Kilimanjaro Dağı’nın eteklerinde yaşayan babunlar gündelik yaşamı her yönüyle tadıyor; dövüşüyor, çiftleşiyor ve çocuklarına bakıyor. Ve bazıları yalnız kalırken bazıları çok sayıda arkadaş ediniyor.

The New York Times’ın haberine göre yeni bir araştırma, bu arkadaşlık ilişkilerinin, üreme ilişkileri kadar önemli olabileceğini gösteriyor. Zira daha çok dişi arkadaş edinen erkek babunlar daha uzun yaşıyor.

Hakemli bilim dergisi Philosophical Transactions of the Royal Society B’de yayımlanan bulgulara, dünyanın en uzun süren yabani primat araştırmalarından biri sayesinde ulaşıldı. Araştırmacılar Kenya’nın Amboseli havzasındaki savan babunlarını 1971’den beri gözlemliyor. Bu süreçte yüzlerce maymunun ölüm ve doğumunun yanı sıra babunların gündelik faaliyetlerini içeren bir veri kümesi toplandı. Veriler, bu faaliyetlerden biri olan tımarlamanın, babunların sosyal ilişkileri için temel oluşturduğunu gösterdi.

Araştırmanın başyazarlarından ve San Antonio Teksas Üniversitesi’nden biyolojik antropolog Fernando Campos’a göre, “tımarlama gerçekten ilginç bir davranış” çünkü her zaman karşılıklı olmuyor. Babunlar bazen birbirlerinin kürklerini böcekler ve kirleri bulmak için sırayla arayıp tarıyor. Bazense bir babun daha yüksek statüye sahip bir babunu tımarlıyor ama bu yardımın karşılığını almıyor.

Her ne kadar erkek ve dişiler birbirlerini tımarlayabilse de Amboseli popülasyonunda erkek erkeğe tımarlama veya bağ kurma davranışı çok görülmüyor. Dişi babun çiftlerininse “ömür boyu süren bağlar” oluşturduğu ifade ediliyor ve önceki çalışmalar da güçlü ilişkiler kuran dişi babunların sosyal anlamda tecrit edilmiş dişilerden daha uzun yaşadığını gösteriyor.

Söz konusu davranışların erkeklerde çok görülmemesinin nedenini açıklamak daha zor. Çünkü erkekler her birkaç yılda bir yeni bir sosyal gruba katılıyor. Ve eğer bir erkek babun, araştırılan Amboseli popülasyonundan kaybolursa bilim insanları, onun öldüğünü mü yoksa uzaktaki başka bir gruba mı katıldığını bilemiyor. Bu da erkeklerin ne kadar yaşadığının tahmin edilmesini zorlaştırıyor.

Yeni makalede ise biyologlar ve istatistikçiler bu probleme çözüm üreten yeni bir model geliştirdi. İnsanların şahit olduğu ara sıra gerçekleşen ölüm ve göçlerle birlikte bu olayların yaşandığı sırada erkek babunların yaşını temel alan bilim insanları, ortadan kaybolan diğer erkeklerin ölme ya da göç etmiş olma ihtimallerini hesapladı.

Bunun sonucunda araştırmacılar, dişilerle tımarlama ilişkisi kuran erkeklerin daha uzun yaşadığını tespit etti.

Araştırmacılara göre bu ilişkiler, parazitlerin toplanması sayesinde sağlık açısından fayda sağlıyor olabilir. Ama aynı zamanda hayvanların çatışmalardan uzak durmasına da yardım edebilir. Diğer primatlarda yapılan araştırmalarsa sosyal ilişkilerin stresin psikolojik belirtilerini azalttığını gösteriyor.

Söz konusu araştırmaya katılmayan, Almanya’daki Göttingen Üniversitesi’nden Oliver Schülke’ye göre, bir dişiyle arkadaşlık kurmanın bir erkeğin daha uzun yaşamasını nasıl sağladığını çözmek önemli. Zira erkek babunların uzun yaşamasını sağlayan bu dişiler, bir çiftleşme partneri değil ve erkeklere dövüşlerde yardım edemeyecek kadar da küçük.

Schülke aynı zamanda, sosyal statüsü düşük erkeklerin bu tür ilişkiler için daha çok yatırım yapıp yapmadığını da merak ediyor çünkü bunlar, üremek için yüksek statülü erkeklerle aynı düzeyde enerji harcamıyor. Campos ve ekibinin Amboseli’de yaptığı çalışma da yüksek statülü erkeklerin daha kısa yaşadığını gösteriyor.

Compos’a göre, statülerini kaybeden ve hayatta kalan erkek babunlar, özellikle de dişi arkadaşları varsa, bulundukları grupta bir süre daha kalıyor. Araştırmacılar konuyla ilgili şu ifadeleri kullanıyor:

Belki de sadece kendilerine fayda sağlamak için arkadaşlık arıyorlar.

The New York Times

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız