Geçtiğimiz günlerde İstanbul Silivri'de bir çiftlikte yapılan aramada ticareti yasak olan üç adet alpaka, iki rakun, dört coati, bir adet emo deve kuşu ve iki sincap türü canlı ele geçirildi.
İş yeri sahibi C. Ç.'ye 17 bin 400 lira idari para cezası ile sincaplar için bin 520 lira tazminat uygulandı.
Bu olay ilk değil. Son dönemde benzer operasyonlar basına yansıdı.
Örneğin 16 Ocak 2021'de İzmir'de Kemalpaşa'da bir çiftlikte yapılan aramada üç aylık bir aslan bulundu.
En çok papağan, maymun, kelebek ve piton yılanları ele geçti
Doğa Koruma ve Milli Parklar 1. Bölge Müdürlüğü CITES Şefliğince sadece Marmara bölgesinde 2013 ile 2019 yılları arasında yapılan operasyonlarda nesli tehlike altında bulunan ve ticareti yasak olan 2 bin 534 hayvan ele geçirildi.
El konulan hayvanlar arasında 643 papağan, 62 maymun, 1097 kelebeğin yanı sıra 34 piton yılanı, iki aslan, ayı ve puma da vardı.
Bu verilerin sadece Marmara bölgesini kapsadığı düşünülürse Türkiye genelindeki sayıların çok daha yüksek olduğu öngörülüyor.
Ticareti yasak hayvan ticareti, "vahşi veya egzotik hayvan ticareti" olarak da adlandırılıyor.
Son yıllarda artış gösteren bu ticaretin boyutlarına dair WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Yaban Hayat Programı Kıdemli Uzmanı Ahmet Emre Kütükçü sorularımızı yanıtladı.
Roma döneminden beri var
- Egzotik hayvan ticaretinin Türkiye’deki boyutu nedir? Bu ticaret ne zaman başladı?
Egzotik hayvan ticareti Roma döneminden bu yana var.
Egzotik türlere olan ilgi nedeniyle hem talep, hem de arz artıyor; sadece egzotik hayvan ticaretinin yöntemleri değişiyor.
Birçok kuş, sürüngen ve çift yaşamlı türü dünyada popüler evcil hayvanlar olarak bakılıyor.
Hayvanların popülerliğinin getirdiği yoğun talep nedeniyle arz artarken, egzotik hayvan ticareti son derece kârlı bir hale geliyor.
- Hayvanlar nasıl elde ediliyor?
Birçok tür doğadan yakalanıyor ve bu türlerin çok azı Türkiye’nin de taraf olduğu CITES Sözleşmesi (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) kapsamına koruma altına alınmış.
Koruma altındaki türlerin ticareti bile engellenemezken, koruma statüsü olmayan birçok türün bu ticaretten nasıl etkilendiğini bilemiyoruz.
Bu konuda ilgili kamu kurumları tarafından düzenli kontrol ve izleme yapılması, veri toplanması ve ulusal mevzuatın geliştirilmesi önemli.
Son dönemlerde kertenkeleler, kurbağalar, örümcekler de ilgi görüyor
- En çok hangi türler ilgi görüyor?
Egzotik türlere olan ilgi tüm dünyada yaygın bir durum. Özellikle papağan türleri başta olmak üzere kuş türleri her dönem ev hayvanı olarak ilgi görüyordu.
Son dönemde ise yılanlar, kertenkeleler, kurbağalar ve örümcekler de artık yoğun olarak talep görüyor.
Sosyal medyada insanların baktığı egzotik türleri paylaşması, başka insanlarda da bu türlere sahip olma isteği uyandırıyor.
- Alınan hayvanlar çiftliklerde mi evlerde mi tutuluyor?
Kuş ve sürüngen türleri evlerde, daha büyük türler hobi bahçesi gibi dış kafeslerde bakılıyor.
- Bugüne kadar Türkiye’de yapılan operasyonlarda hangi türler ele geçirildi?
Sürüngen, çift yaşamlı, kuş ve memeli türlerinde ve birçok farklı türden canlı ele geçirildi.
- Ele geçen hayvan sayısına dair bir veri var mı?
Bu konuda en net rakamlar Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden edinilebilir.
Saklanarak getirilen hayvanların çoğu taşıma sırasında ölüyor
- Hayvanlar Türkiye’ye nasıl getiriliyor?
Bu işin bir yasal bir de yasadışı tarafı var. Türkiye, taraf olduğu CITES sözleşmesi ve bunun dışında kendi iç mevzuatı kapsamında belirli türlerin ülkeye girişine izin veriyor.
Ülkeye girişine izin verilen türler gerekli prosedürlerle ithal edilip ülke içinde satılıyor. Ancak izin verilmeyen birçok farklı tür de ülkeye kara, deniz ve hava yoluyla yasa dışı olarak sokulabiliyor.
Bu türlerin fark edilmeden sokulması için birçok farklı saklama yöntemi uyguluyorlar. Tabi bu taşıma yöntemlerinde birçok hayvan hayatını kaybediyor.
El konulan hayvanların büyük çoğunluğu ölüyor
- Bulunan hayvanlara ne oluyor?
El konulan hayvanların büyük çoğunluğu taşınma koşulları nedeniyle sağlığını kaybetmiş oluyor.
Onların bu konuda uzman insanların çalıştığı kurtarma merkezlerine ya da hayvanat bahçelerine nakledilmesi gerekiyor.
Ancak ülkemizde bu hayvanların nakledildikleri hayvanat bahçeleri ve akvaryumların bu konuda potansiyelleri çok düşük, hem personel hem de alan açısından yetersizler. Dolayısıyla el konulan bu hayvanların büyük çoğunluğu ölüyor.
Uyuşturucu ve silahtan sonra hacmi en yüksek kaçakçılık sektörü
- Egzotik hayvan ticaretinin dünyadaki ekonomik boyutu ne durumda? Ticaret hacmi tahmini olarak ne kadar?
Egzotik hayvan ticareti dünyada uyuşturucu, silah ve insan kaçakçılığından sonra en yüksek hacme sahip kaçakçılık sektörü. Yıllık değeri 20 milyar doları buluyor.
"Ellerindeki pitonu fazla büyüyünce en yakın ormana bırakan var"
- Bu hayvanların bir kısmının bazı kişilerce doğaya salınması gibi bir durum oluyor mu? Yani yakın zamanda ortalıkta dolaşan piton yılanları da görebilir miyiz?
Bunlar sonuçta yabani hayvanlar. Geldikleri ülkelerde çok özel yaşam alanlarına sahipler. Hepsinin kendine özgü sıcaklık, nem, besin ve barınma ihtiyaçları var. Çok az insan bu ihtiyaçların farkında olarak bu canlıları alıyor.
Örneğin çölde yaşayan bir kertenkele aldığınızda evinizde aynı onun geldiği gibi bir çöl ortamı yaratmanız gerekiyor. Güneşe eşdeğer sıcaklık, UV sağlayan lambalar, saklanabileceği tüneller ve ihtiyaç duyduğu mineral ve vitaminleri içeren yiyecekler gibi olanakları sağlamak gerekiyor.
Ancak çoğu insan bunu sağlayamadığı için hayvanlarda sağlık sorunları ortaya çıkıyor ve sonunda ölüyorlar.
Bazı türler ise satın alındıkları andaki büyüklüğün kat kat üzerine çıkıyor. Örneğin piton yılanı. O zaman da insanlar bunları ellerinden çıkarmaya çalışıyorlar ve kimi zamanda en yakındaki ormana bırakıyorlar.
- Egzotik hayvan ticareti en çok hangi bölgelerde görülüyor?
Uzakdoğu Asya, Batı Afrika ve Güney Amerika ülkeleri bu ticarete kaynak oluşturan ülkeler arasında başı çekiyor.
- Önüne geçmek için ne yapılabilir?
Sınırlarda ve gümrük kapılarındaki kontrolleri önemli. Buralardaki personelin yasal ve yasadışı arasındaki ayrımı kesin bir şekilde bilmesi ve sürekli değişen kaçakçılık yöntemleri konusunda bilgi sahibi olması gerekiyor.
Her şeyden önce talebi azaltmak şart ancak bu kadar popüler canlılar söz konusu olunca, bu oldukça zor. Yasadışı ticaretin kontrolü yanında yasal ticarete yönelik de yeni uygulamalar geliştirmek şart.
Hem hayvan hem insan sağlığına yönelik riskleri azaltmak için yasal ticaretin standartları yükseltilmeli ve mevzuatları Avrupa ve ABD gibi ülkeler örnek alınarak güncellenmeli.
Belirlenen standartlara uymayanlara karşı cezai yaptırımlar ve izin belgesi iptalleri etkin bir şekilde uygulanmalı.
© The Independentturkish
