Bu yıl doğalgaza gelen 4, elektriğe gelen 3 zammın ardından, kaban ve anne örgüsü kazaklar, ev içi ısınma yöntemlerinde en güçlü adaylar. 

Elektrik Mühendisleri Odası'nın (EMO) hesaplamalarına göre, 4 kişilik bir ailenin asgari 230 kWh tüketim üzerinden aylık elektrik faturası 399 TL'ye yükseldi. 

EMO Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş, 20 Eylül'de BirGün TV'ye verdiği röportajda Türkiye'deki enerji fiyatlarının dünya ortalamasının çok üzerinde arttığını söylüyor.

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Aziz Koçal ise geçen yılın kışıyla kıyaslandığında bu kış, faturalarda yüzde 250'ye varan bir artışla karşı karşıya kalınacağını ifade ediyor. 

1000 liralık doğalgaz faturasının ise 2 bin 113 liraya çıkmasının ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ihtiyaç sahiplerine doğalgaz destek paketi verileceğini duyurdu. 

"Duş alırken kum saati kullanın" 

Bakanlığın duyurularından biri de "İşte, Evde, Yolda Enerji Verimliliği" adıyla sunduğu tasarruf kitapçığıydı. 

Bakanlığın açıklamasına göre kitapçıkta sıralanan 110 tavsiyenin tamamına uyulduğunda doğalgazda yüzde 50, elektrikte yüzde 35, petrolde yüzde 25 tasarruf edilebiliyor. 

Ev yalıtımının iyi yapılması, LED lambalar kullanılması, çamaşır makinelerinin yarım doluyken çalıştırılmaması gibi tavsiyelerin yanı sıra "alışılmadık" tasarruf önlemleri de vardı. 

Kışın pişirme sonrası fırın kapağının açık tutulması, duş alırken banyoda kum saati kullanılması, duş süresinin 4 dakikayı geçmemesi, binaların güney cephesine yaprak döken ağaç dikilmesi bu önlemler arasında. 

"En hafif tabirle ciddiyetsizlik"

Bakanlığın tavsiyelerine en sert eleştirilerden biri EMO'dan geldi. 

"Enerji verimliliği ciddiyet ister" başlıklı bir basın açıklaması yayınlayan EMO'ya göre bütünlüklü bir dönüşüm öngören bir sanayileşme politikası geliştirilmeden gerçek anlamda bir verimlilikten söz edilemez. 

"Gemi sökümü, demir çelik, çimento üretimi gibi Avrupa'da tasfiye edilmiş sanayi kollarının teşvik edildiği bir ülkede yurttaşlara "4 dakikada hızlı duş" çağrısıyla "verimlilik" sağlanacağını öngörmek en hafif tabirle ciddiyetsizliktir" diyen EMO, açıklamasında "Enerji üretimde santralların iç kayıplarından başlayarak, dağıtım ve iletimde yaşanan kayıp ve kaçak sorunlarına çözüm üretmesi gerekirdi" ifadelerine de yer verdi. 

Ulaşımda enerji verimliliği için "yürüyüş ve bisiklet" tavsiyesi

Bakanlığın 110 tavsiyesinden biri de "Mesafelerin çok uzun olmadığı yerlere yürüyerek veya bisiklet ile ulaşılmalı" şeklinde. 

Ulaşımda enerji verimliliğini amaçlayan bu maddenin bilhassa büyük şehirlerde uygulanabilirliği hayli güç. 

Her ne kadar son yıllarda bisiklet kullanımı ve bisiklet yollarında önemli bir artış gözlemlense de bu yolların yetersizliği, kaldırımların darlığı, bozukluğu ya da yüksekliği, trafikte bisikletlilere yol verilmemesi hâlâ aşılması gereken engeller arasında. 

2022'de ölümlü-yaralanmalı kazalarına karışan bisiklet sayısı 5 bin 794

Bunu ne yazık ki kaza istatistiklerinde de görüyoruz. 

Bisikletli Yaşam Platformu'nun 2021 sonunda açıkladığı veriye göre Türkiye'de son iki yılda 290 bisikletli trafikte yaşamını yitirdi.

Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı'nın verilerine göre 2022'nin ilk sekiz ayında ölümlü-yaralanmalı trafik kazalarına karışan bisiklet sayısı 5 bin 794'tü. Otomobillerin sayısı ise 99 bin 963. 

2021 yılının tamamında ise ölümlü-yaralanmalı trafik kazalarına karışan bisiklet sayısı 8 bin 887'ydi. 2019 yılında bu sayı 8 bin 187 olarak kaydedildi. 

Utrecht'te halkın yarıdan fazlası bisiklet kullanıyor 

Almanya merkezli yeni nesil sigorta ve güvenlik teknolojileri firması Luko'nun Küresel Bisiklet Şehirleri Endeksi'ne göre İstanbul, 90 kent arasında 74'üncü sırada. 

22 Ağustos'ta açıklanan endekste en bisiklet dostu şehir ise Hollanda'nın Utrecht kenti. 
 

90 şehri kapsayan endeks hesaplamasında bisiklet kullanıcılarının sayısına, bisiklet hırsızlığı gibi suç ve güvenlik oranlarına, altyapıya, hava koşullarına, bisiklet paylaşımı eko-sisteminin kurulup kurulmadığına, bir sokağı bazı zamanlar trafiğe kapatmak gibi bisiklet etkinliklerinin olup olmadığına bakılıyor. 

Buna göre 360 binden fazla insanın yaşadığı Utrecht'te halkın yarısından fazlası (yüzde 51) bisiklet kullanıyor. Şehrin "bisiklet dostu" puanı ise 100 üzerinden 77,84. 

Sıralamada hemen üzerinde Prag, hemen altında Kahire olan İstanbul'da ise bisiklet kullanıcılarının oranı yüzde 0,50. Listedeki toplam puanı ise 25,48.

İlk 10'da Almanya'dan üç şehir var 

İstanbul'un puanını düşüren maddelerden biri her 100 bin bisikletliden kaçının kazaya karıştığı. Bu sayı İstanbul için bin 837. Boston, Los Angeles, New York, Chicago, San Francisco, Tiflis, Kahire ve Lizbon'dan sonra İstanbul, dokuzuncu sırada. 

Luko'nun verilerine göre İstanbul'un kaliteli bisiklet yolları skoru 100 üzerinden 31,71. Bisiklet için altyapı yatırımı skoru ise Utrecht'te 98,87 iken İstanbul'da 54,81. 

Küresel Bisiklet Şehirleri Endeksi sıralamasında ilk 10 şehir şöyle: Utrecht, Munster (Almanya), Antwerp (Belçika), Kopenhag (Danimarka), Amsterdam (Hollanda), Malmö (İsveç), Hangzhou (Çin), Bern (İsviçre), Bremen (Almanya), Hannover (Almanya). 
 

Türkiye'de bisikleti yaygınlaştırmak için hangi çalışmalar yapılıyor?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 24 Haziran 2018'de gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası  3 Ağustos 2018'de ilk 100 günde tamamlanması hedeflenen projeleri "100 Günlük İcraat Programı" çerçevesinde açıklamıştı. 

Erdoğan, yaptığı konuşmada, proje sayısının binin üzerinde olduğunu, bunlardan "daha önemli ve öncelikli gördükleri" 400'üne programda yer verdiklerini söylemişti. 

İcraat Programı'nda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı için ayrılan kısımda şu ifadeler yer alıyordu: Daha yeşil ve yaşanabilir şehirler hedefi kapsamında 6 bin kilometre bisiklet ve yeşil yürüyüş yolu, 60 kilometre çevre dostu sokak ve 60 bin metrekare gürültü bariyeri yapılması.

12 Aralık 2018'de açıklanan İkinci 100 Günlük İcraat Programı'nda aynı kısım şu şekilde değişti: 
 

Daha yeşil ve yaşanabilir şehirler hedefi kapsamında 40,8 kilometre bisiklet yolu, 3,5 kilometre yeşil yürüyüş yolu, çevre dostu sokak ve 12 bin metrekare gürültü bariyeri yapılması

18 Temmuz 2019'da TBMM Genel Kurulunda kabul edilen 11'inci Kalkınma Planı,bisiklet kullanımını teşvik etmek amacıyla yasal ve finansal destek mekanizmalarının hayata geçirileceğini söylüyordu. 

Kalkınma planında ayrıca "Bisiklet yolu master planı ve uygulama planı hazırlanacak, bu kapsamda yeni bisiklet yolları yapılacaktır" ifadesi de yer almıştı. 

11'inci Kalkınma Planı'na göre 2018'de bisiklet yolu uzunluğu kümülatif olarak 1048 kilometreydi. 2023 hedefi ise 4 bin 48 olarak belirlendi. 

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın 2020 ortasında yayınladığı "Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı"nda bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması için ayrı bir başlık bulunuyordu. 

"Bisikletin spor ve eğlence kullanımının yanı sıra ulaşımda alternatif bir vasıta olarak kullanımının artırılması" eylem planının amaçları arasında yer aldı. 

2021'de tamamlanması hedeflenen altyapı oluşturulmasında büyükşehir belediyeleri sorumlu tutuluyordu. 
 

Bisiklet Yolu Master Planı hedefi: 6000 kilometre bisiklet yolu

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, "Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı"nın hazırlanması için  2021 sonunda Bilkent Üniversitesi ile bir sözleşme imzaladı. 

Yaklaşık 6000 kilometre uzunluğunda bisiklet ağının planlanması, bu ağın EuroVelo standartlarına uygun şekilde yapılması planın hedefleri arasında. 

Avrupa'da sürdürülebilir bisiklet turizmi yaratmak amacıyla Avrupa Bisiklet Federasyonu'nun (ECF) geliştirdiği proje EuroVelo, 90 bin kilometrelik 17 uzun rotayı kapsıyor. EuroVelo'nun yılda yaklaşık 7 milyar euroluk ekonomik büyüklüğe sahip olduğu biliniyor. 

EuroVelo 13 numaralı Demirperde Güzergahı Bulgaristan'ın Karadeniz kıyısından başlayıp Kırklareli ve Edirne üzerinden Yunanistan'a uzanıyor ve Trakya sadece geçiş güzergâhı olarak kullanılıyor. 
 

İzmir 2019'da EuroVelo 8-Akdeniz rotasının devamı olarak ağa katıldı ve EuroVelo'ya Türkiye'den katılan ilk kent oldu. Efes ve Bergama (Pergamon) antik şehirlerinin EuroVelo ağında bulunuyor. 

Adalar üzerinden deniz yolu ile ve Aliağa-Selçuk arasındaki kesim Güney Akdeniz kıyısında yer alan 8 numaralı güzergahın devamı olarak kabul edilerek EuroVelo ağına eklendi. İstanbul'un ise EuroVelo rota ağına katılım çalışmaları sürüyor. 

Büyükşehirlerde bisiklet kullanımı yüzde 1-2

Ekim 2021'den itibaren ismi değişen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı'nda yer verdiği bilgiye göre büyükşehirlerde bisiklet kullanımı, yüzde 1-2 düzeyini aşmıyor. Kırsal alanlarda bisiklet kullanımı daha yaygın olsa da yerleşimler arasındaki ulaşım yolculuklarında bisiklet hiç kullanılmıyor. 

En yüksek bisiklet kullanımına sahip olan Konya'da bile bisikletli yolculuk oranlarında, 13 yılda yaklaşık 400 km bisiklet yolu ve şeridi yapılmış olmasına rağmen bisikletli yolculuk oranlarında yüzde 1 azalma olduğunu söylüyor Bakanlık. 

Bu konuyla ilgili hedefler de belirlenmiş durumda. Bisiklet kullanımında kentlerde yüzde 5, kırsalda yüzde 10'u hedefleyen Bakanlık, şöyle bir tabloya yer veriyor master planında. 
 

Yabanı turist hedefleriyle ilgili olarak da "Yurtdışından orta dönemde yüzde 1'inin, uzun dönemde yüzde 5'inin bisiklet turizmi ile gelenlerden oluşması kabul edildiğinde yılda ortalama toplam 55 milyon yabancı turistin orta dönemde 550 bin, uzun dönemde genel artışlarla birlikte yılda 3-5 milyon kişinin bisikletli turizm kapsamında ağırlanması hedeflenmektedir" deniliyor. 

Türkiye neden geri kaldı?

Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı'nda bisikletin neden bugüne kadar geri planda olduğu da anlatılıyor. 

1980'li yıllardan bu yana büyük kentlerin ulaşım ana planlarında otomobil, otobüs, servis aracı, minibüs ve raylı sistemlerin dikkate alındığını söyleyen Bakanlık "Hiçbir etütte yaya ve bisiklet yolculukları modelde yer almamış, yaya ve bisiklet yolculukları için talep tahmini yapılmamıştır" diyor. 

Bakanlığa göre bunun nedenlerinden biri ilk dönemlerde kullanılan yazılımların buna imkân vermemiş olması, yaya ve bisiklet ulaşımının öncelikli ve önemli görülmediği için ihmal edilmesi. 

Bazı trafik sayımları ya da konut anketlerinde bile bisiklet ulaşımına yer verilmediğini belirten kurum, şu ifadeleri kullanıyor:  
 

Ancak son dönemlerde özellikle bisiklet ulaşımı bazı ülke kentinde yapılan etütlerde talep tahmin modellerine katılmaya başlanmıştır. 

Bisikletin ulaşım etüdü ve talep tahminlerinde ihmal edilmesinin sebeplerinden biri de özellikle ülkemiz kentlerinde bisiklet kullanımının çok az olması sebebiyle model kurulmasını sağlayacak kadar örneğe ulaşılmaması olduğu söylenebilir. 

Dolayısıyla modellenmeye yetecek örnek sayısına ulaşılmaması da bisiklet ulaşımının talep tahmin modellerinde yer alamamasının sebebi olmuştur. 

Yerleşimler arasında güvenli bisiklet altyapısı oluşturulması hedeflediklerini vurgulayan Bakanlık, "Çalışma kapsamında oluşturulacak bisiklet altyapısının kullanım amacının ağırlıkla iç ve dış turizm yolculuklarının yanı sıra spor, rekreasyon (eğlence-gezi) ve sağlık amaçlı bisiklet kullanıma odaklanması amaçlanmaktadır" diyor. 
 

Bunun yanı sıra yerel koşulların özellikle eğimin önemli bir kısıtlama getirmediği kırsal yerleşimlerin (köylerin, kasabaların) çevrelerindeki çalışma alanlarına (tarla, bağ, bahçe gibi) ve okullara yapılan yolculuklarda bisikletin kullanılmasının mümkün olacağı söyleniyor. 

Master planında dikkat çekilen diğer bir eksiklik de bisiklet kullanıcılarının görüş ve isteklerine yeterince yer verilmemesi. "Bisikletli gruplarının görüş ve istekleri göz önüne alınmakta ancak seslerini duyurmak için herhangi bir örgütlülüğü olmayan alt grupların ve potansiyel kullanıcıların ihtiyaç ve istekleri ortaya konmadığı ve bunlara yönelik planlama yapılmadığı için bu kullanıcılar üst gruplara geçememekte, sayıları ve bisiklet kullanımı artmamaktadır" deniliyor.

Ulusal Bisiklet Stratejisi nedir?

Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı ayrıca "Ulusal Bisiklet Stratejisi"nin taslağına da yer veriyor. 

Ayrı bir başlıkta ele alınan bu konu için  "Bisiklet stratejisi bir dilekler ya da istekler dizisi değil, kamu ve özel kurumların zorunlu ya da ihtiyari olarak yapacakları işleri tanımlayan bir yol haritasıdır" deniliyor ve şöyle devam ediliyor: 

Bisiklet strateji ve planları bitmiş öneriler değildir. Ayrıntılı önlem ve düzenlemeleri içerecek eylem planları, projeler, programlar, finansman havuzları ve teşviklerle uygulamaya aşamasına yönlendirmelidir.

Kısa dönem için hazırlanan eylem planının her aşamasının zamanını, sayısal hedeflerini, uygulama sorumlularını ve çalışma yöntemlerine henüz bu aşamada yer verilmiyor. 

Ulusa bisiklet stratejisinin önemli odaklarından biri de proje düzenlemelerinin, her düzeyde bisiklet kullanımına uygun olarak hazırlanması. Bu kişiler okula giden çocuklar da olabilir, spor amacıyla bisiklete binenler de turistik ilgi odaklarını bisikletle 5-10 günde gezmek isteyenler de… 
 

Dört farklı türde bisiklet ağı

Bu yaklaşıma göre oluşturulacak "Türkiye Ulusal Bisiklet Ağı" ise dört farklı bisiklet şebekesinin kurulumunu öngörüyor: 

1. Yerleşik alanlar içinde farklı amaçlarla yapılan kısa mesafeli bisiklet yolculuklarına ev sahipliği yapacak ve bisiklet yolculuklarının büyük bölümünü oluşturacak "Kentsel Bisiklet Ağları", 

2. Kentlerle çevreleri ya da kırsal yerleşimler arasındaki yolculuklara cevap verecek, mevcut ve öneri bölgesel bisiklet havzalarını güçlendirecek "Bölgesel ve Kırsal Bisiklet Ağları", 

3. Yerleşimler arasındaki ağırlıkla iç ve dış turizm amaçlı bisiklet yolculuklarına hizmet veren EuroVelo standartları ile uyumlu "Yerleşimler Arası Turizm Bisiklet Ağı" ve 

4. Spor amaçlı bisiklet kullanımına yönelik ağırlıkla sporcuların yarış ve antrenman alanlarını oluşturacak "Sportif Bisiklet Ağları". (Gençlik ve Spor Bakanlığı, Bisiklet Federasyonu faaliyet alanı kapsamında)

Bunların yanı sıra ayrıca "İlerideki yıllarda bisiklet kullanımının yaygınlaşması ile ortaya çıkabilecek bölgesel ve kentsel nitelikleri birleştirerek yeni bir talebe cevap vermesi söz konusu olabilecek "Hızlı Bisiklet Yolları" (bisiklet otoyolları) şebekesi ise, ülkemiz coğrafyasının özellikleri ve yerleşimler arası uzaklıklar dikkate alınarak, henüz bu aşamada plan kapsamına alınmamıştır" deniliyor. 

Hangi illerde bisiklet paylaşımı sistemi var?

Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı'nda yer verilen önemli konulardan biri de bisiklet paylaşımı. 

Bakanlık, uygulamanın, "Bisiklet Paylaşım Sistemi", "Kent Bisikleti", "Bisiklet Kiralama Sistemi" gibi farklı adlarla tanıtıldığını hatırlatıyor ve "Bisiklet Paylaşım Sistemi, bir yerel yönetimin kentlilere ya da kâr amacı gütmeyen bir birimin (örneğin bir üniversitenin öğrenci ve personeline) sunduğu bisikletlerin kullanımı olarak değerlendirilirken bu altyapı ve ilgili hizmetlerin belirli bir kâr amacı ile sunulması daha çok Bisiklet Kiralama niteliğine dönüşmektedir" deniliyor. 
 

Uygulamanın kent genelini kapsadığında "kent bisikleti" olarak anıldığını hatırlatan Bakanlık, Türkiye'de kent bisikleti uygulamalarını şöyle özetliyor: 
​​​​​​​

İstanbul, İzmir, Kocaeli, Konya, Kayseri, Bursa, Çanakkale, Antalya, Muğla, Mersin, Ordu gibi büyükşehir ve il belediyelerinin yanı sıra Karşıyaka/ İzmir, Marmaris/Muğla, Süleymanpaşa/Tekirdağ, Tepebaşı/Eskişehir gibi ilçe belediyeleri tarafından da büyükşehir belediyesi uygulamalarından bağımsız olarak hayata geçirilmiştir. 

Bisiklet yatırımları ne kadar?

Avrupa Birliği'nin hazırladığı ve 2030'u hedefleyen bisiklet stratejisi dört ana ilkeye odaklanıyor. 

1. Bisiklet hareketlilik ve ulaşım sisteminin eşit bir ortağı olarak ele alınmalıdır. Kullanıcılar motorlu taşıtların yarattığı dışsallıklar da dahil tüm maliyetleri ödemeli, aktif ulaşımla oluşan toplumsal yararlar da ulaşım planlama ve yatırım kararlarında bütünüyle dikkate alınmalıdır. Temel strateji olarak bisiklet ulaşımının, motorlu taşıtlar ile gerçekleştirilen ulaşımından öncelikli olduğu gösteren adımlar atılmalıdır.

 2. Bisiklet kullanımının Avrupa Birliğinde 2019/2020'den 2030 yılına kadar yüzde 50 oranında büyümesi hedeflenmektedir. 

3. Yapılan bisiklet kilometre başına düşen bisikletli ölümleri ve ağır yaralanmaların on yıllık dönemde, 2030 yılına kadar yüzde 50 oranında azaltılması hedeflenmektedir. 

4. Bisiklet konusundaki AB yatırımları 2021-27 döneminde 3 milyar euro ve 2028-34 döneminde 6 milyar euro düzeyine ulaştırılacaktır.

Bakanlık: Toplam bisiklet yolu 480 kilometre

Türkiye'de bisiklet altyapısına yönelik merkezi yönetim finansman destekleri Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın, belediyelerin projelerine sağladığı kısmi finansman ile sınırlı. 

Ayrıca Sağlık Bakanlığı da çeşitli kentlerdeki öğrencilere bisiklet dağıtarak bisiklet kullanımının yaygınlaştırılmasına katkı sağlıyor. Bunlar dışındaki yatırım ve işletme giderleri belediyelerin kendi bütçeleri kapsamında karşılanıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre 2021'de daha yeşil ve yaşanabilir şehirler hedefi kapsamında 122 kilometre bisiklet yolu, 60 kilometre yeşil yürüyüş yolu ve 7 kilometre çevre dostu sokak yapıldı. 

2020'de yapılan bisiklet yolu 116 kilometre, bisiklet yolu projeleri için verilen destek 128 milyon liraydı. 

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 2022 Bütçe Sunumu'nda yaptığı açıklamada 2023 yılına kadar 3 bin kilometre bisiklet yolu hedeflediklerini söyledi. 

Kurum'un açıklamasına göre bakanlık eliyle tamamlanan bisiklet yolu uzunluğu 480 kilometre. 450 kilometrelik yolun ise inşa çalışmaları sürüyor. 

Ayrıca, Avrupa Bisiklet Ağı ile bağlantılı, ülkemizin tarihi, doğası ve kültürüyle öne çıkan bölgelerini de kapsayacak 3165 km güzergâh için "Şehirlerarası Ulaşım ve Turizm Amaçlı Bisiklet Yolları Master Planı" hazırlandığını ifade etti. 
 

Büyükşehirlerin yüzde 46'sında bisiklet yolu uzunluğu 1-25 km arasında

Mart 2022'de Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı- 2030'u yayınla WRI Türkiye'ye göre Türkiye'de bisiklet yatırımları son 10 yılda genişledi. Birçok Avrupa kentinin bisikletli ulaşım altyapısı yatırımlarının tarihi ise 1900'lerin başına dayanıyor. 

WRI Türkiye, 1982'de kurulan ve bugün 50'den fazla ülkede faaliyet gösteren, gıdadan ormanlara, okyanuslardan enerji kullanımına kadar sürdürülebilir kentleşme üzerine araştırmalar yürüten bir sivil toplum kuruluşu World Resources Institute'ün (WRI/ Dünya Kaynakları Enstitüsü) Türkiye ayağı. 

WRI Türkiye'nin yayınladığı strateji planı ise Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı tarafından Avrupa Birliği mali desteğiyle uygulanan Sivil Toplum Destek Programı kapsamında hibe desteği alan "Herkes İçin Bisiklet" (Cycling for All) projesinin bir parçası. 

Herkes İçin Bisiklet Projesi kapsamında Türkiye'deki 30 büyükşehrin bisikletli ulaşıma ilişkin mevcut durum tespiti araştırmasının sonuçları ise şu şekilde: 

- 30 büyükşehrin 16'sında 25 kilometreden daha uzun bisiklet yolu var ve 13 büyükşehirde bisiklet paylaşım sistemi bulunuyor. 

- Türkiye'de en uzun bisiklet yolu altyapısı 550 kilometrelik bisiklet yolu ile Konya'da yer alıyor.

- Konya'nın ardından sırasıyla Bursa (368 km), İstanbul (314 km) ve Sakarya (169 m) şehirleri geliyor. 

- Büyükşehirlerin yüzde 36'sında bisiklet yolu uzunluğu 26-100 kilometre ve yüzde 46'sında bisiklet yolu uzunluğu 1-25 km arasında 

- Bisikletli ulaşım altyapısı kurmak için büyükşehirlerin yüzde 23'ü teşvik, destek ya da hibe alıyor. 

- İstanbul ve Ankara uluslararası fon kaynaklarından yararlanırken; Konya hem uluslararası hem de yerel kamu fonlarından yararlanıyor; Antalya, Sakarya ve Hatay yalnızca yerel kamu fonlarını kullanıyor, Manisa ise yerel bir özel firmanın sağladığı fonla projelerini yürütüyor. 
 

"Bisikletin düşük gelir grubuna yönelik bir ulaşım aracı olduğuna dair algı var"

WRI Türkiye'nin bulgularına göre bisiklet konusunda mevzuat, yönetmeliklerin hazırlanması, EuroVelo ve Avrupa Yeşil Mutabakatı'na uyum çalışmalarının devam ediyor olması, bisiklet kullanımının farkındalığının ve konuyla ilgili STK'ların artması, Türkiye'nin güçlü yönleri arasında. 

Ancak merkezi yönetim, yerel yönetim ve sivil toplum arasındaki koordinasyon problemleri; kurumlar arası bürokrasinin yavaş olması, Bisiklet Yolları Yönetmeliğinde belirlenen standartların yerelin farklı koşullarına adapte edilememesi, ulaşım altyapısının motorlu araçlar önceliklendirilerek inşa edilmiş olması, kentlerde yeterli ve güvenli bisiklet altyapısının bulunmaması, kentsel dönüşüm uygulamalarının yaygın olması ve bu kararlar verilirken ulaşıma etkilerin göz ardı edilmesi, bisikletli ulaşımın toplum tarafından yeterli düzeyde benimsenmemesi, bisikletin toplumda çocuklar ve gençler için bir oyun aracı olarak algılanması, çocuklara bisiklet ve trafik eğitiminin verilmemesi, bisikletin düşük gelir grubuna yönelik bir ulaşım aracı olduğuna dair algı önemli zayıf noktalar arasında. 

İstanbul ve Ankara'da durum ne? 

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Vital Strategies iş birliğinde Sağlıklı Şehirler Ortaklığı'na 2019'da üye olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), Türkiye'de Sağlıklı Kentler Ortaklığı'na üye olup destek alan tek şehir. 

İBB'nin 2021 faaliyet raporuna göre 2021 yıl sonu itibarıyla İstanbul geneli mevcut bisiklet yolu uzunluğu 374,1 kilometre. 2023 hedefi ise 1050 kilometre bisiklet yolunun aktif olarak kullanılması. 

"İstanbul Bisiklet Yolları Haritası"nı da interaktif olarak internet sitesinden yayınlayan İBB, faaliyet raporunda ayrıca 2021 yılında bisiklet yolları için 656 bin 425 lira para harcandığını söylüyor. 
 

Bisiklet paylaşımı için 280 istasyon ve 2 bin 500 bisiklete sahip olduklarını açıklayan İBB'nin ayrıca İSBİKE Mobil uygulaması 2021 yılında toplamda 378 bin 37 defa indirildi. 780 bin kiralama işlemi yapıldı. 

Bugüne kadar 3 bin 600 kişinin eğitim "İSBİKE Bisiklet Okulu"nu da kuran İBB'nin internet sitesinde yer alan bilgiye göre PedalİST Projesi ile 39 bin bisiklet, ortaokul ve lise öğrencilerine ulaştırıldı. 

"Toplu ulaşıma kadar ulaşamayacaksak sahile yapılan bisiklet yollarının bir anlamı yok"

Yatırımların tamamı kulağa hoş gelse de yolları kullananların eleştirileri de var. 

Bisikletliler Derneği Genel Başkanı Murat Suyabatmaz'ın açıklamasında göre pek çok bisiklet yolu güvenli olmadığı gibi bir yere de ulaşmıyorlar. 

"Sahile, sayfiye yerine, parkların kenarına yapılan bisiklet yollarının bir anlamı olmuyor" diyen Suyabatmaz, DHA'ya verdiği röportajda "Bizim toplu ulaşıma kadar ulaşmamıza yardımcı olamıyor. İnsanlar kendini güvende hissetmeyince de bisiklet kullanmayı tercih etmiyor" ifadelerini kullanıyor. 

Suyabatmaz'ın getirdiği eleştirilerden biri de bisiklet yollarına rahatlıkla bir arabanın girebilmesi, girişte çıkışta herhangi bir engelleyicinin olmaması. 

"Olması gereken beton seperatör. Yol kalitesi çok kötü, çöplerle dolu, cam kırıklarıyla dolu" diyen Bisikletliler Derneği Genel Başkanı, bisiklet yollarında kasislerinde olmaması gerektiğini aktarıyor. 

EMBARQ Türkiye'nin Kasım 2014'te yayınladığı "İstanbul'da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu"na göre bir bisiklet, ulaşım ağına kolayca bağlanmalı ve rahatça otobüse girebilmeli. 
İlköğretimde bisiklet dersi şart olmalı, pazar günleri ise bazı yollar, araç trafiğine kapatılmalı. 

Örneğin Anadolu Yakası'ndaki minibüs yolunda sağ şeridin 5 metre otoparka ayrıldığını söyleyen EMBARQ Türkiye, bunun 2,5 metresinin bisiklete ayrılmasının önemli olduğunu vurguluyor. Benzer şekilde Taksim-Osmanbey hattında sağ şeridin tamamen otobüs ve bisikletlilere ayrılması gerektiği belirtiliyor. 

Ankara'nın 2040 hedefi 275 kilometre

Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara halkının bisiklet kullanımı farkındalık, bilgi ve bilinç düzeyinin tespiti ve bisiklet kullanım eğilimine yönelimlerini tespit etmek üzere 10-31 Aralık 2019 tarihleri arasında bir anket düzenledi.

"En son ne zaman bisiklet sürdünüz?" sorusuna "Çok uzun zaman oldu" diyenlerin oranı yüzde 14'ken, "geçen hafta" cevabını verenlerin oranı yüzde 34'tü. 

9163 kişiye uygulanan ankette "Hangi sıklıkta bisiklet kullanıyorsunuz?" sorusuna verilen yanıtların yüzde 25,7'si ise "Senede bir" şeklindeydi. Yüzde 23,8 ise "Haftada 2-3 gün" dedi. 
 

​​​​​​​İşe/Okula giderken kullanılan ulaşım yolu yüzde 52 oranında otobüsken, bisiklet yalnızca 15 paya sahip. Yürüme ise yüzde 18. 

ABB'nin 10 etaptan oluşacak Bisiklet Yolu Projes'inin hedefinde, ulaşıma entegre toplamda 53,6 kilometrelik bisiklet yolu yapmak var. Bunun henüz toplamda 10 kilometre olan Milli Kütüphane-Beşevler ile Eryaman Batı etabı tamamlandı. 2040 yılına kadar hedef ise Başkent'e 275 kilometre uzunluğunda, 87 güzergâhtan oluşan bisiklet yolu kazandırmak. 

Bunun yanı sıra elektrikli bisiklet kiralanması, bisiklet istasyonları, EGO otobüslerine bisiklet taşıma aparatı entegre edilmesi, bisiklet rampaları kurulması projeleri var.