İsrail ile ticaret yasağının ardından Filistin üzerinden bu ülkeye yönelik olası mal girişlerini engellemeyi amaçlayan Ankara, Filistin'e gönderilecek mallara yönelik ilgili ihracatçı birlikleri tarafından verilen onay işlemini Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri'nde toplayarak yeni bir tedbir adımını hayata geçirdi.

Filistin'e yapılacak ihracatta, iki ülke arasında teyit mekanizması getiren Ticaret Bakanlığı, Reuters’a konuşan konu hakkında bilgi sahibi üç kaynağın verdiği bilgiye göre her türlü ürün grubu için Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri'nin (OAİB) nihai onayını gerekli kıldı.

Kaynaklar öte yandan OAİB'in yetkili kılınmasının resmi bir düzenleme olmadığını ve yetkilendirmenin "şifahen" yapıldığını belirterek, uygulamanın ne kadar süreceğinin de şu aşamada belirsiz olduğunu söyledi.

Türkiye, İsrail'e Gazze saldırıları nedeniyle Nisan ayı başında 54 kategoride yer alan üründe uygulanacak şekilde ihracat kısıtlamaları getirmiş; 2 Mayıs itibarıyla da İsrail ile ihracat ve ithalat işlemlerini, İsrail hükümeti Gazze Şeridi'ne kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akışına izin verinceye kadar tamamen durdurduğunu açıklamıştı. 

Filistin'in kendi deniz ya da hava limanı bulunmaması nedeniyle, bu ülkeye Türkiye'den yapılacak her türlü ihracat da İsrail limanları vasıtasıyla gerçekleştirilmek zorunda.

İsrail'e ihracat resmi rakamlara göre mayıs ayından bu yana durma noktasına gelse de, Türkiye'nin Filistin'e ihracatının "astronomik" şekilde artması soru işaretlerine neden olmuştu.

Kamuoyunda İsrail'e yönelik ihracatın Filistin'de kurulu şirketler üzerinden devam ettiği yönünde iddialar yer almış; konu muhalefet partileri tarafından da Meclis'e taşınmıştı. Türkiye'nin İsrail'e ihracata devam ettiği iddiaları, Türkiye genelinde çeşitli protesto gösterilerine de neden olmuştu.

Konu hakkındaki bilgi sahibi kaynaklar, kamuoyundaki artan eleştirilerin ardından Ankara'nın, İsrail'e devam eden olası mal akışının önüne geçebilmek için Filistin'e yapılan ihracata yönelik daha sıkı bir kontrol mekanizmasını hayata geçirdiğini ifade etti.

Başka bir kaynak, "Temel kaygı, kamuoyunda da yer aldığı şekliyle malların hala İsrail'e gittiği iddialarıydı" dedi ve ekledi:

Prosedürel bir değişikliğe gidildi. Şu anda tüm ürün gruplarında Filistin'e ihracatta sistem Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri üzerinden ilerliyor. Ticaret Bakanlığı, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri üzerinden ihracatın takibini yapıyor.

Önceki uygulamada, Filistin'e ihracatta ihracatçı şirketin bağlı bulunduğu ihracatçı birliğinden onay alması gerekiyordu.

Konu hakkında bilgi sahibi bir başka kaynak da, "Filistin ile yapılacak ticarette (Filistinli) alıcının ticaret odasına kayıtlı olduğunu gösteren belge ve proformanın öncelikle Filistin Ekonomi Bakanlığı tarafından onaylanması, sonrasında da teklif edilen ihracata ilişkin bilgilerin Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri'ne de iletilmesi gerekiyor" dedi ve ekledi:

Birlik bu bilgileri aldıktan sonra şirketin malları ihraç etmek için birliğe başvuruda bulunması gerekiyor. Mallar yalnızca onaylandığı takdirde Filistin'e gönderilebiliyor.

Reuters'ın sorusu üzerine Ticaret Bakanlığı'ndan gönderilen açıklamada, Türkiye-Filistin ticaret mekanizmasında Filistinli ithalatçıların her bir sevkiyat için önce Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığı'na başvurduğu belirtilerek, "Başvurunun uygun bulunması durumunda Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığınca düzenlenen teyit mektubu ülkemiz elektronik teyit kanalına ulaştırılmakta. Söz konusu bildirim konusu ihracata ilişkin gümrük beyannamelerinin gümrük idarelerince tesciline, ancak iletilen teyit mektubunun hem bu süreç içerisinde gerçekleşmiş olması, hem de ürünler ile ilgili değerlendirmelerin yapılması akabinde onaylanması halinde izin verilmektedir" denildi.

Reuters, onay süreci için Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri'nin yetkili kılınıp kılınmadığı ile ilgili soruya ise yanıt alamadı. OAİB de Reuters'ın konu ile ilgili sorularına haber yazıldığı sırada yanıt vermedi.

Çç kaynak, OAİB'in yetkilendirilmesine yönelik uygulama değişikliğinin "şifahen" yapıldığını söyledi.

Kaynaklara göre, evrak işleri ve onay mekanizmasının tek elde toplanarak denetim mekanizmasının daha sağlıklı çalışması amaçlanıyor.

Kaynaklardan biri, sistemin oturması biraz vakit aldığı için başlangıçta başvurularda birikme olduğunu ancak şu anda sistemin işlediğini söyledi. Kaynak, gerekli kontroller nedeniyle sürecin eskiye göre bir miktar yavaş olduğunu ekledi.

Independent Türkçe, Reuters