Siyasi çözüme giden yolda engel teşkil eden sorunları çözmek üzere Cenevre Forumu sonucunda oluşturulan Libya Siyasi Diyalog Forumu’nu (LSDF) kendisi başlı başına bir krize dönüştü. Libya seçimlerinin anayasal temeli, seçimleri düzenleyen kanunlar ve bunların esas alındığı özel bir sistem üzerinde uzlaşmak için yapılan yeni müzakere turlarının başarısız olmasına yol açan LSDF üyelerinin görüş ayrılıklarına çözüm bulunmaya çalışılıyor.
Anayasal süreçteki tüm zorlu problemlerin üstesinden gelmek için yapılan müzakere turu, seçimler ile ilgili anlaşmazlık dairesinin genişlemesinin ardından başarısız oldu. Devlet başkanının doğrudan halk tarafından mı yoksa parlamento tarafından mı seçileceğine, seçimlerin anayasal temele göre mi yoksa referandum yapıldıktan sonra anayasa taslağına göre mi yapılacağına ve adaylık şartlarına ilişkin anlaşmazlıklar devam etti. Bu oturumda tartışmanın ana gündemini belirleyen noktaların birinde bile uzlaşma sağlanamadı.
Analistlere göre bu müzakere turunun başarısız olması, Libyalıların önümüzdeki aralık ayında genel seçimlere gitme umutlarına ağır bir darbe indirmiş oldu. Bu, bu yılın başlarında umut verici bir atılım gerçekleşmişken geçtiğimiz haftalarda bir gerilimden kaosa dönüşen ve bunun sonucunda siyasi ufuğun tamamen kapandığı Libya krizinin bir bütün olarak kaderi hakkında ciddi bir uyarı zili çalıyor.
Çıkmaza girilmesi
Birleşmiş Milletler (BM) Libya Destek Misyonu (UNSMIL), dört gün boyunca devam eden LSDF oturumlarının genel seçimleri düzenleyen yasal çerçeveyi oluşturan anayasal temel hakkında herhangi bir uzlaşma sağlanamadan sona erdiğini duyurdu.
BM Genel Sekreter Yardımcısı ve UNSMIL Koordinatörü Raisedon Zenenga Cenevre’de LSDF’nin kapanış oturumunda yaptığı konuşmada “Anayasal temel üzerinde bir anlaşmaya varamadık. Bu hayra alamet değil. Anayasal temel hakkında üç öneri sunuldu. Katılımcılar seçimlerin yapılma mekanizması konusunda ortak bir zeminde buluşamadı” ifadelerini kullandı.
Zenenga “Tüm taraflar arasında bir uzlaşma sağlamak için aranızdaki diyaloğu sürdürmeniz çağrısında bulunarak bugünlük perdeyi kapatıyoruz. Ortak bir zemin oluşturmak için LSDF'nin sonraki turlarda tartışacağı bazı seçenekler oluşturmak için Danışma Komitesi ile çalışmaya devam edeceğiz. Tüm taraflar bu dosya üzerinde çalışmaya devam etmek için Libya'ya dönecek” dedi.
LSDF üyeleri BM Misyonu’nu eleştiriyor
Öte yandan LSDF’nin 24 üyesi bir açıklama yaparak Cenevre toplantılarının gidişatını ve UNSMIL’nin üyeler arasındaki anlaşmazlık noktasını çözmede başarısızlığa yol açan yönetim şeklini protesto ettiler. Ayrıca üyeler “seçimlerin gecikme veya erteleme olmadan aralık ayında yapılması” çağrısında bulundular.
Üyeler söz konusu açıklamalarında “UNSMIL’nin ve başkanının LSDF’yi yönetme biçimi ve oturumları yürütme şekli karşısında şaşkına döndüklerini ve UNSMIL’nin oybirliğiyle kabul edilen yol haritasından geri çekilip iptal etmeyi ve Tunus ve Cenevre'de mutabık kalınan her şeyden vazgeçmeyi kabul ediyormuş gibi davrandığını” söylediler.
Üyeler açıklamada “UNSMIL’nin, tarafsız ve saygın kuruluşlar tarafından bağımsız bir şekilde yapılan çok sayıda ankete göre devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasının hayalini kuran ve seçimlerin ertelenmesini kabul etmeyen Libyalıların arzularına karşı olan belli çıkarlara sahip kişilere meydan bırakmasını” kınadılar. Üyeler UNSMIL’nin seçimleri engellemeye çalışan kişilere “zaman kazanma, LSDF’de karışıklık çıkarma, Libya kamuoyunun kafasını karıştırma ve UNSMIL ile LSDF’ye dolambaçlı yollarla kendi görüşlerini empoze etme fırsatı” vermesini kınadılar.
Üyeler “UNSMIL’den oturumları, Hukuk Komitesi’nin sıkı bir şekilde çalışmasının ardından üzerinde uzlaşılmış anayasal bir temele ulaşma ve paydaşların Libya'da statükonun korunmasını sürdürmelerine izin verilmesi hususunda LSDF’nin rolünü azaltacak şekilde ele alma ve yönetme nedenini açıklamasını” talep ettiler.
Üyelerin üç gruba ayrılması
İsviçre’deki LSDF müzakere turunun gidişatı hakkında bilgisi olan kaynaklar, LSDF üyelerinin ulusal seçimlere giden son geçiş aşaması hakkında görüşlerin birbirinden keskin bir şekilde farklı olduğu üç gruba ayrıldıklarını belirttiler.
Kaynaklar şu bilgileri verdiler:
“Üç grup arasından 22 üyeden oluşan ilk grup oturum sırasında Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti’nin görev süresinin uzatılmasını ve böylece anayasa referandumu yapılarak seçimlerin buna göre düzenlenmesini talep etti. 24 üyeden oluşan ikinci grup ise seçimlerin siyasi yol haritasında belirtildiği gibi bu yılın sonunda yapılmasına bağlı kaldı. 29 üyeden oluşan üçüncü grup da seçimlerin belirlenen tarihte yapılması taraftarıydı ancak şu iki talebe vurgu yaptı: Devlet başkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi ve seçimlerin tartışmalı anayasa taslağına göre değil de anayasal temele göre yapılması. Bu da seçimlerin zamanında yapılmasında ısrar eden ancak seçimlerin yasal ve anayasal sistemine ilişkin seçeneklerin masaya yatırılmasına açık olan ikinci grupla arasındaki görüş ayrılığının sebebini oluşturuyor.”
LSDF’nin feshedilmesine yönelik talepler
LSDF’nin tekrar başarısız olması ile birlikte bazı taraflardan LSDF’nin feshedilmesine ve uluslararası bir gözetim altında belirlenen tarihte genel seçimlere gidilmesine yönelik talepler gelmeye başladı.
İşin ilginç tarafı LSDF’nin feshedilmesine yönelik çağrılar LSDF’nin kendi içerisinde geldi. LSDF üyesi Muhammed el-Acili el-Hasnavi “LSDF’nin anayasal temel üzerinde uzlaşmakta başarısız olmasının ardından çözüm LSDF’nin feshedilmesinde yatıyor” dedi.
LSDF üyesi Belkasım en-Nemr meslektaşı Hasnavi’den önce davranarak bu talepte bulundu ve “engelleyiciler ve mevcut durumdan faydalananlar” olarak adlandırdıkları kişileri “Cenevre’deki LSDF’yi başarısızlığa uğratmakla” suçladı.
Nemr sosyal medya hesaplarından yaptığı paylaşımda “Bu kişiler, yol haritasında seçimlerin zamanında yapılması konusundaki mutabakatı baltalayan ağır ihlalleri öne sürerek seçimleri uzaklaştırmakta başarılı oldular” ifadelerini kullandı. Nemr Libya halkına hitaben “Sokağa dökülüp başta LSDF olmak üzere bu birimleri devirmekten başka seçeceğiniz kalmadı” dedi.
ABD hoşnutsuzluk bildirdi
ABD Libya Özel Temsilcisi Büyükelçi Richard Norland’den dikkat çekici sert bir açıklama geldi. Norland Cenevre'deki LSDF’nin genel seçimlerin yapılacağı anayasal temelde uzlaşamaması karşısında hoşnutsuzluğunu dile getirdi. Norland ABD’nin Libya Büyükelçiliği tarafından yayınlanan açıklamasında “2020 yılının Kasım ayında LSDF bir araya gelerek Libya’nın geleceği hakkında mühim kararlar aldı. Hem Libyalılar hem de uluslararası toplum LSDF’nin kapsamlı bir çözüme yönelik hazırlık aşamasına ilişkin yol haritasını memnuniyetle karşıladı. Yol haritası, genel seçimler için 24 Aralık tarihini belirledi. BM Güvenlik Konseyi tarafından teyit edildi ve bu, daha geçen hafta düzenlenen Berlin bakanlar toplantısının sonuçları da dahil olmak üzere Berlin sürecinde merkezi bir konuma yerleştirildi” ifadelerini kullandı.
LSDF'nin bazı üyelerini LSDF'yi bozmaya ve siyasi yol haritasını baltalamaya çalışmakla suçlayan Norland “Bu hafta Cenevre'de gerçekleştirilen LSDF toplantılarını yakından takip ettik. Bu toplantılarda anayasal süreci uzatarak ya da seçimlerin yapılması için yerine getirilmesi gereken yeni koşullar yaratarak seçimlerin yapılmasını engelleyecek 'zehirli haplar’ yerleştirmeye çalışıyor gibi görünen bazı üyeler de bulunuyordu. Bu kişilerden bazıları, ABD'ye 24 Aralık'taki seçimleri destekleyeceklerine dair net güvenceler vermiş olan siyasi liderler adına çalışıyorlar” dedi.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Sema Sevil
