Hamas’ın iç yönetmeliğine göre, üst düzey yetkililerin açıklamalarının ardından üyelerinin, Hamas hareketinin politikalarını belirlemesi veya tutum sergilemesi konusunda açıklama yapması yasak.

Hareketin politikaları ve fikirlerini açıklamak için Hamas adına genellikle Siyasi Büro üyeleri veya hareket tarafından belirlenen basın sözcüsü konuşur.

Aslında, Hamas'ın iç bileşenlerine bakıldığında hareketin bir idari sisteme göre çalıştığı düşünülüyor. Örgüt bünyesinde bulunan unsurlar şu şekilde: 

- Genel rotalarının belirlendiği bir Şura Konseyi,

- Hareketin iç ve dış politikalarının yanı sıra Filistin içinde ve uluslararası toplumla iletişimi belirleyen ve en yüksek karar mercii olan Siyasi Bürosu,

- Örgüt ve üyelerinin gidişatını değerlendiren Dava Konseyi,

- Hamas'ın en güçlü organı Askeri Konsey.

Askeri Konsey, sadece çatışma ve savaş durumunda ya da hareketin genel güvenliğini sağlama konusunda görev alıyor. Yapının en altında ise hareketin üyeleri ve destekçileri geliyor.

Böyle bir örgütlenme temelinde Hamas üyelerinin kararlaştırılan tutumların dışına çıkması olağandışı bir durum. 

Tehlikeli açıklamalar

Son olarak Hamas Siyasi Büro üyesi Fethi Hammad, 66’ıncısı gerçekleştirilen Büyük Geri Dönüş Yürüyüşü’nde yaptığı konuşmada, sabırlarının tükendiğini ve bu durumun yalnızca Gazze’de değil, Batı Şeria ve Filistin dışında da patlamaya neden olacağını söyledi.

Filistin diasporasının dünyanın dört bir yanındaki Yahudileri hedef alabileceği uyarısında bulunan Hammad, İsrail’in Hamas’a yönelik kısıtlamalarını kaldırmaması halinde Hamas’ın her yerde Yahudileri bekleyen “bomba ve patlayıcıları” olacağını söyledi.

Hammad konuşmasında, “Ey Müslümanlar, Siyonist bir Yahudi’yle karşılaştığınızda onu öldürmelisiniz. Çünkü bu, Mescid-i Aksa ile dayanışmanızın bir ifadesidir” dedi.

Hammad’ın açıklamalarının ardından hem Birleşmiş Milletler (BM) hem de İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) açıklamalarda bulundu.

BM Orta Doğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Nickolay Mladenov, Hammad’ın açıklamalarını “tehlikeli” ve “kışkırtıcı” olarak nitelendirirken, HRW İsrail-Filistin Direktörü Ömer Şakir, söz konusu açıklamaların “alçakça” olduğunu söyleyerek, dine dayanarak öldürme çağrısı yapan kişinin dininde cinayetin yeri olmadığını vurguladı.

Öte yandan Hammad’ın sözleri, Hamas’ın 2017’de açıkladığı “yeni bir siyaset ve strateji belgesine” de aykırıydı. Belgede, Hamas’ın mücadelesinin Yahudilerle değil, Siyonist proje ile olduğu, Avrupa ülkelerine açılmaya çalışıldığı ve şiddete de karşı olunduğu belirtiliyor.

İsrail’i hedef alan ateşli konuşmalarıyla tanınan ve hareketin karar alma merkezine yakın bir siyasi figür olan Hammad, Hamas’ın özellikle uzlaşı vizyonuna ve İsrail ile yakın zamanda yapılan görüşmelere de karşı çıkıyor.

Öte yandan Hamas liderlerinden biri, hareketin Hammad'ın açıklamaları karşısında boş durmayacağını ve ona yaptırımlar uygulayacağını düşündüğünü belirtti.

"Bu korkakça ifadeler Filistin'e zarar veriyor"

Hammad'ın açıklamalarını kınayarak hızlı şekilde tepki gösteren Hamas, Hammad’ın açıklamalarının hareketin tutumları ve izlediği politikayı yansıtmadığını vurgulandı. Açıklamada ayrıca Hamas’ın Filistin topraklarını işgal eden İsrail ile arasında anlaşmazlıkların olduğu, dünyadaki Yahudilerle ya da din olarak Yahudilik ile çatışmadıklarının altı çizildi.

Ancak Hamas’ın açıklamaları kendisini destekleyen Filistinlilerin bir kısmı tarafından hoş karşılanmadı. Filistin Halk Mücadelesi Cephesi (FHMC) Siyasi Büro üyesi Mahmud ez-Zak yaptığı açıklamada, “Bunlar korkakça ifadeler. Filistinlilere zarar veriyor ve onu kurbandan katile çeviriyor” şeklinde konuştu.

Hamas cephesinde ise İsmail Heniyye'nin eski siyasi danışmanlarından Ahmed Yusuf, İsrail veya dünyadaki Yahudilere yönelik tutumun netleştirilmesi gerektiğini belirtirken siyasi analist Husam ed-Decni, Hammad’ın stratejik bir hata yaptığını ve İsrail’in bunu bahane edebileceğini söyledi.

Bu ilk değil

Hamas üyelerinin ilk kez hareketin politikasının dışına çıktığı veya izlenen politikalara katılmadığı durum ilk değil. 

Hareketin önde gelen isimlerinden Ahmed Yusuf, Hamas'ın  siyasi görüşüne aykırı ve Hamas’a göre ılımlı olarak tanımlanan bir pozisyona sahip.

Hamas liderlerinden biri, Ahmed Yusuf’un Avrupa ülkelerine çok açık olduğunu ve politik düşüncelerinin hareketin vizyonuna uymadığını söyledi.

Ancak Yusuf’un vizyonu, Hamas’ın yeni siyasi tüzüğüyle daha uyumlu. Yukarıda bahsedilen siyasi belgede Hamas’ın Avrupa’ya açılmak istediği vurgulanıyor. Buna karşın Yusuf konuya ilişkin açıklamasında, “Batı zihniyetini bilen biri olarak Gazze’den yapılan açıklamalarında büyük bir kısmının Batı kamuoyuna karşı duyarlılığı olmadığını düşünüyorum. Bununla birlikte Hamas cephesinden yapılan açıklamaların çoğu Filistin davasının yoluna taş koyuyor ve ona hizmet etmiyor” ifadelerini kullandı.

Independent Arabia’dan İzzeddin Ebu Ayşe’nin Hamas’ın siyasi olgunluğuna erişip erişemediğine dair sorusuna Yusuf, “Hareketin içinde siyasi dili olan liderlerin yanı sıra politikayla ilgili sadece tek bir okuma yapmayan liderler de var. Bu nedenle, uluslararası yasalarla tutarlı olmayan açıklamaların yapıldığını görüyoruz” yanıtını verdi.

Mahmud Zahar’ın durumu

Diğer yandan Hamas, Siyasi Büro üyesi Mahmud ez-Zahar’ın rolünü sınırlandırmaya çalışıyor. Zahar bugün, herhangi bir siyasi sürece veya karara katılamıyor.

Hamas liderlerinden biri, bu durumun Zahar’ın Filistin uzlaşısına ve Fetih Hareketi ile el sıkışılmasına karşı olmasından ve Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a yönelik sert açıklamalarda bulunmasından kaynaklandığını belirtti. Ancak Zahar kendisini farklı bir konumda görüyor ve Filistin uzlaşısının ulusal nedenleriyle yüzleşilmesi gerektiğini vurguluyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'tan Independent Türkçe için çeviren: Seda Demiröz