9 Aralık Pazartesi günü açıklanan Suudi Arabistan’ın 2020 mali yılı bütçesini değerlendiren analistler ve gözlemciler, neredeyse hep bir ağızdan bütçeyi ‘mali ve ekonomik sağduyu’ özelliğine sahip olarak niteliyorlar. Ancak başta petrol gelirleri olmak üzere tüm gelir tahminleri ya da savunma harcamaları kısıtlamaları ve bütçe açığı tahminleriyle ilgili rakamlar da ön plana çıkarılıyor.
Büyük rakamların açıklanmasına rağmen bu açıdan bakıldığında ilgili bazı değerlendirmelerin önemi azalıyor. Aslında genel rakamların Suudi Arabistan ekonomisinin Arap ülkeleri arasındaki en büyük ekonomi olması temelinde değerlendirilmesi gerekiyor. Bu yüzden rakamlar, önceki yıllarla kıyaslanmadan delillerle kıyaslanmalıdır.
Suudi Arabistan 2020 mali yılı toplam bütçesi, 1 trilyon 20 milyar riyal (272 milyar dolar) olarak açıklandı. Bu rakam 2019 mali yılının 1 trilyon 48 milyar riyal (279.5 milyar dolar) olan bütçesiyle kıyaslandığında küçük de olsa geride kalıyor. Bununla birlikte, bir önceki yıl için hedeflenen gelir miktarı 917 milyar riyal (244.5 milyar dolar) iken, 2020 bütçesinde 833 milyar riyal (222.1 milyar dolar) olarak belirlendi.
Yeni yıl bütçesindeki gelirlerle ilgili bu mütevazı tahmin, bir bütün olarak dünyanın ve bölgenin karşı karşıya olduğu bir takım ekonomik zorlukları dikkate almaktadır. Bu da analistler tarafından ‘ekonomik gerçeklik’ olarak tanımlanır.
Suudi Arabistan'ın ekonomiyi çeşitlendirme ve petrol dışı sektörlerden elde edilen gelirleri artırma çabası çerçevesinde hemen amorti edilemeyecek büyük yatırımlara ihtiyacı var. Bu nedenle Suudi Arabistan Maliye Bakanı bütçeyi açıklarken, Suudi enerji devi Aramco’nun ilk halka arz sürecinden elde edilen gelirin ülke ekonomisindeki yatırımlara harcanacağına dikkati çekti.
Gelir ve gider seviyesi tahminlerinin korunması sonucu 2020 bütçesinde öngörülen açık miktarı gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 6,4’üne denk gelen 187 milyar riyal (49.8 milyar dolar) olarak belirlendi. Buna karşın 2019’daki bütçe açığı, 131 milyar riyal (34.9 milyar dolar) -GSYİH'nın yüzde 4,7- olarak tahmin edilmişti. Standart verilere bakıldığında bunlar olağandışı bütçe açığı oranları değil. Ekonomilerini geliştirmek isteyen hükümetlerin sık sık bu civarlarda olduğuna rastlanan bütçe açıkları vardır.
Temel hizmetlerle ilgili ayrılan miktarlarda değişiklik olmazken, 2020 bütçesinde askeri harcamalara 182 milyar riyal (48.5 milyar dolar) ayrıldı. 2019 mali yılı bütçesinde ise bu rakam 198 milyar riyaldi (52.7 milyar dolar). Ancak 2020 bütçesinin en önemli özelliği detaylı hedef gelirleridir.
2020 bütçesinde enerji sektöründen elde edilmesi beklenen gelir 513 milyar riyal (136.7 milyar dolar). Buna karşın 2019 bütçesinde bu rakam 602 milyar (163.1 miyar dolar) olarak belirlenmişti. Burada mali politikadan sorumlu yetkililerin küresel piyasalardaki petrol fiyatlarında dalgalanma yaşanması olasılığını göz önünde bulundurarak yüksek bir fiyat tahmininden kaçındığı anlaşılıyor.
Bütçede petrol gelirinden elde edilecek tahmini miktar açıklanmasa da Suudi Arabistan’ın petrol üretimiyle ilgili basit hesaplamayla bütçe tahminlerinin brent ham petrol varil başına 55 ile 65 dolar arasında bir fiyat aralığına dayandığı söylenebilir. Bu da son derece mütavazı ve ‘sağduyulu’ bir tahmin.
2020 için petrol dışı sektörlerden elde edilmesi beklenen tahmini gelir 320 milyar riyal (85.3 milyar dolar) olarak açıklanırken 2019 bütçesinde bu rakam, yaklaşık 315 milyar riyal (83.9 milyar dolar) olarak açıklanmıştı. Duyurulan son tahmin, Suudi Arabistan’ın ekonomiyi çeşitlendirme ve enerji sektörüne bağımlılığı azaltma hedefi çerçevesinde ilerleme kaydettiğine işaret etti.
Bununla birlikte 2019 yılında 678 milyar riyal (180.7 milyar dolar) olan kamu borcunun 2020’de GSYİH’nin yüzde 26’sına eşit olan 754 milyar riyale (201 milyar dolar) çıkması bekleniyor.
Ön tahminler, mali ve finansal kontrol sonucu 2019’da GSYİH’de yüzde 0,4 oranında bir büyüme olduğuna işaret ederken, GSYİH’nin 2020 yılında yaklaşık 2,3 oranında büyümesi bekleniyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Seda Demiröz
