Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra ülkesinin başına geçen ve 28 yıldır Cumhurbaşkanlığı görevini yürüten Nursultan Nazarbayev’in istifası uluslararası kamuoyunda sürpriz olarak karşılandı.

Neden istifa etti?

Nazarbayev, devlet televizyon kanalları aracılığıyla yaptığı açıklamasında kendisi için zor bir karar aldığını belirterek, “Cumhurbaşkanı olarak yetkilerimi feshetme kararı aldım” dedi.

Konuşmasının ardından da 20 Mart itibariyle cumhurbaşkanı yetkisini feshetme kararı aldığına ilişkin kararnameyi imzaladı.

Nazarbayev görevinden istifa etmiş olsa da, ülke yönetiminde etkisinin süreceğine yönelik yorumlar var.

Şu an yayında olmayan Respublika Gazetesi’nin kurucularından olan Rus gazeteci Irina Petruşova, Facebook hesabı üzerinden yaptığı açıklamada Nazarbayev için “Hala etki merkezini komuta ettiği için hiçbir yere ayrılmadı. Güvenlik Konseyi’ndeki tüm isimler onun kontrolü altında. Ulusal Refah Fonu yani ülke ekonomisi de onun emrinde” dedi.

Petruşova, Senato Başkanı Kasım Cömert Tokayev’in yeni görevinin çok önceden planlandığını iddia etti.

ABD’nin başkenti Washington’daki George Washington Üniversitesi Orta Asya Direktörü Marlene Laruelle, Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda “kendi uluslararası prestijinin bilincindeydi” dediği Nazarbayev için “İktidarda ölmeyen bir başkan olarak hatırlanmanın iyi olacağını düşündü” yorumunu yaptı.

İstifayı yorumlayan ABD’deki Avrasya Grubu’nun Başkanı Cliff Kupchan, Nazarbayev için “Sosyal sorunları çözemediği için kamuoyunun saldırdığı bir kum torbası olmak istemiyordu” ifadelerini kullandı.

“Nazarbayev bunu 2017’den beri planlıyordu”

Independent Türkçe’ye konuşan Ahi Evran Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nden Prof. Dr. Kürşad Zorlu ise, Nazarbayev’in aldığı kararın sadece Kazakistan için değil bölgenin geleceği ve istikrarı için önemli olduğunu söyledi.

“Nazarbayev muhtemeldir ki bu süreci 2017 yılından bu yana planlıyordu” diyen Zorlu, Nazarbayev’in iki yıl önce anayasa değişikliği ile 30’dan fazla yetkisini parlamento ve hükümete devrettiğini söyledi.

Kazakistan’daki süreci yakından takip ettiğini söyleyen Zorlu, “Ülkenin yönetim sitemini tadil eden bu değişiklik kamuoyunda yeterince irdelenmemişti. Kazakistan güçlü başkanlık modelinden başkanlı parlamenter sisteme giden yolun taşlarını döşemeye başlamıştı. Yani yine bir devlet başkanı olacak, ancak bakanlar kurulu ve özellikle parlamentonun ağırlığının arttığı denge ve fren mekanizmasının daha iyi işlediği bir siyasal yapı öngörülüyordu” açıklamasını yaptı.

Büyük enerji kaynaklarına sahip olan Kazakistan’ın Rusya ve Çin’e olan sınırlarından dolayı birçok ulusal ve uluslararası dengeyi gözetmek ve buna göre adım atmak zorunda olduğunu söyleyen Zorlu, sözlerine şöyle devam etti:

“Kendisinden sonra yaşanacak küresel güç mücadelesinin, bugünden ve Kazakistan'ın çıkarları odak alınarak karşılanması ülkenin bağımsızlığını tehdit edebilecek süreçlere karşı da bir önlem olabilir”

İstifa etse de etkisi devam ediyor

Cumhurbaşkanlığı görevinden istifa eden Nazarbayev, Güvenlik Konseyi ve iktidardaki Nur Otan Partisi’nin başkanı olarak görevine devam edecek. 

Nazarbayev’in yerine gelen Kasım Cömert Tokayev’le ilgili konuşan Prof. Dr. Kürşad Zorlu, “Tokayev ülkede kendisini ispat etmiş, uluslararası dengeleri iyi bilen ve güven duyulan güçlü bir isim. Cumhurbaşkanı olarak geniş bir hareket alanı bulacağını ve bunu da iyi değerlendireceğini görüyorum” dedi.