Malezya siyaset sahnesi, siyasi drama ve çok taraflı çatışmalarda yeni bir döneme girdi. Bu da ülkedeki mevcut durumu, özellikle koronavirüsün (Kovid-19) yeni bir varyantının ülkede görülmesinden sonra salgının daha önce görülmemiş bir krize dönüşmesi ile daha da karmaşık hale getirdi. Diğer yandan Başbakan Muhyiddin Yasin hükümeti, kurulduğu günden bu yana sürekli olarak meclis çoğunluğunu elde ettiğine ilişkin şüphelerle karşı karşıya kalırken, içeride ve dışarıda attığı büyük adımlarla daha uzun bir süre iktidarda kalma mücadelesi veriyor.
Seçilmeden iktidar olan hükümet
Malezya'nın siyaset sahnesindeki gerilim, eski Başbakan Mahathir Muhammed'in herhangi bir gerekçe göstermeden geçtiğimiz yıl şubat ayında aniden istifa etmesiyle başladı. Eski Başbakan, Umut İttifakı (PH) hükümetinin düştüğünü ve muhalefet saflarına geri döndüğünü duyurdu. Umut İttifakı'nda seks skandalı nedeniyle birkaç yıl hapiste kalan Enver İbrahim'in eski rakibi Mahathir'in kurucusu olduğu Birleşik Yerli Partisi'nin (PPBM) yanı sıra Enver İbrahim liderliğindeki Halkın Adaleti Partisi'ndeki (PKR) Enver karşıtı kanat, Demokratik Hareket Partisi (DAP) ve Milli Emanet Partisi (Amanah) yer alıyordu.
2018'de gerçekleşen genel seçimler, ülkenin bağımsızlığını kazanmasından bu yana 60 yıldır ülkeyi yöneten Birleşik Malay Ulusal Örgütü (UMNO) için tarihi bir kayba neden oldu. Daha önce Mahathir Muhammed tarafından yönetilen ve yerine mevcut Başbakan Muhyiddin Yasin'in geçtiği PPBM partisi artık muhalefet partilerinin oluşturduğu Umut İttifakı'nın bir parçası değil. Bununla birlikte Mahathir, Muhyiddin'i kendisini ve hükümeti devirmeye çalışmakla suçladı.
Mahathir'in iktidara gelmesinden iki yıl sonra, seçimlerin kazanılmasında büyük rolü olan ortağı Enver İbrahim'e verdiği sözü yerine getirmek ve iktidarı devretmek zorundaydı. Ancak ani bir kararla istifa etti. Bunun üzerine uzun zamandır beklediği makamı elde etme fırsatını kaçıran Enver, başbakanlık makamını Muhyiddin Yasin'den daha fazla hak ettiğini kanıtlamak için mücadele etmek zorunda kaldı.
Malezya Kralı Sultan Abdullah Riayatuddin El-Mustafa Billah Şah, erken genel seçim çağrısı yapmak yerine Muhyiddin Yasin'i yeni bir hükümet kurmakla görevlendirdi. Mahathir ve Enver, söz konusu dönemde Muhyiddin'in kraliyet görevini yerine getirmek için gereken meclis çoğunluğuna sahip olmadığını iddia ettiler. Muhyiddin, Ulusal İttifakı ile birlikte mecliste ülkeyi yönetmeye yetecek çoğunluğa sahip olduğunu kanıtlamak için siyasi partileri ve bazı parlamenterleri bir araya getirmeye çalıştı. Ancak başbakanı olduğu mevcut hükümet şuana kadar meclis çoğunluğunun desteğini aldığını kanıtlamayı başaramadı.
Muhyiddin hükümetini, Malezya İslam Partisi'nin (PAS) yanı sıra koalisyon içindeki en büyük blok olan UMNO ve Mahathir'in kurucusu olduğu ancak dört milletvekili ile birlikte ayrıldığı PPBM ile ittifak oluşturarak 2020 yılının mart ayı başlarında kurmayı başardı.
Meclis çalışmalarının askıya alınması için OHAL ilan edildi
Analistler, Malezya Kralı Sultan Abdullah Şah'ın Kovid-19 salgının patlak vermesinin ardından geçtiğimiz yılın sonunda milletvekillerini hükümetin bütçesini desteklemeye çağırarak, ülkenin siyasi istikrarını korumaya çalıştığını düşünüyorlar. Malezya Kralı, Başbakan Muhyiddin'in geçtiğimiz ocak ayında olağanüstü hal (OHAL) ilan edilmesi talebini de onaylamıştı.
OHAL, muhalefet kanadı ve yakın zamana kadar UMNO liderleri tarafından yönetilen iktidardaki Ulusal İttifak'ın yanında yer alan partiler tarafından tepkiyle karşılandı. Birçoğu OHAL'in ilan edilmesini, Başbakan Muhyiddin'in şimdiye kadar iktidarda kalması için bir bahane olarak gördü. Ayrıca OHAL ile meclis çalışmalarının askıya alınması mevcut iktidarın başına da iş açtı. Günden güne güçlenen muhalefet kanadı, Başbakan Muhyiddin ve hükümetinin istifa taleplerine daha fazla destek bulmayı başardı.
Hükümet tutumunu korurken halk protesto gösterileri düzenliyor
Malezya, son birkaç gündür hükümet karşıtı eylemcilerin ve milletvekillerinin yanı sıra doktorların düzenlediği protesto gösterilerine tanık oldu. Genç eylemciler, hükümete olan öfkelerini ifade etmek için ‘Kara Bayraklar' adlı gösteriler düzenlediler ve Başbakan Muhyiddin'in istifasını istediler. Ayrıca bir buçuk yılı aşkın bir süredir devam eden kapanma çerçevesinde sözleşmeli çok sayıda doktor, daha fazla ayrıcalık ve kadrolu doktorlarla eşitlik talep etmek için bir grev düzenledi.
Buna karşın hükümet, kapsamlı yurt dışı ziyaretleriyle uluslararası meşruiyetini aramaya çalışarak tutumunu koruyor. Hükümet, yaklaşık 600 günlük karantina nedeniyle çöküşün eşiğinde olan ekonomisine destek aramak için dost ve zengin ülkelerden yabancı yatırım çekmeye yönelik ziyaretlerle özellikle Ortadoğu'daki eski müttefiklerine yöneldi.
Muhyiddin Yasin, dikkati özellikle teşvik paketleri aracılığıyla küresel pandemiyle mücadeleye, ekonomiyi canlandırmaya ve salgının önünü kesmek için hareketleri kısıtlayan yasaların uygulanmasına verdi. Ancak muhalefet, tamamen kapanmanın ekonominin çarkını felç ettiğine, bunun salgının yayılmasını engelleyemediğine ve kapanmanın arkasındaki asıl amacın hükümetin ömrünü uzatmak olduğuna inanıyor.
Sarayla karşı karşıya
Malezya Kralı Sultan Abdullah Şah'tan meclis oturumlarının yeniden başlamasını gerektiren açık ve doğrudan bir talep gelirken saray, OHAL süresinin uzatılmasına gerek olmadığını duyurdu. Hükümet, milletvekillerinin hararetli tartışmalara sahne olan meclise dönmelerine izin verdi. Ancak milletvekilleri ve meclis çalışanları arasında Kovid-19 vakalarındaki artış nedeniyle iki oturumdan sonra geri adım atan hükümet, meclis çalışmalarını süresiz olarak askıya aldı. Hükümetin kararı, saraydan yapılan ve Sultan Abdullah Şah'ın, Parlamento ve Hukuk Bakanı Takiyuddin Hasan'ın, olağanüstü meclis oturumunda, hükümetin OHAL'in uzatılmayacağı yönünde tek başına karar alabileceğini söylemesinden rahatsızlık duyduğunu belirtilen açıklamasının hemen ardından geri çekildi. Açıklamada Kral'ın, bakanın açıklamasından duyduğu memnuniyetsizlik dile getirilirken ‘milletvekillerini yanıltan bu karara' katılmadığı vurgulandı.
Gözlemciler, Başbakan Muhyiddin'in meclis toplanmadan önce UMNO partisi lehine bir kabine değişikliği yaparak Malezya'nın en büyük siyasi partisini meclisin önüne geçirme girişimlerinin parti sekreteryasını ve önde gelen isimlerini tatmin etmediğine inanıyorlar. Buna karşın iktidar koalisyonu üyesi partilerden UMNO hükümet koalisyonuna verdiği desteği çektiğini açıkladı.
Siyasi krizin geleceği
Başbakan Muhyiddin ve hükümetin bu kararla krala saygısızlık yaptığı gerekçesiyle istifa çağrıları yapılsa da Muhyiddin Yasin'in hükümeti kısa vadede ayakta kalabilecek durumda. Hükümet, anayasaya olan bağlılığını ve 1 Ağustos'tan sonra OHAL yasalarını yürürlükten kaldırma yetkisinin artık kralın elinde olmadığını vurguladı.
Bu durum, Malezya Kralı'nın Bakan Takiyuddin'in açıklamasına karşı öfkesini alenen ifade etmesine rağmen hükümeti görevden alma yetkisine sahip olmadığı gerçeğiyle destekleniyor. Bu nedenle, geçen hafta yapılmaya çalışılan gensoru önergesi ile hükümeti devirme yetkisine sahip olan kurumun ülkenin meclisi olduğu vurgulandı. Başbakan tarafından yapılan açıklamaya göre şartlar uygun olursa meclis toplantılarının en erken önümüzdeki eylül ayında başlaması planlanıyor.
Anayasa uzmanları, UMNO'nun hükümet koalisyonuna desteğini geri çekmesinin, milletvekilleri tarafından Kral'a gönderilen yazılı mektuplarla (yasal beyannameler) doğrulanması gerektiğini belirttiler. Burada ‘Muhyiddin hükümetinin düşmesi durumunda Malezya erken genel seçimlere gidebilir mi?' sorusu ortaya çıkıyor. Saravak, OHAL'in bu ayın başlarında biter bitmez altmış gün içinde eyalet seçimleri yapmaya hazır olduğunu duyurdu.
Ancak pandemi sırasında rekor sayıda vaka kaydedilen Sabah eyaletinde seçimlerin düzenlenmesi halen uzak bir ihtimal olarak görülüyor. Malezya şuan bir milyonu aşkın vaka ve tehlikeli delta varyantının yayılmasıyla daha önce tanık olmadığı bir sağlık krizinden geçiyor. Bu durum, takımadaları etkileyen salgın krizi sona erene kadar ülkede erken seçimlerin yapılması düşüncesini güçleştiriyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Şarku'l Avsat
