Dünyanın en eski parazit vakası Çatalhöyük’te keşfedildi. Bölgede bulunan kamçılı kurt parazitinin fosili, yerleşik hayata geçen ilk insanların tuvalet alışkanlıklarını gösteriyor.

Cambridge Üniversitesi’nden arkeologlar, Çatalhöyük’te 8 bin yıllık dışkı buldu. Araştırmacılar söz konusu buluşu “özel bir an” olarak niteledi.

Bugün dünya genelinde 800 milyon kişinin kamçılı kurtla mücadele ettiği biliniyor. Yaklaşık 5 cm civarındaki bu parazit, kalın bağırsakların astarlarına yerleşiyor.

Öte yandan, 10 bin yıl önce avcı ve toplayıcılıktan tarım toplumlarına geçen Yakın Doğu’daki atalarımızın ne gibi enfeksiyonlara yakalandığına dair çok az şey biliniyor.

Cambridge Arkeoloji Departmanı’ndan Dr. Piers Mitchell, atalarımızın yaşam tarzındaki değişimin, hastalık türlerinde de benzer bir değişikliğe yol açmış olabileceğini belirtti.

Mitchell “Çatalhöyük, zamanının en büyük ve en kalabalık yerleşimlerinden biriydi. Bölgedeki bu çalışma, yerleşik hayata geçiş sürecini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor” dedi.

Çatalhöyük; yerleşimcilerinin buğday ve arpa yetiştiriken, aynı zamanda koyun ve keçileri de güttüğü, M.Ö. 7 bin civarında kurulan ve izlerin günümüze ulaşabildiği bir bölge.

Tuvaletinse M.Ö. 4 bin’de Mezopotamya’da, yani Çatalhöyük’teki ilk yerleşimden 3 bin yıl sonra icat edildiği biliniyor.

Bu nedenle, bölgede yaşayan insanların tuvaletlerini çöp döktükleri alanlara yaptığı ya da dışkılarını bir kap içinde çöplere taşıdığı düşünülüyor.

Araştırmanın başyazarı Marissa Ledger, “Bu durum, yerleşimcilerin dışkıyla temas yoluyla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini artırıyor. Bu nedenle insanların kamçılı kurtlara karşı savunmasız hale geldiğini düşünüyoruz” dedi.

Ledger, sözlerine şöyle devam etti:

“Yazı, Çatalhöyük’ten 3 bin yıl sonra bulundu. Yani birçok insan, yaşamı boyunca kendisine neler olduğunu kaydedemedi. Bu araştırma, Çatalhöyük’te yaşayan ve bu parazitten muzdarip olan eski insanların, semptomlar karşısında neler hissettiğini hayal etmemizi sağlayacak.”

ABD Hastalık Kontrol Merkezi’ne göre, bu parazitin neden olduğu enfeksiyonun semptoları arasında ağrılı, sık ve keskin kokulu kanlı ishal bulunuyor.

Kamçılı kurt ayrıca, şiddetli vakalarda ve çocuklarda, fiziksel ve zihinsel gelişimi engelleyebiliyor.

Antiquity adlı akademik yayında yer verilen çalışmada, dışkıların insana mı yoksa hayvana mı ait olduğunu anlamak için, beslenme alışkanlıklarına göre değişen safra asitlerinin analiz edildiği belirtildi.

Daha ileri mikroskobik analizlerse, fosilleşmiş dışkıların ikisinde kamçılı kurt yumurtasının bulunduğunu gösterdi. Bu da tarih öncesi köyde yaşayan insanların bu parazitten etkilendiğini ortaya koyuyor.

Cambridge Üniversitesi’nden Evilena Anastasiou konuyla ilgili, “8 bin yıllık parazitlerin yumurtalarını bulmak, çok özel bir andı” diye konuştu.

Ekip, şimdi erken dönemlerde yaşayan başka avcı ve toplayıcılar üzerinde benzer bir analiz yapmak ve yaşam tarzındaki değişimin enfeksiyonları nasıl etkilediğini görmek istiyor.

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: Çağlar Paldar