Her ay yaklaşık 100 Afgan patlamamış mayınlar nedeniyle ölüyor, buna rağmen Gülendam mayın temizleme çabalarına yardım etmek için ilk kez başvurduğunda sokakta erkeklerin aşağılamalarına maruz kalacaktı.

Birleşmiş Milletler Mayın Eylem Servisi'nin (UNMAS) kaynak yarattığı mayın temizleme ekibinin ilk 16 kadın üyesinden biri olan Gülendam şöyle açıklıyor:

Başlangıçta pek çok sorunla karşılaştık, özellikle Bamyan civarında mayın temizleme kıyafetlerimizi giyerek yürümeye başladığımızda.

Gülendam'ın ailesi de işini bir kadın için "fazla tehlikeli" bulduğundan endişelenmişti.

Yakın zaman önce meclis danışmanı Mena Mengal'ın toplumsal rolü nedeniyle öldürüldüğü Afganistan, Uluslararası Af Örgütü tarafından bir kadın için en tehlikeli ülke kabul ediliyor ve Gülendam her gün işe giderek aldığı riskin farkında.

Ancak tehlikelere rağmen Gülendam gibi kadınlar mevcut mayın temizleme çalışmalarında ön planda yer alıyor ve Bamyan bu yıl ekimde bilinen mayınlardan tamamen temizlenmiş ilk Afganistan eyaleti ilan edilmişti.

Bu, çoğunluğunu yerli Afgan kadınların oluşturduğu ilk karma mayın temizleme ekibi tarafından başarılmıştı.

Afganistan'da 1989'dan bu yana devam eden mayın temizleme çalışmalarında 18 milyondan fazla mayın ve savaş kalıntısı patlayıcı temizlendi, bunların çoğunu Afgan-Sovyet Savaşı (1979-1989) sırasında tedarik zincirlerini ve ileri karakolları korumak için taktiksel olarak Sovyet birlikleri bırakmıştı.

Bamyan'da kadınlar mayın temizleme ekipmanlarıyla yürüyor (UNMAS Afganistan)

Kadınlar, ülkede mayın temizleme çalışmaları başladıktan yaklaşık 30 yıl sonra henüz geçen yıl görev üstlenmeye başladı.

Taliban 1996'da iktidara gelmesiyle kadınlara yönelik pek çok kural dayatmaya başladı, kadınların eğitime erişimini engellemeye çalıştı ve kamusal pek çok işte istihdam edilmelerini yasakladı.

Bugün Taliban artık böyle kuralları zorla uygulayabilecek bir güce sahip değil ancak çalışan Afgan kadınlar hala tutucu gruplardan ve aile üyelerinden gelecek misilleme saldırıların tehdidiyle karşı karşıya.

Afganistan'ın başkenti Kabil'in 250 kilometre batısında bulunan dağlık bölge Bamyan zulme uğramış Şii azınlık Hazaraların kültürel başkenti ve aynı zamanda bölge Taliban hükümetinin 2001'de başlattığı put karşıtı kampanyayla yok ettiği, meşhur Bamyan Buda heykellerine de ev sahipliği yapıyor.

Gülendam sözlerine şöyle devam ediyor:

Bir mayın temizleyici olarak çalıştığımda kendimi gizli düşmanlarla, kara mayınlarıyla savaşan bir asker gibi hissediyorum.

Bu iş tehlikeli ve yavaş, yan yana şeritleri tarayan 10 mayın temizleyicisinden oluşan bir ekibin yalnızca 10 bin metrekarelik (yaklaşık bir futbol sahası büyüklüğündeki) bir alanı temizlemesi bir ay sürebiliyor.

Ekip, mayınları metal dedektörleri kullanarak arıyor ve mayın tespit edildiğinde ekip lideri mayın türünü belirlemesi için çağrılıyor. Ardından mayının türüne ve yaşına göre mayın ya kontrollü biçimde patlatılıyor ya da çıkarılarak devre dışı bırakılıyor.

UNMAS'ı temsil eden yetkili Makiz Nasirahmad, Bamyan eyaletindeki Band-e Amir önünde bulunuyor (UNMAS Afganistan)

Mayın temizleme ekibinin Bamyan’da taranan son tarlalardan birine ulaşması, mayınlı araziye çıkan kayalık araziye tırmanmak uzere sabah saat 6’da yola çıkmaları ile birlikte, yürüyerek iki saatten fazla sürdü.Tek bir yanlış hareket uzuvların kaybıyla veya daha kötüsüyle sonuçlanabilirdi.

Gülendam, "Aileme eğer bir erkek öğrenebiliyor ve tehlikeli işlerin üstesinden gelebiliyorsa, bir kadının da bunu yapabileceğini kanıtladım" diye belirtti.

Toprakların temizlenmesi yalnızca hayat kurtarmıyor aynı zamanda Afganlar tarım amaçlı kullanım için arazileri ıslah etmeye başlayabiliyor.

Gülendam, "Bugün Bamyan sakinleri bizim işimize çok daha aşina ve yaptıklarımızı takdir ediyorlar ve sokaktaki taciz azaldı" ifadesini kullandı.

İş bulmanın güç olduğu bir ülkede, mayın temizleyicisi olarak çalışmak kadınlara değerli bir fırsat sunuyor.

Bamyan'da yaşayan Afgan bir anne olan Memleket şunları dile getirdi:

Ekibe katılırken esas motivasyonum ekonomik bağımsızlığımı kazanmaktı.

Kocasından uyuşturucu bağımlısı olması nedeniyle 9 yıl önce boşanan Memleket, ebeveynlerinin yanına geri döndü ancak kızını yetiştirebilmek için paraya ihtiyacı vardı.

Halkın emniyetine katkı yapmamı sağlaması ve ekonomik sorunlarımı çözmesi nedeniyle bir mayın temizleyici olarak çalışmaktan mutluluk duyuyorum.

Mayın temizleme ekibindeki kadınlardan bir diğeri Fezah Fezayee, maaşını eğitimi yarım kalmış kocasının okula dönmesi ve eğitimini tamamlaması için kullanmaya başladı.

UNMAS'ı temsil eden yetkililerden Makiz Nasirahmad, Afgan-Sovyet savaşından kalan mayınların çoğu temizlense de, şu anki en önemli sorunun yakın zamanda yaşanan çatışmalardan kalan patlamamış mühimmatların temizlenmesi olduğunu ifade ediyor.

1990'ların sonunda çocukken Afganistan'dan kaçan Makiz, 2018'de UNMAS için çalışmak üzere geri döndü.

Geçmişin Afgan kadınlara karşı nazik davranmadığı çok iyi biliniyor. Yaptıkları işin ülkedeki kadınlara dair pek çok basmakalıp düşünceye meydan okuduğu mayın temizleyici kadınlarla birlikte çalışmak gerçek anlamda olağanüstü. İnanıyorum ki bu diğer Afgan kadınlar için esin kaynağı olacak ve erkeklerimize kadınların gücünü gösterecek.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world/asia

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız