren İnşaat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Cemal Gökçe'ye sorduk.
Gökçe, yollarda çoğunlukla paralı geçişleri işaret eden yeşil tabelalar olduğu iddiasına katıldığını söyledi.
"Ne yazık ki ülkenin neresine giderseniz gidin, otoyollarda genel olarak parasız yolları gösteren tabelaları son derece az görürsünüz" diyen Gökçen, "Gidiyorsunuz, gidiyorsunuz karşınıza bir paralı yol çıkıyor. Dönme şansınız da olmuyor. Maalesef çok ciddi tuzaklar var bu konuda. Bu eşitlik, adil olma ve insanları doğru yönlendirme ilkelerine de aykırı bir durum" ifadelerini kullandı.
"İnsanların paralı yollara girmesini sağlamak için tabelalarda bir eşitsizlik var"
Paralı yolları gösteren tabelalar kadar parasız yolları gösteren tabelaların da çok sayıda olması gerektiğini kaydeden Gökçe, "Maalesef insanların paralı yollara girmelerini sağlamak için tabelalarda bir eşitsizlik, dengesizlik var. Ulaştırmaya dair 13 sempozyum yaptık. Buralarda da bu soruna değindim" dedi.
"Devlet bu işlere alet olmaz"
Ulaştırma mühendisi ve eski AK Parti Erzurum Milletvekili Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı ise bu yönlü iddialara karşı çıktı.
Devletin bu tür işlere alet olmadığını belirten Ilıcalı, "Belki bazı yerlerde tabelalarda eksiklik olmuştur. Fakat devlet, bilerek böyle bir şey yapmaz. Eksiklik olan yer de bildirilirse oralardaki tabela eksikliği giderilir. Ayrıca paralı yolların hepsi özel sektöre de ait değil, bazıları da devlet tarafından işletiliyor" diye konuştu.
"Yeni yollara ücretsiz yolları gösteren tabelaları ya koymuyorlar ya yeterli değil"
Fahri Trafik Müfettişleri Derneği Başkanı Sami Güleçyüz de iddiaya katılanlardan.
Güleçyüz, devlete ait eski yollarda ücretsiz yolları gösteren mavi tabelaların yeterli sayıda olduğunu, buralarda bir sıkıntı olmadığını belirtti ama ardından şu iddiada bulundu:
Ancak özellikle son yıllarda yapılan yeni yollarda mavi tabela koymuyorlar ya da yeterli kadar koymayıp direk paralı yollara yönlendirecek tabelalar yerleştiriyorlar. Derneğimize de bu yönde çok şikayet geliyor. Örneğin Trakya yönünden İstanbul'a gelişlerde tabelalarla genellikle ücretli Kuzey Marmara Otabanı'na yönlendiriliyor vatandaş. Aynı güzergahta ücretsiz yolları gösteren tabelaların çok yetersiz olduğu belirtiliyor.
"Paralı yolları gösteren tabelalar daha büyük ve belirgin, ücretsizler daha küçük"
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Başkanı Aziz Koçal da zaman zaman navigasyonların insanları paralı yollara yönlendirdiği iddialarıyla alakalı açıklamalar yapmıştı.
Navigasyonlar kadar olmasa bile tabelalara dair de şikayetler aldıklarını belirten Koçal, Güleçyüz'le benzer iddiaları dile getirdi.
Aziz Koçal, şunları söyledi:
Devlete ait karayollarında yeteri kadar tabela var. Ancak yap-işlet-devret modeliyle yapılan yollarda ise mümkün olduğu kadar ücretsiz yolları gösteren tabelalardan kaçış var. Ya da ücretli yolları gösteren tabelalar daha büyük ve belirgin iken ücretsiz yolları gösteren tabelalar ya daha küçük ya daha az belirsiz yazılarak kimi zaman da paralı yolu gösteren tabeladan daha gerilere konuluyor.
"Kota doldurulmaya çalışılıyor"
Ücretli yolları gösteren tabelalara mutlaka paralı olduğunun yazılmasının da gerektiğini kaydeden Aziz Koçal, "Malum ücretli yollar için geçiş garantisi verildiğinden buralardaki kotanın dolması için diğer yollarda paralı yolları gösteren tabelalara ağırlık veriyor olabilirler" diye konuştu.
© The Independentturkish
