Sperm hücreleri arasında şiddetli bir rekabet var. Zira hepsi döllemek üzere yumurta hücresine ulaşmak için yarışıyor. Şimdi de Almanya’dan bir araştırma ekibi, bu rekabetin epey şiddetli boyutlara ulaşabildiğini gösteriyor.
Saygın araştırma enstitülerinden Max Planck araştırmacıları, bazı sperm hücrelerinin, yumurtayı dölleme yarışında rakiplerini kelimenin tam anlamıyla “zehirlediğini” ortaya koydu.
Hakemli bilim dergisi PLOS Genetics’te yayımlanan araştırmada “t-haplotip” diye bilinen DNA dizisinin etkilerini daha iyi anlamak için farelere ait sperm hücreleri mikroskopla incelendi.
Araştırma ekibi, önceki çalışmalar sayesinde bu diziyi taşıyan sperm hücrelerinin çember çizmek yerine daha düz hareket ettiğini ve rakip spermlere göre daha hızlı yüzdüğünü tahmin ediyordu. Şimdiyse bu dizinin, genetik kalıtımın standart kurallarını çiğnediğini ve onu taşıyan sperm hücrelerine yüzde 99'a varan bir başarı oranı sağladığını keşfetti.
Çalışmanın yazarlarından Bernhard Herrmann, t-haplotipli spermin, diğerlerini etkisiz hale getirmeyi başardığını ifade etti:
İşin püf noktası şu: T haplotipi aslında tüm spermleri 'zehirliyor' ama aynı zamanda sadece t-spermlerine (t haplotipli spermler) etki eden ve onları koruyan bir panzehir üretiyor.
100'den fazla fare sperm hücresini inceleyen Herrmann ve ekibi, “bencil” diye niteledikleri bu genetik parçanın sperm üretiminin erken aşamalarında her sperm hücresine, hareketlerini düzenleme yeteneğini engelleyen belirli genleri enjekte ettiğini gördü.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Bulgulara göre kromozom setinin spermler arasında eşit olarak bölündüğü olgunlaşma aşamasında ise panzehir devreye giriyor. Ancak bu aşamada her bir sperm hücresi artık kromozomların yalnızca bir kopyasını içeriyor. Yani sperm hücrelerinin sadece yarısı, kromozom 17'deki t-haplotip genlerini miras alıyor. T-haplotip, bu şanslı spermlerde önceki aşamada her hücrenin tükettiği "zehirin" zararlı etkilerini tersine çeviren yeni genetik varyantlar sağlıyor.
Bunun sonucunda genetik "panzehiri" taşımayan sperm hücreleri için hayat çok daha zor hale geliyor. Bu zehirli hücreler, düz bir çizgide hareket etmekte zorlanıyor. Araştırmacılar, çalışmada panzehirsiz birçok spermin ölünceye dek çemberler çizdiğini, t-haplotipli rakiplerinin ise dümdüz ilerlediklerini gördü.
Herrmann, "Verilerimiz, sperm hücrelerinin acımasız rakipler olduğunun altını çiziyor" diye konuştu:
Tüm katılımcıların zehirli bir su içtiği, bazı koşucuların da panzehiri aldığı bir maraton hayal edin.
Independent Türkçe, Livescience, Max Planck Enstitüsü
