TBMM’de 7 Kasım’da düzenlenen “Çocuklar ve Gençlerin Pasif İçicilik ve Sigaranın Etkilerinden Korunması İnisiyatifi” konulu toplantıda tütün ürünlerinin kullanımındaki artış masaya yatırıldı.
Tütün tüketiminde rekor kırıldı
Toplantıya katılan Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl, Türkiye'nin en çok sigara içilen üçüncü ülke olduğunu söyledi.
Erdöl ayrıca, çocuk yaşta tütün kullanım oranının arttığını ve 118 bin tonla cumhuriyet tarihinin en yüksek tütün tüketimine ulaşıldığı açıkladı.
Yeni düzenleme yolda
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tepkisi, yasaklar, cezalar ve vergi düzenlemelerinin tütün tüketimdeki artışı engelleyememesi üzerine Sağlık Bakanlığı harekete geçti.
Henüz kamuoyuyla paylaşılmayan bir düzenlemenin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın masasında olduğu öğrenildi.
Yeni düzenlemenin, tütün ürünleriyle ilgili yeni ve daha kapsamlı yasaklar getireceği belirtildi.
1996 yılında kabul edilen ve üzerinde birçok kez değişiklik yapılan Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, Independent Türkçe’nin edindiği bilgilere göre, bir kez daha değişecek.
Yeni düzenlemenin tütün tüketilebilecek alanları yeniden tarif edeceği, yasak ve cezaların kapsamının da genişletileceği belirtildi.
Yeni düzenleme ile tütün ürünleriyle mücadele alanları genişletilecek. Suistimal edildiği düşünülen “kapalı alan” tarifi yeniden yapılacak.
Mevcut düzenlemedeki, tartışmalara neden olan “Açılır kapanır alan” gibi ifadeler kullanılmayacak. Sigara içilemeyecek alanlar daha keskin çizgilerle belirlenecek.
Kapı önünde sigaraya son
Kanundaki değişiklik, sigara yasağını kapalı alanlarda uygulanan bir yasak olmaktan da çıkartacak.
Mevcut yasada, koridorları dahil tüm kapalı alanlarında tütün ürünlerinin yasak olduğu her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların giriş ve çevrelerine ilişkin de uzaklık şartı getirecek.
Belirlenen alanlar da kapalı alan gibi değerlendirilecek.
“Sigarasız alan” olarak kamu binaları çevresinde başlatılan uygulama alanı genişletilecek.
Düzenlemede yer alması beklenen “fahri denetçilik” tanımı da netleştirilecek.
Sigara odasına havalandırma şartı
Düzenleme ile sigara içilmesi için ayrılan alanlar için de kriterler getirilecek.
Havalandırma zorunluluğu olan sigara içme alanlarının büyüklüğü ve konumu da kanunla belirlenecek.
Şartları sağlamayan alanlarda kesinlikle tütün tüketimine izin verilmeyecek ve bu alanlara ilişkin ruhsat denetimleri gerçekleştirilecek.
Nargile lobisi erteleme istedi
Bakanlığın çalıştığı bir diğer konu ise nargile. 2013’te yapılan değişiklikle kanunda “tütün ürünü” olarak kabul edilen nargileye ilişkin yeni maddeler hazırlanacak.
Kapalı alanlarda yasağa uymayan nargile kafelere de ciddi sınırlamalar getirilecek.
Düzenlemenin gündeme gelmesinin ardından Ankara’da milletvekilleri ve bazı bürokratların da gittiği nargileciler başta olmak üzere pek çok işletmecinin kademeli geçiş ve ek süre talebinde bulunduğu öğrenildi.
Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “taviz yok” açıklamasının ardından taleplerin dikkate alınmadığı belirtildi.
Elektronik sigara mevzuatı
Mevcut mevzuatta yer almayan “elektronik sigara” tanımı da yasaklar kapsamında düzenlenecek.
Sigarayı kullanımını azalttığı iddialarını inceleyen bakanlık, elektronik sigara ve kartuşlarının zararsız olduğuna ilişkin yeterli kanıt bulunmadığına karar verdi.
Türkiye’ye yasa dışı yollarla getirilen ve internet üzerinden satışı gerçekleştirilebilen elektronik sigaralar için net bir tanımlama ve yasak hükmüne düzenlemede yer verileceği öğrenildi.
Sigarayı bırakan sayısı azalıyor
Türk Toraks Derneği Tütün Kontrol Çalışma Grubu, TBMM Sağlık Komisyonu Tütün Kontrolü İstişare Kurulu toplantısı sonrası yaptığı değerlendirme raporunu, Independent Türkçe ile paylaştı.
Raporda, tütün ürünlerinin tüketimindeki ciddi artış şu göstergelerle anlatıldı:
- 2012’den 2016’ya Türkiye’de sigara bırakma oranının yüzde 27,2’den yüzde 13,6’ya;
- Sağlık çalışanlarının bırakma tavsiyesi yapmasının yüzde 42,9’dan yüzde 40,1’e;
- Sigara bırakmayı düşünmenin yüzde 55,2’den yüzde 32,8’e;
- Televizyon ya da radyoda sigara karşıtı uyarı görmenin yüzde 92,0’dan yüzde 73,7’e;
- Sigara paketleri üzerinde sağlık uyarısı görmenin yüzde 94,3’den yüzde 83,3’e gerilediğini;
- Ancak sigara satış mağazalarında reklam görmenin yüzde 4,0’den yüzde 6,2’e ve satış mağazası dışında sigara reklamı görmenin yüzde 14,1’den yüzde 16,2’e yükseldiği kaydedildi.
Türk Toraks Derneği Tütün Kontrol Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Elif Dağlı ise, Türkiye’de tüketim artışına neden olan etkenleri şöyle sıraladı:
Sigara, nargilelik tütün ve sarmalık kıyılmış tütün çeşitliliğinin ve üretiminin artması,
Nargile sunulan işletmelerin çoğunun ruhsatlandırılmamış olması,
Kapalı alandan oluşan nargile işletmelerin ruhsat alabilmiş olması,
“Tobacco shop” ve benzeri adlar altında yasa dışı tütün ve nikotin ürünü satan dükkanlar ve zincirlerinin denetlenmesinde aksaklıklar,
Kapalı alan yasaklarını denetleyecek ekiplerin sayıca ve eğitim olarak yetersiz olması,
Denetleme etkinliklerinin finansal olarak desteklenmesinde aksaklıklar,
“Yeşil detektör” uygulamasında yaşanan teknik sorunlar,
Tütün kontrolü konusunda kamu kurumları arasında koordinasyonu sağlayacak yapının sürdürülmesinde güçlükler,
Tütün kontrol politikalarının endüstrisinin müdahalesinden korunmasını öngören Tütün Kontrolü Çerçeve Yasası’nın gereğinin bütünüyle yerine getirilmemesi,
Daha önce tütün endüstrisinde çalışmış yönetim kadrolarının kamu idaresinde yer alabilmesi, tütün ürünleri fiyat politikalarının tüketimi azaltmaktan ziyade vergi gelirinin artışı için planlanması,
İnternetten yasa dışı tütün ve nikotin ürünlerinin satılmaya devam ediyor olması.
“Kararlı olmak lazım”
Independent Türkçe’ye konuşan Türk Toraks Derneği Başkanı Prof. Dr. Hasan Bayram, AVM’lerde bile “tobacco shoplar” açıldığını söyledi.
Kafe adı altında nargile ve tütün ürünleri rahatça müşterilere sunulduğunu aktaran Bayram, tütün ürünleri ile ilgili başarıya ulaşacağı öngörülen kuralların yeterince uygulanmadığını ileri sürdü.
British American Tobacco tütün şirketinin Türkiye’de yönetim kurulu üyesi Rıza Tuna Turagay’ın Ticaret Bakan Yardımcılığı görevine atanmasını da eleştiren Bayram, “Kariyerinin önemli bir kısmını üst düzey bir uluslararası tütün şirketinin yöneticiliğini yapmış biri, bakanlıkta üst düzey bir görevde. Buralarda kararlı olmak lazım. Kararlı değiliz ve başka şeyler öncelik oluyor. Böylece, bu iş başarıya ulaşmıyor” dedi.
“Bir yandan yasak bir yandan teşvik”
Independent Türkçe’ye konuşan Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman ise şu açıklamada bulundu:
Bugün büyük illerde adım başı nargile kafelerle karşılaşıyoruz. Kafelerin neredeyse tamamı kurallara da aykırı yerler. Hepsinde sigara içiliyor.
Bakanlık tarafından ciddi denetim yapılmıyor. Sayın Bakan kendisi bir akşam boş olduğunda çıkıp baksa neler yaşandığını görebilir.
Sonuç itibariyle bir takım işler dönüyor. Uluslararası sermaye satıcılarının oyunları bunlar... Bir yandan yasaklanıyor öte yandan teşvik ediliyor.
© The Independentturkish
