Ekim ayında TBMM’ye gelmesi beklenen sosyal medyaya yönelik AK Parti tarafından hazırlanan yasa tasarısı ile yalan haber ve dezenformasyonun önüne geçileceği öne sürülüyor. Muhalefet ise yasanın amacının "muhalefeti susturmak" olduğunu söylüyor.

Bu tartışma sürerken Medya Araştırmaları Derneği ise geçtiğimiz yıl Temmuz ayında kabul edilip 1 Ekim itibariyle tam anlamıyla yürürlüğe giren Sosyal Medya Yasası'nın basın özgürlüğünü nasıl etkilediğine ilişkin bir rapor hazırladı.

Gürkan Özturan'ın Proje Direktörlüğünü yürüttüğü "Sosyal Medya Yasasının Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması" isimli raporda Ekim 2020 ile Nisan 2021 tarihleri arasında alınan içerik kaldırma emirleri kapsamında 35 yayın mecrasında 658 haber incelendi.

En çok Cumhuriyet'in içeriği kaldırıldı

Taramaya alınan kurumlar içerisinde en çok kaldırma emri iletilen yayın organları olarak 80 içerikle Cumhuriyet Gazetesi oldu. Bunu 68 içerik ileBirGün Gazetesi, 52 içerik ile ODA TV takip etti.

Diğer mecralar ve kaldırılan haber sayıları ise şöyle:

T24 (47 içerik), Sözcü Gazetesi (39 içerik), dokuz8HABER (36 içerik), Gerçek Gündem (36 içerik), SoL (34 içerik), TELE1 (32 içerik), Yeniçağ (31 içerik), : Evrensel Gazetesi (26 içerik), İleri Haber (23 içerik), ABC Gazetesi (18 içerik), Gazete Manifesto (18 içerik), Artı Gerçek (17 içerik), Duvar (15 içerik), Halk TV (14 içerik), Yurt Gazetesi (12 içerik), Sputnik TR (12 içerik), Karar (11 içerik). Gazete Yolculuk (6 içerik), Tükenmez Haber (5 içerik), Gazete Kolektif (5 içerik), Bianet (3 içerik), Sendika.org (3 içerik), Umut Gazetesi (2 içerik) DW Türkçe (2 içerik), Yeni Yaşam (2 içerik), Gazete Fersude (2 içerik), P24 (2 içerik), BBC Türkçe (1 içerik), Yeni1Mecra (1 içerik), 140Journos (1 içerik), Fox TV (1 içerik), Medyascope (1 içerik)

Kimler en çok haber kaldırttı?

Verilere göre en çok kaldırma emri iş insanı unvanını taşıyan kişiler (103 içerik) tarafından talep edildi. Bu grubu sırasıyla bakan (85 içerik) ve avukat (70 içerik) unvanlı kişiler takip etti.

Tablo: medarder.org

Haber kaldırılması talebi gelen diğer meslek grupları ve unvanların dağılımı ise şu şekilde:

Üst düzey bürokrat (66 içerik), sivil yurttaş (40 içerik), siyasi parti yöneticisi (37 içerik) akademisyen (36 içerik) unvanını taşıyan kişiler takip etmektedir. Kaldırma kararı talebinde bulunan diğer özneler ise şu şekildedir: Ticari Şirketler (25 içerik), belediye başkanı (19 içerik), savcı (16 içerik), kaymakam (15 içerik), hakim (15 içerik), milletvekili (12 içerik), banka yöneticisi (12 içerik), üst düzey askeri yetkili (10 içerik), sanatçı (9 içerik), sanık (8 içerik), vali yardımcısı (7 içerik), sporcu (4 içerik), eski belediye başkanı (3 içerik), memur (3 içerik), üniversite (2 içerik), savcı vekili (1 içerik), okul müdürü (1 içerik), başhekim (1 içerik).

Araştırmada toplamda 58 içeriğin kaldırılmasını talep eden öznenin pozisyonu ise bilinmiyor.

En çok 'yolsuzluk' ve 'görevi kötüye kullanma' haberleri engellendi

Araştırma kapsamında kaldırılması talep edilen haber içerikleri 12 ayrı başlık altında sınıflandırıldı. Bu başlıklar: ‘Yolsuzluk ve usulsüzlük’, ‘görevi kötüye kullanma’, ‘siyasal çatışma’, ‘cinayet’, ‘çevre tahribatı’, ‘taciz’, ‘sabotaj’, ‘darp etme ve yaralama’, ‘intihar’, ‘nitelikli dolandırıcılık’, kabahat olarak tanımlanan ‘kumar oynama’ şeklinde kategorilendirildi.

Tablo: medarder.org

Kaldırılması talep edilen haberlerin tematik dağılımında, ‘yolsuzluk ve usulsüzlük’ konularında 336 içeriğin,  ‘görevin kötüye kullanılması’ ile ilgili 308 içeriğin kaldırıldığı saptandı.

658 kaldırma emrinin 580’inde hukuki sebep olarak ‘kişilik haklarının ihlal edilmesi’ gösterildi.