F tipi cezaevlerine gitmek istemeyen tutuklu ve hükümlüler, 20 Ekim'de başlattıkları açlık grevini 19 Kasım'da ölüm orucuna çevirmişti. Bundan tam 1 ay sonra, 19 Aralık 2000'de 20 cezaevine baskın yapıldı.
Tutuklu ve hükümlülerin baskına karşı koymaya çalışmasıyla büyüyen olaylarda 2'si asker, 30'u tutuklu 32 kişi hayatını kaybetti.
Operasyonun sonunda F tipleri hayata geçti…
Onlarca yaşama mal olan "Hayata Dönüş Operasyonu", bir dönemin en çok konuşulan olaylarından biri.
F tipi cezaevleri ise, siyasi görüşleri farklı da olsa hükümet görevini yürüten çok sayıda partinin birlikte çalışması sonucu uygulama alanı buldu.
İlk belge: Neden F tipi
1997 yılında, Refah-Yol hükümetinin Adalet Bakanı Şevket Kazan imzasıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na yazılan bir yazı, devletin F tipi cezaevlerini neden istediğine yönelik ortaya çıkan ilk resmi belge.
Independent Türkçe'nin ulaştığı belgeye göre o dönem cezaevlerindeki durum şu şekilde:
Mevcut cezaevlerinde koğuş sistemi hakim olup, çağdaş infaz ve tretman kurallarına uygunluğu yoktur. Hükümlü ve tutuklunun bireysel yaşam ihtiyaçları nazara alınmadan projelendirilmişlerdir. Toplu yaşam zorunluluğu beraberinde isyan, yaralama, öldürme, koğuş ağalığı, uyuşturucu ticareti, kumar, fiziksel, manevi baskı ve birbirlerini eğitmeleri gibi olguları da doğurmuştur. Bu cezaevlerinin karmaşık ve hantal görünümlü fiziki yapıları, insan duygularına dayalı kontrol sistemleri, yapısal zaafiyetleri, terör suçlularının barındırılmasında da büyük sorunlar yaratmıştır.
"Kalabalık koğuşlarda birbirlerini örgütlüyorlar"
Örgütlerinin tutuklu ve hükümlüler üzerinde baskı ve hakimiyet kurmalarının; açlık grevi, toplu isyan, firar, ideolojik eğitim ve haberleşme olaylarını örgütleyebilmelerinin temel nedeninin kalabalık koğuş sistemi olduğunun savunulduğu yazıda şunlar söylendi:
Bu nedenle; kalabalık koğuş sistemine dayalı bir cezaevi, terör suçluları için ıslah edici ve caydırıcı bir fiziki yapı olmaktan uzaktır. Terörle Mücadele Kanunu'nun 16. Maddesi gereğince tek ve üç kişilik oda sistemine göre inşa edilecek terör cezaevlerinin kısa sürede yapılarak hizmete girmesi yukarıda belirtilen mahzurları tamamen ortadan kaldıracaktır.
28 Şubat'la Refah-Yol düşse de planı diğer hükümetler sürdürdü
Adalet Bakanlığı, o dönem cezaevlerindeki ölüm oruçlularını sonlandırmak için bu tip cezaevlerinin hızlı şekilde yapılmasını istiyor ve ihalelerin Kamu İhale Kanunu (KİK) kapsamından çıkarılması için Bakanlar Kurulu kararı alınmasına çalışıyordu. Ancak Refah-Yol hükümetinin ömrü buna vefa etmedi.
İhalelerin, KİK kapsamından bir sonraki hükümet döneminde çıkartıldı. Buna dayanak ise Kazan'ın yazısı oldu.
Başbakan Yılmaz karar aldı, Cumhurbaşkanı Demirel onayladı
15 Temmuz 1997'de Başbakanlığa bir yazı yazan dönemin Adalet Bakanı Yaşar Topçu, önceki hükümet döneminde getirilen bu önerinin uygun olduğunu belirtti ve Bakanlar Kurulu kararı alınmasını istedi.
Mesut Yılmaz'ın Başbakanlığı'ndaki Bakanlar Kurulu ise o kararı 10 gün sonra, 25 Temmuz 1997'de aldı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise kararı hızla onayladı.
Operasyonu Ecevit yaptı
F tipi cezaevleri bu sayede hızlı bir şekilde yapılabildi. Ancak sıra tutuklu ve hükümlüleri buralara nakletmeye gelmişti. Bunu sağlayacak operasyona karar veren ise Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Bülent Ecevit'in başbakanlığında, ANAP ve MHP koalisyonuyla kurulan Anasol-M hükümetiydi.
© The Independentturkish
