Katie O'Malley & Sabrina Barr - The Independent
Dünyadaki en yaygın sinir hastalıklarından biri olan epilepsi yaklaşık 50 milyon insanı etkiliyor.
Hastalığın olası sebeplerine, ne kadar insanı etkilediğine ve nasıl teşhis edildiğine dair bilmediğimiz pek çok detay bulunuyor olabilir.
Ancak bilmeniz gereken her şey bu yazıda yer alıyor.
Epilepsi nedir?
Epilepsi yaşam boyu süren ve beyni etkileyen bir sinir sistemi hastalığıdır.
ABD Epilepsi Vakfı’na göre dünyanın 4. en yaygın sinir sistemi hastalığı epilepsi her yaştan insanı etkileyebiliyor.
Epilepsili bireyler sık ve ne zaman olacağı tahmin edilemez nöbetler yaşama eğiliminde olabiliyor.
Epilepsi hastalarına bilgi ve destek sağlayan yardım kuruluşu Epilepsy Action adlı derneğe göre bu nöbetler beynin elektriksel etkinliğinde ani bir patlama yaşandığında ortaya çıkıyor.
Elektriksel etkinlik beyinde sürekli gerçekleşiyor olmakla birlikte, bu beklenmedik patlama beynin geçici süreyle olması gerektiği gibi çalışmasını engelleyebiliyor.
Epilepsi (sara) nöbetlerinin farklı türleri nelerdir?
Epilepsy Action’ın özetine göre epilepsi krizinin birçok çeşidi bulunuyor. Bunların arasında şunlar yer alıyor:
Fokal ataklar
Jeneralize tonik klonik nöbetler
Absans nöbetler
Miyoklonik nöbetler
Tonik nöbetler
Atonik nöbetler
Ne kadar insan epilepsiden etkileniyor?
Epilepsy Society adlı derneğe göre her 20 insandan biri hayatlarının bir noktasında en az bir sara (epilepsi) krizi geçiriyor.
Ancak bu epilepsi hastası oldukları anlamına gelmek zorunda değil.
Epilepsi Vakfı’nın verdiği bilgilere göre epilepsi her yaşta kendini gösterebiliyor ancak bu hastalığa küçük çocuklarda ve yaşlı insanlarda daha sık rastlanıyor.
Epilepsinin sebepleri nelerdir?
Epilepsy Action’ın açıklamalarına göre doktorlar vakaların yarısından fazlasında epilepsinin sebebini kesin olarak belirleyemiyor. Bu sinir sistemi hastalığının birçok olası sebebi bulunuyor.
Bu nedenlerin arasında felç geçirmiş olmak, daha önce menenjit benzeri bir beyin hastalığı geçirmek, kafa yaralanması yaşamak ve doğum sırasında yaşanan problemler yer alıyor.
Hastalık nasıl teşhis ediliyor?
İngiltere’nin ulusal sağlık kurumu NHS eğer krizler (nöbetler) yaşıyorsanız aile hekiminizin sizi muhtemelen bir uzmana yönlendireceğini vurguluyor.
Bu uzman doktor büyük ihtimalle bir nörolog olacak ve yaşadığınız nöbetin beyin faaliyetinizle ilişkisini belirleyecek.
Epilepsi tanısı her zaman hızlı şekilde konmuyor çünkü migren ve panik atak gibi başka rahatsızlıklarla benzer belirtilere sahip.
Dahası birden fazla kriz yaşamadıysanız muhtemelen epilepsi tanısı konmayacaktır. Sadece bir kez kriz geçirmeniz, bu rahatsızlığı çok uzun bir süre taşıyacağınız anlamına gelmiyor.
Epilepsi hastası olup olmadığınızı belirlemek için yapılan testler arasında beyin taramaları ve küçük alıcıların kafa derisine yapıştırıldığı elektroensefalografi (beyin çizgesi yöntemi) yer alıyor.
Nasıl tedavi ediliyor?
Epilepsy Action’a göre epilepsili insanlara doktorları hastalığa özel ilaçlar veriyor.
Bazen antiepileptik ilaç ismi de verilen bu ilaçlar hastalığı tamamen ortadan kaldırmıyor ama nöbet sayısını azaltabiliyor.
Eğer antiepileptik ilaçlar etkili olmuyorsa, doktorlar beyin ameliyatı veya vagal sinir stimülasyonu (VSS) ismi verilen operasyonu tavsiye edebilir.
Epilepsi Vakfı’na göre vagal sinir stimülasyonu gerçekleştirilirken vagus siniri üzerinden beyne hafif elektrik akımları gönderiliyor. Bu işlem hastayı nöbetlere karşı koruyor.
Mor Gün nedir?
26 Mart epilepsi farkındalığını küresel ölçekte arttırmayı ve konuyla ilgili var olan ezberleri yıkmayı hedefleyen Mor Gün diye adlandırılıyor.
Mor Gün 9 yaşındaki epilepsi hastası Kanadalı kız çocuğu Cassidy Megan öncülüğünde ortaya çıktı. İlk defa Epilepsy Association of Nova Scotia’nın (Yeni İskoçya Epilepsi Derneği) desteğiyle 2008’de kabul edildi.
Bu günde insanların desteklerini göstermeleri için mor kıyafetler giymeleri isteniyor.
Mor renk sıklıkla epilepsiyle bağdaştırılıyor çünkü bu renge sahip lavanta bitkisi merkezi sinir sistemini rahatlatma özelliğiyle tanınıyor.
7 yaşındayken epilepsi tanısı konan Megan, epilepsili insanların “yalnız olmadıklarını” bilmelerini istiyor.
Mor Gün artık dünya çapında 100’den fazla ülkede tarafından kabul ediliyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families
Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız
© The Independent
