Sarah Young – The Independent

Her yıl 25 Nisan’da dünyanın dört bir yanından insanlar, farkındalık yaratmak ve hastalıkla mücadele etmek için fon oluşturmak amacıyla Dünya Sıtma Günü etkinlikleri düzenliyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) ev sahipliğini yaptığı günün bu yılki teması: "Sıtma benimle biter!"

WHO’nun yayımladığı son Dünya Sıtma Raporu’na göre, 2015-2017 yıllarında sıtma vakalarında önemli düzeyde azalma görülmedi. Sıtmanın 2017'de yol açtığı ölü sayısı, önceki yıla göre pek değişmeden, 435 binde kaldı.

Sıtmaya dair bilmeniz gereken her şeyse bu yazının devamında.

Sıtma nedir?

İngiltere’deki Save The Children (Çocukları Koruyun) isimli yardım kuruluşunun açıkmalasına göre, sıtma dişi sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşan parazitlerin sebep olduğu bir hastalık.

İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) acilen tedavi edilmemesi halinde sıtmaya yakalanan kişinin solunum problemleri ve organ yetmezliği gibi ağır ve hayati risk oluşturan komplikasyonlar geliştirebileceği konusunda uyarıyor.

WHO’ya göre, sıtma vakalarının ve bu sebeple gerçekleşen ölümlerin çoğu, Sahra Altı Afrika'da meydana geliyor. Ancak hastalık, dünya çapında 100'den fazla ülkede görülüyor.

Belirtileri neler?

NHS, sıtmanın ilk belirtilerinin 38 derecenin üstünde ateş, baş ağrısı, kusma, kas ağrıları, ishal, sıcaklık hissi ve titreme olduğunu söylüyor.

Bu belirtiler hastalığın kişiye bulaşmasının ardından 7 ila 18 günde ortaya çıkıyor. Ancak bazı vakalarda hastalık semptomları bir yıla kadar, hatta daha uzun süre boyunca gözükmeyebiliyor.

Save The Children, şiddetli sıtma geçiren çocukların yorgunluk, baş dönmesi, soluk beniz gibi şiddetli anemi semptomları gösterdiğini söyledi.

Kendinizin veya çocuğunuzun sıtma olmasından endişe ediyorsanız, derhal doktorunuza başvurmalısınız.

Sıtmanın sebebi nedir?

NHS'nin belirttiği üzere sıtmaya Plasmodium ismiyle bilinen bir tür parazit sebep olur. Pek çok farklı Plasmodium parazit türü var. Bunların sadece 5’i insanlarda sıtmaya neden oluyor.

Bu parazit esas olarak dişi Anofel sivrisineğinden bulaşır ve bu sinek genelde hava kararırken ya da geceleri ısırır. Isırdığında parazitler kişinin kan dolaşımına girer.

Öte yandan, NHS sıtmanın nadir de olsa kan nakli ve ortak iğne kullanımından kaynaklanabildiğini söylüyor.

Nasıl tedavi edilir?

Sıtma hızlıca teşhis ve tedavi edildiğinde, çoğu insan tamamen iyileşebiliyor.

Sıtmayı tedavi etmek ve önlemek için sıtma karşıtı ilaçlar kullanılıyor. Ancak kullanılan ilaç türü ve tedavi süresi çeşitli faktörlere göre değişiyor. Bu faktörlerse şunlar:

-Sıtmanın türü

-Semptomların ağırlığı

-Sıtmaya nerede yakalandığınız

-Sıtmayı önlemek için sıtma karşıtı ilaç alıp almadığınız

-Hamile olup olmadığınız

Bazı durumlarda seyahat öncesinde insanlara sıtmaya yönelik acil destek tedavisi için reçete yazılabilir.

Bu reçete genelde sıtmanın bulaşması riski bulunan ve tıbbi yardımın olmadığı uzak bölgelere yolculuk yapılması durumunda verilir.

Malavi yakın zamanda sıtmaya karşı çocukları aşılayan ilk ülke oldu. Bu Güneydoğu Afrika ülkesi, hastalığa karşı ulusal çapta koruma sağlamak için ilk lisanslı aşıyı kullanıyor.

Aşı çocukların sadece 3’te birinde koruma sağlıyor ancak aşı olan çocuklar daha hafif düzeyde sıtma geçiriyor.  

Sıtma ne kadar yaygın?

Kar amacı gütmeyen Malaria No More (Sıtmaya Son) isimli kuruluşa göre, dünyanın yarısı sıtma riski altında.

Save The Children’a göre sıtma gibi hastalıkların çocukların ölümüne yol açtığı pek duyulmasa da, bu hastalık düşük gelirli ülkelerde en büyük katil olarak kabul ediliyor.

Hastalık daha çok Afrika, Asya, Orta ve Güney Amerika, Haiti ve Dominik Cumhuriyeti’nde, Ortadoğu’nun bazı bölgelerinde ve bazı Pasifik Adaları’nda görülüyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independent.co.uk/life-style

Independent Türkçe için çeviren: Büşra Kırkpınar