Sudanlılar, ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında nisan ortasından bu yana devam eden savaş nedeniyle ülkelerindeki gelişmeleri izliyor. Sudanlılar 12 binden fazla vatandaşın ölümüne ve 10 milyon insanın ülke içinde ve dışında güvenlik arayışı ile savaş bölgelerinden uzaklaştırılmasına neden olan bu çatışmanın sona ermesi için bir anlaşmaya varılacağına dair müjdeli haberler alacaklarını ümit ediyor.  Yerel basında dün (Salı), çıkan haberlere göre Omdurman Bölgesi Hareket Komutanlığı'ndaki bazı aktif subayların bir darbe girişimi hazırlığında oldukları ve Sudan Ordu İstihbaratının, bu girişimi hazırlık aşamasında engellediğini belirten haberler şaşkınlık yarattı.

Bu darbe girişimi ve arka planındaki ordu içinde veya dışındaki askeri unsurlarla ilgili gerçek nedir? Bunun, başkent Hartum'un içinde ve dışında çatışmanın iki tarafı arasında özellikle Darfur bölgesi ve El-Cezire eyaletinde gerçekleştirilen operasyonlara yansımaları ve etkileri nelerdir?

İslamcılar öne çıkıyor

Sudan Ordu Sözcülüğü'nün, ülkede darbe girişimine ilişkin çıkan haberleri yalanlamasına rağmen, Sudan Gaziler Derneği üyesi Tümgeneral Mutasım el-Aceb, darbe girişimini göz ardı etmiyor. Aceb, Independent Arabian’a yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bu operasyonu gerçekleştiren taraflar hakkında iki olası senaryo bulunmaktadır. Birincisi, ordu içindeki bazı milliyetçi subayların, İslamcıların ya da İslamcı subayların karar ve askeri planlama süreçlerindeki kontrolü nedeniyle memnuniyetsizlik duymaları. Özellikle bu grup, ordu içinde önemli bir ağırlığa sahiptir ve  HDK üslerine uzun menzilli silahlar ve hava saldırılarının yapıldığı Vadi Seyyidina askeri üssünü kontrol etmektedir.

Aceb sözlerini şöyle sürdürdü: “İkinci olasılığa gelince; İslamcılar, ordu komutanlığı ile HDK arasında yakın zamanda ABD, Suudi Arabistan ve Mısır'ın desteğiyle Manama'da Sudan savaşını bitirmek için gerçekleştirilen gizli toplantıların sızdırılmasından korkuyorlar. Bu, gerçekleşen müzakerelerin önümüzdeki dönemde İslamcı hareketi iktidardan dışlayacak bir siyasi yolla sonuçlanabileceği anlamına geliyor. Ayrıca ordu içindeki bu aşırıcı grup, askeri liderliğin tahakkümünden kurtulmak ve tüm altyapıyı ve vatandaşların evlerini yok etmek pahasına da olsa, savaşı askerî açıdan çözüme kavuşturacak operasyonlar başlatmak istiyor.”

Sudan Gaziler Derneği'nin bir üyesi, İslamcıların, savaşın askeri olarak veya siyasi anlaşma yoluyla iktidara gelmek için son şansları olduğuna inandıklarını belirtti. Ancak bunun gerçekleşmesi için HDK tarafından kontrol edilen bazı eyaletlerdeki şehirler ve askeri karargahların geri alınarak ordunun sahadaki konumunu iyileştirmek gerekiyor.

Huzursuzluk ve öfke

İsminin gizli tutulmasını talep eden Tuğgeneral rütbesindeki bir subay, savaş koşulları ve ülkede iletişimin kesintiye uğraması nedeniyle yaşanan bilgi kıtlığının gölgesinde, bu darbe girişimini teyit etmek veya yalanlamak için henüz çok erken olduğunu belirtti. Öte yandan operasyon bölgelerindeki birçok görevli bu konuyla ilgili herhangi bir sızıntı olmasından endişe ediyor.

HDK’nın gelişmiş silahlara sahip olması ve son olarak insansız hava aracı kullanması göz önüne alındığında, ordu kulislerinde gerek yiyecek gerek silah ikmalinde eksiklik olması nedeniyle huzursuzluk ve hoşnutsuzluk olduğunu açıkladı. Subay, bu durumun askeri operasyonların yavaşlamasına ve saldırı yerine savunma politikasının benimsenmesine, Darfur ve El-Cezire Eyaleti'ndeki birçok önemli şehir düşmesine etki ettiğini kaydetti.

Askeri darbe yoluyla ordunun liderliğini değiştirme sürecinin ordunun çıkarına olmayacağını belirten subay, bu durumun askeri planlarda bir tür bölünmeye, huzursuzluğa ve kafa karışıklığına yol açacağını belirtti.

Omdurman'da polisler tutuklandı

Sudan medyası, ordu istihbaratının Omdurman'daki Vadi Seyyidina askeri bölgesinde birçok subayın "darbeye hazırlık" suçlamasıyla tutukladığını bildirdi. Es-Sudani gazetesinin aktardığına göre adı açıklanmayan kaynaklar, tutuklama furyasının "özellikle Omdurman'daki Operasyon Departmanında bulunan aktif subayları hedef aldığını" söyledi.

Ancak El-Arabiya ve El Hadath kanallarına konuşan kaynaklar, "Bazı medya kuruluşlarında Omdurman'dan başlayarak ülkede yapılması planlanan darbe girişimine dair hazırlıkların varlığına ilişkin haberlerin asılsız" olduğunu söyledi. Kaynaklar: "Bu söylentilerin amacının, hayal kırıklığı yaratmak ve son dönemde Omdurman şehrinde silahlı kuvvetler tarafından ortaya konan ilerleme ve açıklık süreçlerini karıştırmak" olduğunu belirtti.

El-Sudani Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ataf Muhammed Hattar, El-Arabiya kanalına yaptığı açıklamada, "subayların tutuklanmasının darbe suçlamasıyla değil, askeri emirleri ihlal etme nedeniyle yapıldığını" açıkladı. Hattar söz konusu subayların askeri liderlikle koordinasyon kurmadan Omdurman'daki destek güçlerine karşı askeri bir operasyon başlatmaları nedeniyle tutuklandıklarını bildirdi. Hattar, "Askeri mahkeme ve askeri soruşturma dışında bu mesele çözülemez, karara bağlanamaz" ifadelerini kullandı.

Gözlemciler her ne şekilde olursa olsun darbeye dair spekülasyonların Sudan ordusunun içeriden dağılmaya başladığına işaret ettiğini düşünüyor. Vadi Seyyidina üssünden bir askeri kaynak, Es-Sudani gazetesine şunları söyledi: “Subayların tutuklanması, Egemenlik Konseyi üyesi ve Ordu Başkomutan Yardımcısı Korgeneral İbrahim Cabir'in Vadi Seyyidi’na üssünü ziyaretiyle aynı zamana denk geldi.”

Konu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, gözaltına alınan subayların Serkab kampındaki hava savunma teknik departmanı direktörü, radarlar ve insansız hava araçlarına karşı sinyal bozucu cihazlardan sorumlu askerlerin yanı sıra, zırhlı araçlara ve ağaçlı alanlara yönelik stratejik destek ve destek operasyonlardan sorumlu yedek gezici komutanlar olduğunu bildirdi.

Üç başarılı darbe

Başarılı ve başarısız askeri darbelerin sıklığı açısından Sudan'ın Arap ve Afrika ülkeleri arasında ön sıralarda yer aldığını belirtmek gerekir. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabida’dan aktardığı habere göre ülke ilk askeri darbesine, 1957'deki bağımsızlığından yalnızca bir yıl sonra, subay İsmail Kibeyda ve Harp Okulu'ndaki bazı subay ve öğrenciler eliyle maruz kaldı. Ancak dönemin Sudan Başbakanı İsmail el-Ezheri bu girişimi daha başlangıç aşamasında durdurmayı başardı.

Ülke, tarihinde üç başarılı askeri darbeye tanık oldu; ilki 1958'de Korgeneral İbrahim Abbud tarafından gerçekleştirildi. Onun yönetimi 21 Ekim 1964'te gerçekleşen halk devrimiyle sona erdi. Bunu, askeri darbeyle iktidara gelen eski Cumhurbaşkanı Cafer en-Numeyri'nin (1969-1985) yönetimi izledi. Son olarak, merhum Abdullah et-Turabi liderliğindeki İslami Hareket'in gerçekleştirdiği askeri darbenin sonucu eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir dönemi başladı (1989-2019).

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın