Dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, “dünyanın süper gücü” olarak anılan ABD ile “yeni süper güç” benzetmesinde bulunulan Çin gibi ülkelerin, süreci başarısız şekilde yönetmeleriyle hafızalara kazındı.
Pek çok ülkenin güçlü konumlarını kaybedeceği ve yeni bir dünya düzeninin hakimiyetinde farklı bir döneme girileceği yorumları sıkça dillendirilir oldu.
Salgının daha milliyetçi, içe kapalı ülkeleri ön plana çıkaracağı görüşünü savunanlar kadar, entegrasyonun artmasının şart olduğunu vurgulayanlar bulunuyor.
Daha demokratik yapıların mı, yoksa otoriter örneklerin mi ön plana çıkacağı da tartışılmakta.
Kovid-19 sürecinde hangi ülkeler ile küresel oluşumların başarılı olup, hangilerinin sınıfta kaldığını ve salgının mevcut dünya düzenine etkilerini Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Faik Demir’le konuştuk.
“AB ve BM gibi küresel oluşumların varlığı sorgulanacak”
Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler (BM), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi küresel kurumlar ve ittifakların, koronavirüs salgınında başarısız bir sınav verdiğini ifade eden Doç. Dr. Ali Faik Demir’e göre süreç sona erdiğinde bu oluşumlar sorgulanır hale gelecek.
“Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptırım gücü yok, etkisiz kalıyor”
Uluslararası örgütlerin işlevlerinin, yaptırım güçlerinin olmadığının görüldüğünü ifade eden Ali Faik Demir, Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerde bulunduğunu ancak yaptırım gücünün olmadığını, Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü’nün (NATO) ise süreci görece başarılı yürüttüğünü savundu.
“’Dünyayı bürokratlar mı, teknokratlar mı, bilim adamları mı yönetmeli?’ sorusu tartışılıyor”
Savaşlar ve krizlerin ülkelerin en önemli sınavları olduğunu belirten Ali Faik Demir, “Hiçbir ortaklık, bu krizi yönetemedi. Kriz dönemlerinde devletlerin krizi birlikte yönetemedikleri görüldü” değerlendirmesinde bulunurken, dünyayı bürokratların mı, teknokratların mı yoksa bilim adamlarının mı yönetmesi gerektiğinin tartışıldığını söyledi.
“AB etkisiz kaldı, süreci yönetemedi, Avrupa’yı yeni bir yapılanma bekliyor”
“Birlikler ayakta kalmayı sürdürebilecek mi? Ulus devletlerin geleceği ne olacak?” sorularını yönelttiğimiz Doç. Demir, özellikle AB’nin başarısız olması nedeniyle Avrupa açısından yeni bir yapılanmanın gerektiğini, birlik üyeleri İtalya ve İspanya’nın düştüğü durumun bu gerekliliği gözler önüne serdiğini belirtti.
“Ulus devlet yükselişe geçecek”
Koronavirüs salgınında hiçbir birlik ya da örgütsel yapının ulus devletin yerine geçemediğini belirten Demir, “Uluslararası örgütler gerekli iletişimi sağlayamazken, ulus devlet yönetimi başarısını gösterdi. Salgın sonrasında ulus devlet yükselişe geçecek” ifadelerini kullandı.
“Yerel yönetimler daha da önemli hale gelecek”
Koronavirüs sonrasında güçlü devletler ön plana çıkarken, yerel yönetimlerin daha değerli hale geleceğini belirten Demir, sosyal devlet olabilmenin önemine vurgu yaptı:
Küresel ölçekte tedarik zincirinde tek bir ülkeye bağlı olmamanın önemi ortaya çıktı. Kapitalizmin, liberal ekonominin insanı yok sayıp, parayı öne çıkardığı ortaya çıktı. Özellikle sağlık alanında sosyal devlet olabilmenin önemi ortaya çıktı. Sağlık hizmetinin devletler tarafından verilmesinin şart olduğu görüldü. Zenginin ve güçlünün gücünü sürdürebilmesi için yoksulun da aynı hizmeti alması gerektiği, yoksa salgının daha hızlı yayılacağı ortaya çıktı.
“Türkiye, Almanya, Güney Kore ve Singapur süreci başarılı yönetti”
Koronavirüs sürecini başarılı yöneten ülkeleri sıralamasını istediğimiz Doç. Dr. Ali Faik Demir, Türkiye, Almanya, Güney Kore ve Singapur örneklerini verdi.
“Türkiye dengeleri gözeten bir siyaset izledi ve başarılı oldu”
Türkiye’nin sağlık sisteminin pek çok ülkeye göre çok daha iyi durumda olduğunu belirten Demir, özellerin dışında devlet sağlık sigortasının varlığının önemine vurgu yaptı:
Sağlık sistemine ücretsiz ulaşımda, sosyal devlet olmada başarılıydı Türkiye. Sağlık altyapısı güçlüydü ve şeffaflık gösterildi. Bilim Kurulu’nun kurulması da önemliydi. Bir yandan yaşam devam ettirilmeye çalışılırken, diğer yandan karantina ve kısmi kısıtlamalarla süreç dengede yürütüldü.
“'Geleceğin süper gücü Çin’ görüşü yara aldı”
Sınıfta kalan ülkeleri de sorduğumuz Demir, Çin, ABD, Birleşik Krallık, İtalya, İspanya ve İran’ı saydı.
“Geleceğin süper gücü Çin” görüşünün yara aldığı yorumunu yapan Ali Faik Demir, “Çin’in koronavirüs sürecini atlatması kritik çünkü nüfus yoğunluğu bakımından orada çıkacak bir kaos, tüm dünyayı mahveder. Dünya güvenliği açısından kritik. Çin genel olarak bir kapalı kutu. Verileri ne kadar doğru ve şeffaf açıkladığı bir muamma” ifadelerini kullandı.
Birleşik Krallık’ın sürü bağışıklığında ısrar etmesinin zararlarına değinen Demir, “dünyanın en büyüğü” olarak adlandırılan ABD’nin de sağlık sisteminin yetersizliğinin görüldüğünü, İtalya, İspanya ve İran’ın da salgının başlıca etkilediği ülkelerden olduğunu kaydetti.
“Ekonomi, silah sanayi, teknoloji gibi alanlarda gelişmişlik yeterli değil”
Doç. Dr. Demir, genel olarak ekonomi, silah sanayi ve teknoloji gibi alanlarda gelişmişliğin yeterli olmadığını, sağlık hizmetleri güçlü, sosyal devlet olabilmenin öneminin bir kez daha görüldüğünü sözlerine ekledi.
© The Independentturkish
