Türkiye mayıs ayına cep telefonlarının özel tüketim vergisine (ÖTV) gelen zamla başladı.
Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre bir süredir tüm cep telefonlarında yüzde 25 olan ÖTV, vergi matrahı 640 lira ile bin 500 lira arasında olan telefonlar için yüzde 40’a yükseltildi. Matrahı bin 500 lirayı aşan telefonlar için yeni ÖTV oranı ise yüzde 50.
Ancak vergi uzmanlarına göre ÖTV’ye gelen zam, iki kattan çok daha fazla.
Konuyla ilgili T24’te bir yazı kaleme alan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Murat Batı’ya göre ÖTV’deki artış, “tek başına gelen” bir artış değil. Çünkü ÖTV, aynı zamanda Katma Değer Vergisi’nin (KDV) matrahının, yani bir kazançtan lojistik, resim, harç, vergi vb. giderler düşüldükten sonra geri kalan bölümünün bir parçası. Dolayısıyla ÖTV yükselince, yüzde 18’lik KDV de artıyor.
Doç. Dr. Murat Batı’nın konuyu matematiksel olarak sadeleştirmek adına TRT bandrol ücretini göz ardı ettiği hesaplaması şu şekilde:
30 Nisan itibariyle yürürlüğe giren düzenlemeden önce 3 bin lira matrahı olan bir cep telefonu satın alındığında, yüzde 25 ÖTV ile bu miktar 3 bin 750 lira oluyordu.
KDV’nin bu miktar üzerinden hesaplanması gerekiyor. Bu durumda yüzde 18 KDV ile telefonun fiyatı 4 bin 225 liraya kadar yükseliyordu. Bu hesapta TRT bandrol ücreti hesaba katılmış değil.
Yeni düzenlemeyle birlikte 3 bin lira matraha sahip akıllı bir telefonun fiyatı yüzde 50 ÖTV ile 4 bin 500 olacak. KDV de eklendiğinde 5 bin 310 liralık bir eder ortaya çıkıyor.
İki fiyat arasındaki fiyat 885 lira. Doç. Dr. Murat Batı’ya göre bu fark, yalnızca ÖTV artışından kaynaklı değil:
“Mantıken 3.000 TL matrahı olan bir cep telefonun ÖTV oranı yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkıyorsa ÖTV tutarının da 750 TL’den 1500 TL’ye çıkması gerekir. Yani sadece 750 TL artması gerekirken 885 TL’lik bu fazlalık da nereden çıktı be hoca diyebilirsiniz.
Bunun nedeni ise şu; ÖTV oranında meydana gelen artış üzerinden %18 KDV de alınmakta. Yani ÖTV artışı 750 TL ama fiyatı 885 TL artıracak. 885-750=135 TL’lik bu fark verginin de vergisi olan KDV farkıdır. Geçmiş olsun.”
“Vergi yüzde 63’ten yüzde 95’e çıktı”
Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Vergi Uzmanı Dr. Ozan Bingöl ise konuyu “Vergiye Dair” adlı bloğunda detaylandırarak TRT Bandrol ücretini de hesaplamaya ekliyor.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun (TRT) en büyük gelir kalemi TRT Bandrol ücreti de ÖTV ile birlikte KDV matrahına dahil ediliyor.
“Dolayısıyla yapılan ÖTV zammı, sadece ÖTV artışı olarak kalmıyor, diğer vergi ve benzeri unsurlar nedeniyle daha yüksek bir etki yapıyor” diyen Ozan Bingöl, makalesinde şu örneği veriyor:
“Vergisiz fiyatı 2000 lira olan bir telefonun ÖTV düzenlemesi öncesi ve sonrası fiyatlarına bakalım
ÖTV oranı yüzde 25 iken, TRT bandrolü + ÖTV + KDV 3 bin 245 TL’ye satılan bir cep telefonu, ÖTV oranı yüzde 50’e çıktığından artık 3 bin 894 TL olacaktır.
Dolayısıyla ÖTV artış nedeniyle 2 bin liralık telefondan 550 TL daha fazla ÖTV alınırken, ÖTV’nin KDV’nin de matrahına girmesi nedeniyle, ÖTV artışının nihai yansıması 649 TL olmaktadır.
Başka bir deyişle, vergisiz fiyatı 2.000 TL olan bir telefona vergisiz bedelin yüzde 63’üne tekabül eden 1.245 TL vergi öderken artık, vergisiz bedelin yüzde 94,7’si kadar yani 1894 lira vergi ödeyeceğiz. Mali disipline hoş geldiniz.”
ÖTV’nin artırılacağını ilk defa 7 Nisan’da kaleme alan Ozan Bingöl, Twitter’dan yaptığı açıklamada “Yurtdışından yolcu beraberinde getirilen cep telefonlarındaki 618,60 lira olan harç tutarı çok yakında 1.000 liranın üzerine çıkarılacaktır” dedi.
7 Nisan’da cep telefonlarında ÖTV’nin arttırılacağını yazmıştım.
— Ozan Bingöl (@ozanbingoll) May 1, 2019
Şimdi de şunu söylüyorum;
Yurtdışından yolcu beraberinde getirilen cep telefonlarındaki 618,60₺ olan harç tutarı çok yakında 1.000₺’nin üzerine çıkarılacaktır! https://t.co/26UKwrkhbS
“ÖTV artışı, ÖTV indirimlerinin bedeli”
Makalesine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) verilerine de yer veren Ozan Bingöl, söz konusu vergi artışlarının devlet bütçesine katkısını da inceliyor:
“2017 yılına ilişkin BTK verilerine göre Türkiye’de toplam 18,7 milyon cep telefonun IMEI numarası Mobil Cihaz Kayıt Sistemine kayıt edildi. Bunların 15,8 milyonu ithal cep telefonundan, 2 milyonu yerli imal cep telefonundan ve 842 bini ise yolcu beraberinde yurtdışından getirilen cep telefonlarından oluşuyor.
Dolayısıyla ÖTV artışı nedeniyle ortalama telefon fiyatlarında 500 TL’lik bir vergi artışına neden olacağı ve 2019 yılının kalan döneminde 10 milyon ila 15 milyon civarında bir cep telefonunun piyasaya gireceği varsayımı ile ÖTV artışının bütçeye 5 milyar TL ila 7,5 milyar TL arasında katkı yapması beklenebilir.
Cep telefonundaki ÖTV artışı, ekonomik durgunluk, bazı ürenler için getirilen ÖTV indirimleri ve akaryakıtta uygulanan eşel mobil sistemi ve benzeri nedenlerle düşen ÖTV gelirlerinin, ÖTV’ye tabi diğer unsurlar (Cep telefonu, alkollü içecekler ve benzeri) üzerinden telafi edilmeye çalışacağının sinyali olarak da görülebilir.
Burada Türk vergi sisteminin icadı olan verginin vergisinin vergisi hayata geçmektedir.”
Independent Türkçe
