Araştırmacılar 50 yıllık bir bilim sorusunun çözüldüğünü ve bunun hastalıklarla mücadele konusunda çarpıcı değişikliklere ön ayak olabileceğini söylüyor.

Bilim insanları yıllardır kanserden Kovid-19'a kadar farklı hastalıklardan sorumlu proteinlerin üç boyutlu şekillerini haritalandıran “protein katlanması” sorunuyla mücadele ediyor.

Google bünyesindeki Deepmind, bu sorunları birkaç gün içinde çözebilen ve "AlphaFold" adı verilen yapay zekaya sahip bir program yarattığını iddia ediyor.

Uzmanlara göre eğer işe yararsa çözüm beklenenden "onlarca yıl" önce gelebilir ve hastalıkların tedavi edilme biçiminde dönüştürücü etkileri olabilir.

Şu anda bilinen 200 milyon protein var fakat ne yaptıklarını ve nasıl çalıştıklarını tam olarak anlamak için yalnızca çok küçük bir kısmı açıklanmış durumda. Başarılı bir şekilde anlaşılmış olanlar bile çoğu zaman pahalı ve çok zaman alan tekniklere ihtiyaç duyuyor, bilim insanları her yapıyı çözebilmek için yıllarını harcıyor ve milyonlarca dolara mal olabilecek ekipmanlar kullanıyor.

DeepMind, yapay zeka projesinde 1994'ten beri konuyla ilgilenen bir grup bilim insanından oluşan "14th Community Wide Experiment on the Critical Assessment of Techniques for Protein Structure Prediction" (14. Protein Yapısı Tahmini Tekniklerinin Eleştirel Değerlendirilmesi Üzerine Topluluk Genelinde Deney - CASP14) ile birlikte çalıştı.

CASP14'ün başkanı Dr. John Moult şöyle konuştu:

Proteinler son derece karmaşık moleküllerdir ve üç boyutlu yapıları gerçekleştirdikleri birçok rolün anahtarıdır, örneğin kanımızdaki şeker seviyelerini düzenleyen insülin ve enfeksiyonlarla savaşmamıza yardımcı olan antikorlar gibi.
Bu hayati moleküllerin düzenlerindeki ufacık bir değişiklik bile sağlığımız üzerinde yıkıcı etkilere neden olabilir, bu nedenle hastalıkları anlamanın ve yeni tedaviler bulmanın en etkili yollarından biri ilgili proteinleri incelemektir.
Onbinlerce insan proteini, bakterileri ve virüsleri de sayarsak diğer türlerde de birçok milyar başka protein var fakat yalnızca bir tanesinin şeklini çıkarmaya çalışmak bile pahalı ekipmanlar gerektiriyor ve yıllar alabilir.

DeepMind, en son test sırasında AlphaFold'un proteinlerin yaklaşık üçte ikisinin şeklini laboratuvar deneyleriyle karşılaştırılabilir bir doğrulukla belirlediğini söyledi. Bu testlerin sonuçları harici bilim insanları tarafından incelenebilmeleri için çevrimiçi yayımlandı.

Şimdi projenin ardındaki araştırmacılar çok sayıda proteinin kompleksleri nasıl oluşturduğunu, DNA'yla nasıl etkileşime girdiklerini anlamak gibi daha yapılacak çok iş olduğunu söylüyor.

DeepMind bilimsel topluluğun başka mensuplarının da bulguları incelemesi için hakemli bir dergiye kendi sistemlerini detaylandıran bir makale sunmayı planlıyor.

Kraliyet Cemiyeti Başkanı Nobel Ödüllü Profesör Venki Ramakrishnan şunları söyledi:

Bu hesaplama çalışması biyolojide 50 yıldır süren ve büyük bir zorluk teşkil eden protein katlama probleminde çarpıcı bir ilerlemeyi temsil ediyor.
Bu, alandaki birçok insanın tahmin edeceğinden onlarca yıl önce gerçekleşti.
Biyolojik araştırmaları temelden değiştirebileceği çok sayıda yolu görmek heyecan verici olacak.

DeepMind, diğer şeylerin yanı sıra, protein yapılarının tahmin edilmesinin gelecekteki salgınlarla verilecek mücadelenin önemli bir parçası olabileceğini ve Kovid-19'a neden olan SARS-CoV-2 virüsünün protein yapılarında makine öğrenimi teknolojisini halihazırda kullandıklarını belirtti.

Press Association'dan da yararlanılmıştır

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk