2000'li yılların başından bu yana savaşlara ve çatışmalara sahne olan bölge, bir cephe sakinleşip yatışınca tüm bölgede yaşanan gel-git hareketleriyle yeniden alevleniyor.
ABD'nin 2001'de Afganistan'a ve 2003'te Irak'a karşı başlattığı iki Amerikan savaşı, 11 Eylül saldırılarının ardından "terörizme karşı savaş" bağlamında, çoğunlukla istikrar ve barış dönemlerini yaşayan ülkelerde savaşlara sahne oldu.
Bu durum, yapıları zayıflayan ve çürüyen ülkelerde geleneksel düzenli orduların varlığına rağmen, düzensiz, klasik olmayan, milisler, hareketler ve örgütler gibi isimlerle varlık sahnesine çıkan paralel orduların yükselişine, gücüne ve refahına giden yolu açtı.
"Düzensiz savaş daha ölümcüldür"
Amerikan Dış İlişkiler Konseyi'nde ulusal güvenlik çalışmaları konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı ve "Görünmez Ordular: Antik Çağlardan Günümüze Gerilla Savaşının Destansı Tarihi" kitabının yazarı olan Max Boot, 5 Şubat 2013 tarihinde Amerikan Foreign Affairs dergisinde yayımlanan bir makalede şöyle diyor:
Eleştirmenler ve basın çoğu zaman terörizm ve gerilla taktikleri konusunu sanki yeni bir şeymiş, eski savaş yöntemlerinden bir sapmaymış gibi ele alıyor. Ancak bir söylem gerçeklerden bu kadar uzak olabilir. İnsan ırkının uzun ve kanlı ilerleyişi ve çilesi boyunca savaş, düzensiz ve disiplinli gönüllülerden oluşan çeteler tarafından yürütülmüştür. Açık muharebelere girmeyi reddediyor, sürpriz istilalar ve pusuları tercih ediyorlardı. Bunun nedeni hafif silahlara sahip olmalarıydı.
Yazar, aslında konvansiyonel savaşın nispeten yeni bir "icat" olduğuna dikkat çekiyor.
Dünya, milattan yaklaşık 10 bin yıl öncesine kadar bu tür bir savaşı bilmiyordu.
Bunun nedeni, yeterli zenginlik ve nüfus fazlası üreten tarım toplumlarının gelişmesidir.
Bu sayede kaleler inşa edilmiş ve belirli amaçlar için özel olarak tasarlanmış silahlar üretilmiştir.
Liderlik, hiyerarşi ve ceza tehdidi altında tutulan eğitimli askerlere sahip ilk gerçek ordular milattan önce 3100'de Mısır ve Mezopotamya'da ortaya çıktı.
Ancak devlet kurma süreci ve bununla birlikte orduların oluşumu dünyanın geri kalanında uzun zaman aldı.
Bazı yerlerde devletler ancak geçtiğimiz yüzyılda ortaya çıktı. Bununla beraber yeni kurulan bu devletlerin orduları, basit işlevleri yerine getirme ve ülkeyi koruma noktasında zayıf kaldı.
ABD'li yazar Max Boot, şöyle ekliyor:
Şu anda geleneksel bir çatışma olduğuna inandığımız dönem, insanların yeryüzünde dolaşmaya başlamasından bu yana geçen zaman dilimine göre sadece göz açıp kapayıncaya kadar geçen bir süredir. Bununla birlikte, Yunanlılar ve Romalılar zamanından beri, en azından gözlemciler düzensiz savaşın önemini hafife almışlardır.
Batılı askerler ve akademisyenler bunu korkakça bir savaş, hatta bir tür barbarlık olarak gördüler.
İngiliz tarihçi John Keegan'ın sözleriyle gerilla savaşı "zayıflara karşı acımasız, cesurlara karşı korkakça" bir uygulama.
Gerilla savaşı, profesyonel askerlere olması gerektiği öğretilen şeyin tam tersi olduğundan bu şaşırtıcı değil.
Pek çok araştırmacı işgallerin ve gerilla savaşının gerçek savaş olmadığını iddia ediyor.
Ancak Boot'a göre, tarih boyunca düzensiz savaşın konvansiyonel savaştan daha ölümcül olduğu ve "ortalama bir kabile topluluğunun her yıl nüfusunun ortalama yüzde 0,5'ini savaşta kaybettiği" düşünülürse bu görüş biraz ironik.
ABD'de bu oran 1,5 milyon ölüme ya da yılda 500 tane 11 Eylül saldırısına karşılık geliyor.
Boot'a göre, eski tarihsel kanıtlar bu kayıpların modern bir anomali olmadığını gösteriyor.
Düzenli ordular milislere karşı savaşlarında neden başarısız oluyor?
Afganistan'daki Amerikan askeri liderlerine danışmanlık yapmış olan İngiliz tarihçi Carter Malkasian, "The American War in Afghanistan" (Afganistan'daki Amerikan Savaşı) adlı kitabının 2021 baskısında şu soruyu soruyor:
2011 yılında yaklaşık 140 bin askeri seferber etmelerine ve dünyadaki en yeni silah ve teçhizata sahip olmalarına rağmen ABD ve müttefiklerinin Taliban hareketini yenmekte başarısız olmaları nasıl mümkün olabilir? Batılı güçlerin, kendilerine iki trilyon dolardan fazla para, üç bin 500'den fazla müttefik askerinin hayatına mal olacakken ve bu savaşta ciddi şekilde yaralanan çok sayıda askerden bahsetmeye bile gerek yokken bu kadar uzun süre savaşta kalmalarının nedeni nedir?
İngiliz tarihçi, ABD'nin 2001-2006 yılları arasında bu başarısızlığa zemin hazırlayan hatalar yaptığına dikkat çekiyor.
Dönemin ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, Afgan ordusunu eğitmek için yatırım yapmak istemedi.
Savaş ağaları, bakan ve parlamentoda temsilci olacak kadar özgürce hareket etti. Ancak Afgan halkı, ülkenin şiddete sürüklenmesindeki başrol olarak onları görüyordu.
Aynı zamanda ABD ve müttefikleri Taliban'la siyasi bir çözüm için müzakere etmeyi reddetti.
Çünkü hareketin Peştunların pek çok üyesinin görüşlerini temsil ettiğini göz ardı ettiler.
Washington yönetimi bunun yerine milisleri güçlendirdi ve terörle mücadele operasyonlarını aşırıya kaçırarak sıradan Afgan vatandaşlarını yabancılaştırdı.
Bu yabancılaşma da Taliban'ı bir kez daha şiddete başvurmaya teşvik etti.
Afgan ordusu, Taliban karşısında neden başarısız oldu?
Temmuz 2021'in sonlarında ABD Başkanı Joe Biden, ABD tarafından eğitilen Afgan ordu güçlerinin, Taliban'ın iktidarı kontrol etmesini durdurmak için "tüm araç, eğitim ve donanıma" sahip olduğunu açıkladı.
ABD, hareketin ilerlemesini durdurmak için "Afgan ordusunun yeteneğine güvendiğini" ifade etti.
Ancak 15 Ağustos'ta Taliban, Afganistan'ın başkenti Kabil'in kontrolünü, iktidarı ve hükümetin dizginlerini ele geçirdi.
Biden, ABD yönetiminin Afgan ordusunun hızla kötüleşmesi karşısında şaşırdığını belirtti.
Afgan ordusunun başarısızlığı, burada değinemeyeceğimiz ve açıklayamayacağımız birçok neden ve faktörden kaynaklanıyordu.
Ancak burada kısaca İngiliz The Guardian gazetesinin diplomasi editörü Patrick Wintour'un "A Tale of Two Armies" başlıklı makalesinde yazdıklarını aktaran BBC web sitesinden alıntı yapabiliriz:
Afgan ordusu Taliban'la kıyaslanamayacağını neden kanıtladı? Bu iki ordunun hikayesidir. Biri zayıf donanımlı ancak ideolojik motivasyonu yüksek, diğeri ise resmi anlamda iyi donanımlı ancak NATO desteğine bağımlı, kötü yönetilen ve yolsuzluklarla dolu...
Wintour'a göre, ABD'nin Afganistan'daki yardım harcamalarını izleyen kuruma göre "Mart 2021 itibariyle Afganistan'da güvenlikle ilgili yeniden yapılanma çabalarına 88,3 milyar dolar harcanmıştır."
ABD ordusunun Afgan Ulusal Savunma ve Güvenlik Güçleri'nin (ANDSF) gerektiğinde ABD kuvvetlerinden bağımsız olarak hareket etme kabiliyetini bilme konusunda yetersiz olduğu ya da hiç olmadığı uyarısında bulunan Wintour, "Denetim kurumu, güçlerini ve savaşa hazır olma durumlarını güvenilir bir şekilde koruyamayan Afgan kuvvetleri içindeki yolsuzluğun yıkıcı etkileri konusunda defalarca uyarıda bulundu" dedi.
Düzenli ordular, yardımcı ya da paralel güçlere karşı nasıl davranıyor?
İsyancı hareketlere karşı koyamayan sadece ABD ve Afganistan değil.
Bazı ülkeler bu grupları mümkün olduğunca kontrol altına almaya çalıştı.
Körfez ülkeleri ve Libya'daki güvenlik sorunları ve genel olarak Ortadoğu'daki Amerikan politikası konusunda uzmanlaşmış araştırmacı Frederick Weary'nin Carnegie Uluslararası Barış Vakfı Ortadoğu Enstitüsü tarafından Aralık 2018'de yayımlanan, ordular, milisler ve parçalanmış ülkelerdeki yeniden entegrasyonla ilgili çalışmasında şu ifadeler yer alıyor:
Arap dünyasında devlet otoritesinin çöküşü ve bunun yerel güvenlik aktörlerine kayması, uzun süredir devam eden egemenlik ve sivil-askeri ilişkileri normlarını altüst etti.
Libya, Suriye, Irak ve Yemen gibi çatışma sonrası dönem yaşayan ülkeleri birbirinden ayıran şey, zayıf ya da çökmüş merkezi otoritelerden ve yabancı destek kurumlarından farklı derecelerde destek alan çok sayıda yarı hükümet güvenlik kurumudur. Bu karmaşıklıklar karşısında, söz konusu ülkelerin hükümetleri bir sonraki aşamada bir dizi seçenekle karşı karşıyadır.
Güvenlik alanındaki reform süreçleriyle birlikte geleneksel silahsızlanma, terhis ve yeniden entegrasyon modelleri ve bazı gözlemcilerin 'hibrit güvenlik' olarak adlandırdığı yerel güvenliği sağlamak için silahlı grupları kullanma ve özümseme girişimleri bu seçenekler arasındadır.
Yerel güvenlik aktörlerinin bölgesel olarak oluşturulmuş, merkezi veya bölgesel komuta makamlarına bağlı 'ulusal muhafız' tarzı ordulara dönüştürülmesi, aslında ikili bir askeri yapı yaratmaktadır.
Bunların hiçbiri ideal değildir. Hatta her biri silahlı çatışmayı teşvik etmek veya yeniden şekillendirmek, parçalanmaya katkıda bulunmak veya otoriteyi güçlendirmek açısından farklı derecelerde tehlikeler ve engeller içermektedir.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
2/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
3/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
4/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
5/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
6/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
7/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
8/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
9/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
10/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
11/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
12/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
13/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
14/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP) -
15/30
29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP) -
16/30
28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP) -
17/30
27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters) -
18/30
26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters) -
19/30
25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters) -
20/30
24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP) -
21/30
23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP) -
22/30
22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP) -
23/30
21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP) -
24/30
20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP) -
25/30
19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters) -
26/30
18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters) -
27/30
17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters) -
28/30
16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP) -
29/30
15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP) -
30/30
14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)
Irak modeli
Bu bağlamda Irak, Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) çatısı altında toplanan paralel silahlı grupları kontrol altına alma çabaları için bir model olarak öne çıkıyor.
Lübnanlı yazar ve araştırmacı Visam Saade, Eylül 2021'de yayımlanan bir makalesinde şöyle diyor:
2003'te Irak'ı işgal eden ABD, Cumhuriyet Muhafızları'nı ve doğrudan Baas Partisi'ne bağlı askeri oluşumları feshetme tavsiyesine uymak yerine, 23 Mayıs'ta Irak'ın sivil yöneticisi Paul Bremer, düzenli orduyu feshetti, tüm unsurlarını terhis etti ve tüm rütbelerini kaldırdı.
Saade, Amerikalıların Irak'ta ulusu yeniden inşa ettiklerini, bunun da mevcut yapıyı bozup yeniden inşa etmeyi gerektirdiğini de sözlerine ekliyor.
Sonuç, 11 yıl sonra, IŞİD unsurlarının hızlı ve kanlı ilerleyişi karşısında ordunun korkunç bir şekilde çökmesi oldu.
Saade, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"O dönemde kendini dayatan mantık, silahlı aşırılık yanlısı militanların tehdidiyle yüzleşmenin düzenli bir orduyla sağlanamayacağını ve bu nedenle düzensiz silahlı bir halk gücünün oluşturulması gerektiğini söylüyordu ki Necef'te otoritenin fetva yoluyla (el-Kifai Cihadı) kurulmasını meşrulaştırdığı şey de buydu. Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) çok sayıda fraksiyona sahip ve bu fraksiyonlar, İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakınlık derecelerine göre değişiyor, hatta bazıları direk örtüşüyor.
Kasım 2016'da Irak Temsilciler Meclisi, "Irak silahlı kuvvetlerinin elinde yasalar çerçevesinde silah bulundurmak, devletin prestijinin artırmak ve güvenliğini korumak için gönüllü olan tüm Irak halkı onuruna" Irak ordusunun bir parçası olmak üzere Halk Seferberlik Güçleri yasasını onayladı. Parlamentonun internet sitesine göre bu kararla, "Irak'ın savunmasına katkıda bulunan herkesi onurlandırmak" amaçlandı.
Dönemin Başbakanı Nuri el-Maliki'nin çağrısına uyan çok sayıda Iraklı genç, Irak ordusunun çöküşünün ardından IŞİD'e karşı savaşmak için gönüllü oldu ve 2014'teki bu kitlesel seferberlik, Washington Post'un 2021 Nisan tarihli bir haberine göre "geniş kapsamlı yankılara" yol açtı.
Galip gelen milisler Irak'taki en üst düzey otoriteyi ele geçirerek ABD ile karşı karşıya gelme yoluna girdi.
Bu milisler, çoğu durumda İran'ın da desteğiyle, son yıllarda Amerikan askeri tesislerine yönelik füze saldırılarını arttırarak, Washington ve Tahran'daki üst düzey yetkililerin diplomatik temasları yeniden kurmaktan bahsettiği bir dönemde, ABD ile İran arasında daha geniş çaplı bir savaşı ateşleme tehdidinde bulundu.
Bazı ABD'li yetkililer milisleri İran'ın bölgesel nüfuzunu genişletme hareketinde sadece bir vekil olarak görürken, bu silahlı gruplar Irak toplumunun dokusuna derinlemesine yerleşmiş ve çalkantılı tarihinin merhametinden ortaya çıkmıştı.
Bağdat Havaalanı yakınlarında gerçekleşen ABD saldırısında DMO Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile birlikte öldürülen Halk Seferberlik Güçleri Komutan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis, "Tahran'ın Bağdat'taki adamı" olarak biliniyordu.
El-Mühendis bu şekilde tanımlarken, Şii silahlı gruplarla ilişkiler konusunda uzman araştırmacı Philip Smith ise "İşte bu İran'ın Irak'taki ajan ağını nasıl kurduğunun kanıtıdır. Eşi benzeri yok. Bu durum İran'ın Irak'taki nüfuzunun mükemmel bir örneğidir" değerlendirmesinde bulundu.
Düzensiz orduların artan gücü
Tahran'da yaşayan İranlı yazar ve gazeteci Ali Muntazıri, Ekim 2019'da yayınlanan bir makalesinde "ABD'nin düzensiz ordular nedeniyle artık 2003'te Irak'ta yaptığı gibi bölgede yeni bir savaş yürütemeyeceğine" inanıyor.
İranlı yazara göre, "2019'dan önceki sekiz yıl boyunca yaşanan savaşlar, daha güçlü hale gelen ve İHA'lar, silahlar ve balistik olmayan orta menzilli füzeler üretme tekniklerini öğrenen düzensiz orduların ortaya çıkmasına katkıda bulundu. Böylece bu ordulardan bazıları artık balistik füzeler üretme yeteneğine kavuştu. Bu da bu düzensiz orduların artık modern askeri teknikler ve teknolojiyi kullanarak Ortadoğu'daki tüm denklemleri değiştirebileceği anlamına geliyor."
Gazze'deki mevcut savaşta İran destekli Yemenli Husi milislerinin Kızıldeniz'deki ticari gemileri hedef alarak Gazze Şeridi'yle dayanışma amacıyla operayonlar düzenlemesi ve balistik füzeler fırlatması, ABD ve İngiltere'nin Yemen'de Husi kontrolü altındaki bölgelerdeki hedeflere saldırılar düzenlemesine neden oldu.
Pentagon Sözcü Yardımcısı Sabrina Singh'e göre Irak'ta da Amerikan güçleri 17 Ekim'den bu yana yaklaşık 66 saldırıya maruz kaldı (Irak'ta 32, Suriye'de 34 saldırı) ve bu saldırılarda Amerikan personelinden yaklaşık 62 kişi yaralandı.
Dolayısıyla bu düzensiz ordular, Ortadoğu'nun denklemlerinde ve girdiği çatışmalarda kendilerini güçlü bir şekilde dayatmış durumdalar.
Independent Arabia
