Somali ve Etiyopya arasındaki tarihsel ilişkiler, coğrafi yakınlık, etnik ve kültürel bağlarla şekillenmiş, ancak bu bağların yanı sıra sınır anlaşmazlıkları ve terör örgütleriyle mücadele gibi sorunlarla da sınanmıştır.

Özellikle 2024 yılı başında Somali’nin ayrılıkçı bölgesi Somaliland'in Etiyopya ile liman ve askeri üs kazanımını içerdiği iddia edilen mutabakat zaptı imzalaması, iki ülke arasındaki sorunları derinleştirdi. Ancak tarafların talebiyle Ankara’nın ev sahipliğinde gerçekleşen görüşmeler, bu sorunların çözülmesinde önemli bir dönüm noktası oldu. 

Barış süreci, Türkiye’nin diplomatik inisiyatifiyle Mayıs 2024’te hız kazandı ve Ankara’da düzenlenen iki ayrı toplantının yanı sıra Eylül 2024’te New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu vesilesiyle Türk Evi’nde de taraflarla görüşmeler gerçekleştirildi. Ankara Süreci olarak adlandırılan bu girişim, iki ülke arasındaki güveni yeniden tesis etmeyi, ekonomik işbirliğini artırmayı ve terörle mücadelede ortak bir çerçeve oluşturmayı hedefledi. Somali ve Etiyopya arasındaki barış anlaşması, sınır güvenliğinin artırılması, ortak altyapı projelerinin geliştirilmesi ve iki ülkenin bölgesel işbirliğinde daha güçlü bir rol üstlenmesini içeren bir yol haritası sunuyor.

Müzakerelerde Ne Yaşandı?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daveti üzerine Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali, beraberlerinde Dışişleri Bakanlarının da yer aldığı geniş katılımlı heyetlerle, 11 Aralık 2024 tarihinde Ankara'da bir araya geldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan muhataplarıyla ikili görüşmeler yaptı ve ardından üçlü görüşme gerçekleştirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın hazır bulunduğu farklı formatlarda görüşmelere aralıksız şekilde devam edildi.

Yedi saat civarında süren müzakerelerin ardından üç lider ortak basın toplantısı düzenlemiş ve “Türkiye Cumhuriyeti’nin kolaylaştırıcılığıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti ve Somali Federal Cumhuriyeti’nin Ankara Bildirisi” dünyaya duyurulmuştu

Varılan Mutabakat Nedir?

Kabul edilen Ankara Bildirisi, Somali ve Etiyopya’nın önümüzdeki döneme güven içinde bakacağına ve yaşananları geride bıraktıklarına dair atıflar içerdi

Bildiri’yle bir taraftan Somali'nin toprak bütünlüğü, birliği ve egemenliği Birleşmiş Milletler Şartı’na ve Afrika Birliği Kurucu Antlaşması’na uygun şekilde ve uluslararası hukukun ilkeleri çerçevesinde tanındı

Diğer taraftan, Etiyopya’nın uluslararası hukuk çerçevesinde ticari anlamda denize çıkışı, Somali Federal Hükümeti’nin egemen olduğu gerçeğinden hareketle, garanti altına alındı

Ankara Bildirisi’nin en önemli operatif maddelerinden biri, Somali ve Etiyopya teknik heyetlerinin Türkiye'nin kolaylaştırıcılığında en geç 2025 yılı Şubat ayına kadar müzakerelere başlamasını ve bu müzakereleri dört ay içinde tamamlamalarını öngörmektedir.

Bildiri’de, tarafların taahhütlerin yorumlanması ve uygulanmasına ilişkin her türlü görüş ayrılığını diyalog yoluyla ve gerektiğinde Türkiye'nin desteğiyle barışçıl bir şekilde çözme taahhüdünde bulunduğu kayda geçirilmekte

Bu Mutabakat Ne Anlama Geliyor?

Ankara Bildirisi’nin imzalanması, dünyanın içinden geçmekte olduğu dönemde anlaşmazlıkların üstesinden gelinmesinin mümkün olduğunu göstermesi bakımından ümit verici bir gelişme

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 2024 yılı Temmuz ayında başlattığı Ankara Süreci’nde Etiyopya ve Somali heyetleriyle kapsamlı görüşmeler yapmıştı.

Ankara Süreci’nde iki ülke arasında 1 Ocak 2024 tarihinden bu yana yaşanan gerginliğin üstesinden gelmek için ülkelerin kırmızı çizgi olarak tanımladıkları hassasiyetler hakkında etraflıca bilgi sahibi olunmuş ve süreç boyunca bu hassasiyetler dikkate alındı

Dışişleri Bakanı Fidan bu süreçte iki kere Ankara'da ve bir kere New York'ta mevkidaşlarıyla yaptığı kapsamlı görüşmeler yapmıştı. Bakan Fidan’ın bilahare yürüttüğü diplomasi trafiği sonuç vermişti.

Ankara Süreci’nde iki ülkenin aslında birçok konuda benzer düşündükleri ve anlaşmazlıklarını bir şekilde aşabildikleri görülmüştü

Türkiye’nin Rolü

Elde edilen bu kazanım, Somali Cumhurbaşkanı ve Etiyopya Başbakanının Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanına duydukları güvenin bir sonucu olarak okunuyor

11 Aralık 2024 tarihinde Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ev sahipliğinde düzenlenen ortak toplantısında taraflar  bir araya gelerek dostluk mesajları vermişler ve bölgenin, çatışma yerine dostluğa, gerginlikten ziyade iş birliğine, ekonomik kalkınmaya, milletin refahına ihtiyaç duyduğunu ifade ettiler

Cumhurbaşkanı Erdoğan’da atılan bu adımdan duyduğu memnuniyeti, bu bölgedeki refahın, barışın ve huzurun dünyanın diğer gergin coğrafyalarına da örnek olmasını dilediğini ifade etti.

Bu husus, Türkiye’nin bölgede her türlü iş birliğine açık olduğunu ortaya koymaktadır.

Taraflar Bildiri’de ayrıca, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bu girişim ve sürece yönelik devam eden bağlılığı için şükranlarını ifade ettiler.

Nitekim, Sayın Cumhurbaşkanı ile Somali Cumhurbaşkanı ve Etiyopya Başbakanı konuşmalarında, kazan-kazan ilkesine ve barışın üstünlüğüne atıfta bulundular. 

Independent Türkçe