Jeologlar, yakın zamanda gerçekleştiğini ve bugün hala devam ediyor olabileceğini düşündükleri Ay’ın yakın yüzeyinde gerçekleşen tektonik faaliyetlere dair ipuçları keşfetti.
Science Alert'ün haberinde, nispeten taze kayaların ve kaya parçalarının varlığının, Ay’ın yüzeyi boyunca yakın zamanda gerçekleşmiş olabilecek tektonik faaliyetlere işaret eden bir dağ sırtı sistemini ortaya koyduğu aktarıldı.
Brown Üniversitesi’nde gezegen jeoloğu Peter Schultz, “Ay’ın uzun süredir öldüğü varsayılsa da durumun böyle olmadığına dair ipuçları bulmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Bu makaleden Ay’ın günümüzde muhtemelen hala çatırdıyor olabileceği anlaşılıyor ve buna dair kanıtı dağ sırtlarında görebiliyoruz.
Apollo döneminden bu yana Ay’ın hareketli olduğunun bilim insanları tarafından bilindiği ifade edildi. Apollo astronotlarının Ay’ın yüzeyine yerleştirdiği sismograflar, beklenmedik bir şekilde yüzeyin derinliklerinde zayıf Ay depremleri ve kabuktaki daha sığ tektonik hareketleri ortaya koymuştu.
Jeologlar derin Ay depremlerinin, Ay’a çok fazla yük bindiren Dünya ile kütle çekimsel etkileşimler nedeniyle oluştuğu sonucuna varmıştı.
Öte yandan daha sığ tektonik hareketlerin tespit edilmesinin bir miktar daha zor olduğu belirtildi. Bu faaliyetler her ne kadar kuvvetli depremlere benzese de Ay’ın Dünya’nın titremesine neden olan tektonik plakalara sahip olmadığı, bu nedenle bu hareketlerin kolayca açıklanamadığı belirtildi.
Türkiye ve dünyadan Süper Ay manzaraları
Bilim insanları geçen yıl bir açıklamanın mümkün olduğunu ifade etmişti: Tektonik faaliyetler, oluşmasından 4,5 milyar yıl sonra soğumaya devam ettikçe Ay’ın daralmasından kaynaklanıyor.
Öte yandan lavla dolmuş havzaların da tespit edildiği aktarılsa da Schultz, “Burada bulduğumuz dağılım farklı bir açıklamayı gerektiriyor” dedi.
Peter Schultz ve Bern Üniversitesi’nden Adomas Valantinas, Ay’ın yüzeyinin ısının ölçülmesiyle elde edilen verileri inceledi ve Ay yüzeyi boyunca bir örüntü oluşturduğu görülen 500’den fazla parça tespit etti.
Araştırmacılar bu parçaların haritasını çıkardığındaysa, 2014’te tespit edilen çok eski çatlaklarla neredeyse eşleştiğini fark etti.
Yeni bulgular, sırtların hala yukarı yönde hareket ettiğini ve bunların birleşiminin muhtemel bir açıklama getirdiği ifade edildi: Güney Kutbu ile Aitken krateri arasında kalan büyük havza. Ay’ın yüzeyinin dörtte birinin kaplayan bu havza, Güneş Sistemi’nde bilinen en büyük çarpma krateri. Araştırma ekibi, bu etkinin Ay’ın merkezini sarsmasının muhtemel olduğunu belirtiyor.
Schultz, “Devasa çarpmaların uzun süreli etkileri olur. Ay uzun bir geçmişe sahip. Bugün yüzeyde gördüğümüz şey uzun geçmişinin ve hala sahip olduğu sırların bir yansıması” ifadelerini kullandı.
Araştırma Geology isimli bilimsel yayında yayımlandı.
Independent Türkçe, Science Alert
