Jamie Hartmann-Boyce & Nicola Lindson*

Sigaradan alınan nikotin, yeryüzünün en bağımlılık yapıcı maddelerinden biri olarak görülüyor. İşte bu yüzden sigarayı bırakmak isteyen insanlara daha az değil de daha çok nikotin almalarını tavsiye etmek kulağa garip geliyor. Araştırmalar üzerine yapılan yeni bir incelemeyse bu konuda kanıtlar sunuyor. 

Nikotin replasman (ikame) terapisi (NRT), 20 yıldır insanların sigarayı güven içinde bırakmalarına yardımcı bir yöntem. Bu konuda sunulan ürünler doktor tavsiyesi üzerine kullanılsa da birçok ülkede marketlerden eczanelere kadar farklı yerlerden emin edilebiliyor. 

Cochrane adlı tıbbi araştırma kuruluşunun yaptığı ve NRT’nin sigarayı bırakmada etkisini masaya yatıran araştırma, daha fazla nikotin kullanmanın yararlı olabileceğini işaret eden en başarılı 3 yöntem sunuyor. İşte onlar:

1. Bir yerine 2 NRT yöntemi kullanın. NRT, deri bantları, sakızlar, burun ve ağız yolundan kullanılan spreyler, solunum cihazları ve pastiller şeklinde farklı yollarla uygulanabiliyor. Güçlü kanıtlara göre, bant yapıştırırken aynı zamanda sakız gibi bir diğer NRT yöntemi kullanmak sigarayı bırakma şansınızı artırıyor.

2. Sigarayı bırakmadan önce NRT’ye başlayın. İnsanlar genellikle sigarayı bırakmaya karar verdikleri gün NRT’ye başlıyor. Ancak hala sigara içerken birkaç hafta öncesinden NRT’ye başlamak, sigarayı bırakmada çok daha başarılı bir yol olabiliyor.

Fotoğraf: AFP​​​​​​​

3. NRT yöntemlerini yüksek dozlarda kullanmak bazı insanlar için fayda sağlayabiliyor. Bazı NRT usulleri, diğerlerine göre nikotin seviyesini daha fazla artırabiliyor. İncelenen çalışmalara göre, insanların 2 miligram yerine 4 miligram nikotin sakızı kullanmaları halinde sigarayı bırakmaya daha yatkın oldukları görülüyor. Örneğin günde 20’den fazla sigara içenlerde yüksek dozlar daha faydalı olabiliyor. Elde edilen bulgulara göre ayrıca, 14-15 miligramlık bantlar kullananlara kıyasla 21 ya da 25 miligramlık bantların kullanılması sigarayı bırakma şansını artırıyor. 

Peki bu nasıl oluyor?

NRT yöntemi, nikotin kullanımının sorundan ziyade çözüm olabileceğini gösteren bazı haklı nedenler sunuyor. 

İlk olarak söz konusu yöntem sigarayı daha az keyifli hale getiriyor. İnsanlar, sigara içmeyi içinde bulunan ve beynin dopamin yani bir çeşit “mutluluk” hormonu salgılamasını sağlayan nikotin nedeniyle keyif verici buluyor. Beyin buna alıştığı için kişi sigarayı bir süreliğine bıraktığında sigaraya karşı şiddetli istek, uyku sorunları ve ruh halinde ani değişmeler gibi pek de hoş olmayan belirtiler baş gösteriyor.

Beyne başka bir nikotin kaynağı sunan NRT’yse belirtilerin hafiflemesini sağlıyor. NRT’ye sigarayı bırakmadan başlanması halinde, beyin reseptörlerinde halihazırda nikotin oluyor. Dolayısıyla sigara içerken gelen yoğun keyfi almayan kişi, sigara içmekle iyi hissetmek arasındaki farkı daha iyi anlayabiliyor.

2.'si NRT, nikotin temin etmede zarar verici yolun yerine daha güvenli bir alternatif sunuyor. Bazı insanlar, daha fazla nikotin almanın yan etkilerinin olacağı endişesini taşıyabiliyor. Neyse ki NRT güvenli. Bu inceleme çalışması sırasında, belirtilen şekilde kullanılması halinde NRT’de aşırı doza dair bir bulguyla karşılaşılmadı.

Dahası sigara içerdiği arsenik ve formaldehit gibi birçok kimyasal madde yüzünden zararlıyken, NRT’de bunların hiçbiri bulunmuyor. 

Son olarak NRT sigara kadar bağımlılık yapmıyor. Bazı insanlar NRT’ye bağımlı hale gelme konusunda endişe taşıyor. Fakat sigaradan alınan nikotin, NRT’ye kıyasla çok daha fazla bağımlılık yapıyor.

Nikotin sigaranın içinde yer alan ve zarar verme kapasitesini artıran diğer kimyasallarla birlikte beyne çok hızlı bir şekilde ulaşıyor. NRT’den gelen ve içeriğinde ekstra kimyasal madde bulunmayan nikotinse beyne çok daha yavaş gönderiliyor. Ayrıca insanlar NRT kullandıklarında sigaradaki kadar çok hızlı keyif almıyor. Bu da NRT’yi daha az bağımlılık yapıcı bir yöntem haline getiriyor. 

Sigarayı bırakmak zor. Ancak daha önemlisi, uzun yıllar içtikten sonra sigarayı bırakan insanların sağlığının düzelmesi. Nikotinle ilgili sorun, insanları sigaraya daha bağımlı hale getirmesi. İnsanlar nikotinden değil, sigara yüzünden ölüyor. 

Saygın profesörlerden Mike Russell, 1976’de “İnsanlar sigarayı nikotin için içiyor ancak katrandan ölüyorlar” diye yazmıştı. Bu sözler bugün hiç olmadıkları kadar doğru ve elde edilen bulgular daha fazla nikotin almanın çözümün parçası olabileceğini gösteriyor. 

*Jamie Hartmann-Boyce, insan davranışları konusunda kıdemli bir araştırmacı. Nicola Lindson, doktora sonrası çalışmalarını yürüten bir araştırma görevlisi. Her iki akademisyen de Oxford Üniversitesi’nde görev yapıyor.

**İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/health

Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol