Libya siyaset sahnesinin zaman zaman kafa karışıklığı yaşamasına ve tökezlemesine rağmen, Libya sahnesindeki aktörlerle uluslararası çabalar çerçevesinde, başkanlık ve parlamento seçimlerinin bu yıl sonunda gerçekleşmesine ilişkin dikkate değer bir hareketlilik var. Bu hareketliliğin nedenlerinden biri, Libya Yüksek Ulusal Seçim Komisyonu ile Libya Medya Vakfı arasında geçtiğimiz hafta sonu, ‘vatandaşlar arasında siyaset ve seçimler konusunda farkındalığını artırmak ve Libya'daki demokratik yolu desteklemek için önemli bir ortak olarak medyanın rolünü harekete geçirmek’ amacıyla ortak bir çalışma için anlaşma imzalanmasıydı.
Şarku’l Avsat’a konuşan Libya Siyasi Kalkınma Örgütü Başkanı Cemal el-Fellah, Libya halkının seçimleri beklediğini ve özlediğini, çünkü siyasi meşruiyetteki karmaşa ve kaos dönemini sona erdireceklerini ve ülkedeki bölünmeye son vereceklerini’ söyledi. Ancak siyaset sahnesinde krizin süresini uzatan ve çözümün önüne engel koyan taraflar olduğunu düşünen Fellah’a göre bu seçimlerin, söz konusu tarafları medeni ve demokratik bir şekilde dışarıda bırakacağını bildiklerini de sözlerine ekledi.
Seçimlerin anayasal ve yasal bir zemine ihtiyaç duyduğunu düşünen Fellah, “Seçimlerin doğruluğundan ve geçerliliğinden şüphe edilen anayasal veya yasal dayanağı olmayan seçimler yapılmasını istemiyoruz” ifadelerini kullandı.
Tunus'un ev sahipliğinde 13 Kasım’da yapılan siyasi görüşmelere katılan Libyalı katılımcılar, 24 Aralık 2021’de Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde genel seçimlerin yapılması konusunda uzlaşıya varmışlardı. Ancak Libya'da, bu seçimlerin bir takım nedenlerden ötürü yapılamayacağına dair bir inanç var. Bu nedenlerden en önemlisi, ülkedeki kaos durumundan ‘bir takım kazanımlar’ elde edenlerin bu kazanımları savunmaları. Fellah da bu konuya işaret ederken “Ülkedeki mevcut bölünme ve kaostan yararlanan taraflar var. Bunlar 2014 yılında Temsilciler Meclisi seçimlerini kaybettikten sonra ortalığı katıp karıştıran taraflardır. Yararlandıkları bu durumu düzeltecek her çabayı engellemeleri bekleniyor” diyerek endişelerini dile getirdi.
Öte yandan Yüksek Ulusal Seçimler Komisyonu ve Libya Medya Vakfı, vatandaşlar arasında siyaset ve seçimler konusunda farkındalığı artırmak amacıyla ortak bir çalışma için anlaştı. Bazıları bu adımı, henüz yeni bir yönetim üzerinde anlaşmaya varılamayan siyasi süreçteki kırılganlığa rağmen geçiş dönemine dair açılan yeni bir sayfa için ‘olumlu bir hareket’ olarak niteledi.
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Libyalı güvenlik uzmanı ve Selvium Araştırma Vakfı Başkanı Cemal Şelluf (Gamal Shallouf), “Vatandaşın seçimler aracılığıyla ülkesine karşı sorumluluklarını bilmesi için farkındalığının arttırılması iyi ve hatta gerekli bir adımdır” dedi. Ancak Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) ‘Ortak Askeri Komite anlaşmasını ateşi kesmeye yönelik bağlayıcı bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararına dönüştürmeye çalışmadığına işaret eden Shallouf, “Bu da bizi belirtilen tarihte seçimlere gitmenin ciddiyetinden gerçekten şüphe duymamıza neden oluyor” şeklinde konuştu.
Libyalıların büyük çoğunluğu arasında daha önce seçilmiş siyasi organların kötü performansından kaynaklanan ve halen devam eden genel hayal kırıklığının, yaklaşan herhangi bir seçimde büyük bir isteksizliğe yol açabileceğine işaret eden Shallouf, bu konunun siyasi sermayeyi, - eğer yapılırsa - önümüzdeki seçim süreçlerinin sonuçlarının en büyük belirleyicisi haline getirebileceğinin de altını çizdi.
Libya’daki ‘siyasal İslamcı’ hareketle bağlantılı olanların çoğunluğu, nihai sonuçların sivillerin eğilimine karşın sınırlı sayıda sandalye kazandıklarını gösterdiği gerekçesiyle daha önce Libya Temsilciler Meclisi’ni boykot etmişti. Bununla birlikte aşırılık yanlısı gruplar 2014'te Derna'da seçimlerin düzenlenmesine izin vermedi.
Libyalı politikacılar, seçimlerin zamanında yapılması için Libya’yı ‘ülkeyi kontrolü altına alan siyasi mafyanın pençelerinden’ kurtarmaya yönelik yerel ve uluslararası yoğun çabalara ihtiyaç duyduğuna inanıyorlar. Gidişatı kendi lehlerine çevirmeye çalışan tarafların olduğuna işaret eden söz konusu politikacılar, bu durumun Tunus’ta yapılan Libya Siyasi Diyalog Forumu'nun ilk turunda yaşanan oy satın alma girişimlerinden kaynaklandığına dikkati çektiler.
Ülkedeki bazı varlıklı kişiler, bir sonraki hükümetin başkanlığına aday gösterilmek için bazı forum katılımcılarının ‘oylarını satın almaya’ çalıştı. İlk tura katılan 56 Libyalı siyasetçi, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'e bir mektup göndererek, ‘yozlaşmış uygulamaların varlığından ve forumun çalışmaları sırasında bir sonraki hükümetin başkanlığına aday gösterme sürecini sekteye uğratan bir takım oy satın alma’ girişimlerinden duydukları rahatsızlıkları dile getirdiler. Mektupta sürecin tıpkı UNSMIL’in daha önce ifade ettiği gibi, ‘büyük bir şeffaflıkla ve ciddiyetle’ sürdürülmesini talep ettiler.
Öte yandan Libya Siyasi Kalkınma Örgütü Başkanı Fellah, uluslararası toplumun seçimlere karşı ‘ciddiyetsizliğinden’ duyduğu endişeyi dile getirdi. Fellah, bunun nedenini ‘seçimlerin yapılacağı tarihin belirlenmesini ve geçiş aşamalarını sona erdirmek için anayasal bir ilke hazırlanmasını vurgulayan önceki uluslararası konferansların sonuçlarının söz konusu tarihler yaklaştığında askıya alınmasına ve geçiş sürecini uzatan başka konferansların yapılmasına bağladı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Şarku'l Avsat
