Emeklilik sonrası çalışma ve Sosyal Güvenlik Destek Primi nedir? SGDP prim oranı nedir? Nereye, nasıl başvurmalıdır?

Emeklilik sonrası çalışma ve Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP), belirli yaş, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirip emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların yaşlılık aylığı kesilmeden hizmet akdine tabi çalışmaları halinde işverenlerinden, kendi adına ve hesabına tabi çalışmaları halinde kendilerinden alınan primdir.

Sigortalıların, SGDP uygulamasına tabi olup olmadıkları ve uygulamada hangi kanun hükümlerinin ve maddesinin geçerli olacağı ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişiklik göstermektedir.

Bu hafta ki yazımızda hayali kurulan emeklilik sonrası çalışmaya devam edilmesi halinde uygulanacak sosyal güvenlik sistemi uygulamalarını ele alacağız.
 

SGDP uygulaması ne zaman başlamıştır?

(4/a) (SSK) sigortalıları yönünden SGDP uygulamasına 06.05.1986 tarihinden itibaren başlanılmış olup bu tarihten sonra yaşlılık aylığı bağlanan SSK sigortalılarının yeniden çalışmaya başlayıp istekte bulunmaları halinde SGDP ödenmesi imkanı sağlanmıştır.

Bağ-Kur, Emekli Sandığı ya da banka sandıklarına göre emekli olup (4/a) kapsamında çalışmaya başlayanlar da 06.05.1986 tarihinden itibaren SGDP’ye tabi tutulmuşlardır.

01.10.1999 tarihinden itibaren (4/a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra serbest avukat veya noter olarak çalışmalarını sürdürenlerin aylıklarından sosyal yardım zammı dahil yüzde 15 oranında SGDP kesilmeye başlanmıştır.

(4/b) (Bağ-Kur) sigortalılarından emekli olduktan sonra Bağ-Kur kapsamında çalışması olanlar hakkında SGDP uygulamasına ilk defa 08.09.1999 tarihinden itibaren başlanılmıştır.

Bağ-Kur sigortalılarının aylıklarından yüzde 10 oranında SGDP kesintisi yapılmıştır.

SSK, Emekli Sandığı ya da banka sandıklarına göre aylık alıp (4/b) kapsamında çalışmaya başlayanlardan ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlardan 2.8.2003;

Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar sicili ile birlikte kanunla kurulu meslek kuruluşuna usulüne uygun olarak kayıtlı olanlar ve şirket ortaklarından 28.01.2004 tarihinden itibaren 12. gelir basamağının yüzde 10’u oranında SGDP alınmaya başlanmıştır.

Bu kişiler SGDP prim tutarını Bağ-Kur’a ödemişlerdir.

2008 yılı ekim ayı başından itibaren sigortalı ilk defa çalışmaya başlayıp emekli olacak kişilerde SGDP uygulaması nasıldır?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girdiği Ekim 2008 döneminden sonra sigortalı olup çalışmaya başlayanlardan yaşlılık aylığı bağlananlardan tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç yeniden çalışmaya başlayanların aylıkları çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilmektedir.

Aylıkları kesilen sigortalılardan kısa vade, uzun vade ve genel sağlık sigortası primi alınarak, bu çalışmaları sona erdikten sonra yeni aylıkları bu hizmetleri de dahil edilerek yeniden hesaplanmaktadır.

Diğer bir ifadeyle bu kişilerden SGDP kesilmemektedir.

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sadece 4/1-(b) kapsamında çalışanlar hakkında Sosyal Güvenlik Destek Primi uygulaması öngörülmüş olmakla birlikte, 29.1.2016 tarihli ve 6663 sayılı Kanun ile Kanunun 30. maddesinde yapılan değişiklik ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olanlar yönünden Sosyal Güvenlik Destek Primi uygulamasına son verilmiştir.

5510 sayılı Kanunun 30. maddesinde 6663 sayılı Kanun ile yapılan söz konusu değişikliklerin 6663 sayılı Kanunun yayımı tarihi olan 10.2.2016 tarihini takip eden ödeme dönemi başında yürürlüğe gireceği öngörülmüş ve bu çerçevede, 29.2.2016 tarihinden itibaren sigortalıların aylıklarından yapılan Sosyal Güvenlik Destek Primi uygulamasına son verilmiş ve Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişiler hakkında 1/3/2016 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Destek Primi  uygulanmasına imkan kalmamıştır.

2008/Ekim ay başından sonra ilk defa Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamında sigortalı olup, yaşlılık aylığı bağlananlardan Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(c) bendi kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında yeniden çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilecektir.

İlk defa Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bentleri kapsamında sigortalı olup yaşlılık aylığı alanlardan Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlardan;

• 2008/Ekim ay başı ila 1.3.2016 tarihleri arasında yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilerek, almakta oldukları yaşlılık aylıklarından, 2008/Ekim ay başından 1/3/2016 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilmiştir.
   
• Aylıklardan kesilen Sosyal Güvenlik Destek Primi oranı 2008/Ekim aybaşından itibaren yüzde12, takip eden her yılın Ocak ayında bir puan artırılarak yüzde 15’i geçmeyecek şekilde uygulanıp, 2015/Temmuz ödeme döneminden 29/2/2016 tarihine kadar da yüzde 10 olarak uygulanmıştır.
   
• Yaşlılık aylığından kesilen Sosyal Güvenlik Destek Primi tutarı, 4/1-(b) sigortalılarına ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek Sosyal Güvenlik Destek Priminden fazla olmayacaktır.
   
• Ayrıca,01/03/2016 tarihinden itibaren söz konusu çalışmaları sigortalı çalışma olarak değerlendirilmemekte ve aylıklardan Sosyal Güvenlik Destek Primi kesintisi yapılmadığı gibi aylıkları da kesilmemektedir.
   
• 2008/Ekim ay başı ila 1.3.2016 tarihleri arasında yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunmakla birlikte 1.3.2016 tarihinden itibaren yaşlılık aylıklarının kesilmesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarından 1.3.2016 tarihine kadar yukarıda açıklandığı şekilde Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilecek,
   
• 1.3.2016 tarihinden itibaren aylıklarının kesilmesi için yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden ay başından itibaren aylıkları kesilecek ve Kanuna tabi çalıştıkları süre zarfında 80. maddeye göre belirlenen prime esas kazançları üzerinden 81. madde gereğince kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınacaktır.

2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olanlarda SGDP uygulaması nasıldır?

2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olanlar ile malullük veya yaşlılık aylığı bağlananlar ve 2008 yılı Ekim ayında Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında SGDP'ye tabi olma bakımından Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edilmektedir.

5510 sayılı Kanunda 6663 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucu 4/1-(b) kapsamında çalışanlar hakkında 01.03.2016 tarihinden itibaren sosyal güvenlik destek primi uygulamasına son verildiğinden, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler yönünden;

• 2008/Ekim aybaşı ila 01.03.2016 tarihleri arasında 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlayıp yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunan sigortalıların yaşlılık aylıklarından ve malullük aylıklarından, 2008/Ekim aybaşından 01.03.2016 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilmiştir. 
   
• Aylıklardan kesilen sosyal güvenlik destek primi oranı 2008/Ekim aybaşından itibaren yüzde 12, takip eden her yılın Ocak ayında bir puan artırılarak yüzde 15’i geçmeyecek şekilde olup, 2015/Temmuz ödeme döneminden 29.2.2016 tarihine kadar da yüzde 10 olarak uygulanmıştır. 
   
• Aylıklardan kesilen sosyal güvenlik destek primi tutarı, 4/1-(b) sigortalılarına ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olmayacaktır. 
   
• Ayrıca, 01.03.2016 tarihinden itibaren söz konusu çalışmaları sigortalı çalışma olarak değerlendirilmeyecek ve aylıklardan sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılmadığı gibi aylıkları da kesilmemiştir.

• 2008/Ekim aybaşı ila 01.03.2016 tarihleri arasında 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlayıp yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunmakla birlikte 01.03.2016 tarihinden itibaren yaşlılık aylıklarının kesilmesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarından 01.03.2016 tarihine kadar yukarıda açıklandığı şekilde Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilecek,

• 01.03.2016 tarihinden itibaren aylıklarının kesilmesi için yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylıkları kesilecek ve Kanuna tabi çalıştıkları süre zarfında 80. maddeye göre belirlenen prime esas kazançları üzerinden 81. madde gereğince kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınmaktadır.

• 2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olan kişilerin Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra aylık bağlanıp bağlanmadığına bakılmaksızın, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 4 (a) kapsamında hizmet akdi ile çalışanların prime esas kazançları üzerinden, yüzde 32 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir.

• Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalının iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına tutulması halinde, bu sigorta kollarından gerekli yardımlar yapılacaktır  

 SGDP primini kim ö der, SGDP prim oranı nedir?

2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olan kişilerin Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra aylık bağlanıp bağlanmadığına bakılmaksızın, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 4 (a) kapsamında hizmet akdi ile çalışanların prime esas kazançları üzerinden kesilen yüzde 32 oranındaki sosyal güvenlik destek primini ödemekle işverenler yükümlüdür. 

Hizmet akdi ile çalışan sigortalıların yaşlılık aylığından destek primi kesilmesi mümkün değildir.

2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olan kişilerin Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra aylık bağlanıp bağlanmadığına bakılmaksızın, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç, 4 (b) kapsamında çalışmaya başlayanların sosyal güvenlik destek primleri, almakta oldukları yaşlılık ve malullük aylıklarından 2011 yılından itibaren yüzde15 oranında kesilmektedir.

Bununla birlikte, 6645 sayılı Kanun gereği 2015/Temmuz ödeme döneminden 29/02/2016 tarihine kadar sosyal güvenlik destek primi oranı yüzde10 olarak uygulanmakta, 6663 sayılı Kanun gereğince de aylık bağladıktan sona  4(b) kapsamında çalışanların aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisi uygulamasına son verilmiştir. 

Kişiler aylıklarından SGDP kesintisi yapılması için nereye nasıl başvurmalıdır?

Sigortalıların sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne dilekçe ile başvuru yapmaları gerekmektedir.

SGDP kimlerden kesilmemektedir?

Kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunup bu kapsamdaki çalışmaları nedeniyle emekli olanlarla, hizmet akdine tabi çalışması dolayısıyla, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan ya da devlet memuru olarak emekli olduktan sonra kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanların aylıkları kesilmemekte, bunlar hakkında SGDP hükümleri uygulanmamaktadır.

Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden yaşlılık ve emekli aylığı alanlardan SGDP kesilmemektedir.

Bunlar hakkında işverenleri tarafından kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primleri ödenir.

• Cumhurbaşkanlığına seçilenler,
• Dışarıdan Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar,
• Yasama organı üyeliğine seçilenler,
• Mahalli idareler seçimleri sonucuna göre görev alanlar,
• Sadece toplantı veya huzur ücreti ya da hakkı ödenen görevleri yürütenler,
• Yönetim ve denetim kurulu üyeliği ücreti karşılığında görevlendirilenler,
• Yaş haddini aşmamış olmaları kaydıyla her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler,
• Vakıf üniversitelerinde görev alanlar,
• Özel kanunlarında emeklilik veya yaşlılık aylığı kesilmeksizin çalıştırılma veya görev yapma hakkı verilenlerden Cumhurbaşkanı tarafından atananlar,
• Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararname ile atanan veya görevlendirilenler ve
• Türkiye Büyük Millet Meclisince yapılan seçimler sonucunda görev verilenler ile
• 2547sayılı Yükseköğretim Kanununun 60. maddesinin (a) fıkrası uyarınca Yasama Organı üyeliğinin bitiminden sonra öğretim üyesi olarak atanmış olanlar

hakkında SGDP hükümleri uygulanmamaktadır.

Sorularınız için: [email protected]