Hartum'un oyalama taktiği bu kez başarılı olacak mı?

Cidde platformundan IGAD platformuna geçiş süreci henüz tamamlanmadı ve büyük ülkeler ve hatta Afrika Birliği, ayrı bir platform yolunu izlememesi, genişlemesi gerekse bile Cidde platformu ile çabalarını birleştirmesi için IGAD örgütüne baskı yapabilir

Fotoğraf: AA

Sudan hükümetinin girişimler pazarında "alışveriş" yapma çabaları başarılı olacak mı?

Hartum hükümetinin, Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD) ülkelerinin Sudan'daki iç savaşı durdurmak için arabuluculuk yapma girişimini açıkça memnuniyetle karşılaması, bir önceki Sudan hükümetinin eski ve iyi bilinen bir davranışını akıllara getirdi.

Eski rejimin bazı sembollerinin önderlik ettiği mevcut diplomasi de bu davranışı miras almış.

O davranış da siyasi pazarı bir takım girişimlerle doldurmak, sonra aralarında dolaşmak, birinden diğerine atlamaktır.

Eski hükümet böylece baskılardan ve benimsemek istemediği pozisyonlardan kaçabiliyordu.

Bu davranış, o dönemde muhalifler tarafından "girişimler pazarından alışveriş yapma" olarak adlandırılmıştı.

Muhalifler bu ifadeyi Sudan Halk Kurtuluş Hareketi'nin (SPLM) ölmüş lideri Dr. John Garang'ın bir açıklamasından ödünç almışlardı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

1998'de Sudan hükümeti, IGAD örgütünün kendisi ile SPLM arasında arabuluculuk yapma girişimini kabul etti.

Ancak örgütün sorunu çözmek ve savaşı durdurmak için bir İlkeler Bildirgesi taslağı (1998) sunması üzerine kabulünü geri çekti.

İlkeler Bildirgesi basit ve kısaydı, ancak Sudan hükümeti için kırmızı çizgi olan bir nokta taşıyordu.

Bu nokta din ile devlet işlerinin birbirinden ayrılmasını veya Güneylilere kendi kaderlerini tayin hakkı verilmesini kabul etmekten bahsediyordu. "Halk Kurtuluş Hareketi" bunu kabul etmişti.

Girişim donduruldu, müzakereler bir süre durdu ve dünyanın dört bir yanından Sudan hükümetine yönelik baskı arttı.

Uluslararası forumlarda kendisine karşı kınamalar da arttı, bunun üzerine bir çıkış yolu aradı ve bunu Mısır ortak girişimi olarak bilinen girişimde buldu.

Ardından eski Zimbabwe Devlet Başkanı Robert Mugabe'den Beşir ile Garang arasında başkent Harare'de bir toplantıya ev sahipliği yapma teklifi geldi. Sudan hükümeti iki girişimi de memnuniyetle karşıladı.

Dr. John Garang, bu ülkelerin başkentlerine heyetler göndererek çabalarından dolayı teşekkür etti ve kendilerine bir girişimin ve hazırlanmış bir İlkeler Bildirgesinin var olduğunu hatırlattı.

Onlara İlkeler Bildirgesi'nden yola çıkarak hareket etme ve IGAD girişimini destekleme çağrısı yaptı.

Garang, basına verdiği röportajlarda Sudan hükümetini "girişim pazarından alışveriş yapma" hobisini uygulamakla suçladı.

Hükümetin böyle yaparak dikkatleri dağıtmayı, tarafları ve arabulucuları bir dizi girişim ve pozisyon arasında boğarak hükümetin belirli bir pozisyona bağlı kalmaktan kaçmasını sağlamayı amaçladığını söyledi.

Sudan'da son savaşın başlamasından birkaç gün sonra Sudan hükümeti, Suudi Arabistan-Amerikan arabuluculuğu yoluyla, ateşkes konularını müzakere etmek ve insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için yapılan görüşmelere heyetlerini gönderdi.

Görüşmelerde bunun bir ilk aşama olduğu, bundan sonraki aşamalarda amacın gündemin genişletilmesi ve sivil güçlerin dahil edilmesi yoluyla müzakere tabanının genişletilmesi olduğu taraflara bildirildi.

Ayrıca iş birliği yapmayan taraflara yaptırım uygulama tehdidinde bulunuldu. Bunun üzerine Sudan ordusu tarafından temsil edilen Sudan hükümeti, bu platformdan çıkış yolunu aramaya başladı.

Bu doğrultuda hareket etmek için hükümet, Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir'in Juba'da iki tarafın temsilcileriyle görüşme davetini kabul ettiğini duyurdu.

Daha sonra geri adım atarak IGAD ülkelerinin girişimini de kabul ettiğini yineledi. Kenya'nın arabuluculuk komitesi başkanlığı konusunda çekinceleri olmasına rağmen, Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcılığına atanan General Malik Akar aracılığıyla Cibuti'deki toplantılarına katıldı. Juba'yı Nairobi'ye tercih etti.


Peki, Sudan hükümeti bunu neden yapıyor?

İlk nokta, Cidde platformundaki müzakerelerin sembolizmi ile ilgili, çünkü burada hem Sudan ordusu hem de Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) temsil ediliyor.

Sudan hükümeti, müzakerenin hükümet ile HDK arasında olmasını tercih ettiğinden, bu temsilin kendi değerini düşürdüğüne inanıyor.


İkinci nokta, arabuluculuğun iki tarafı olan Suudi Arabistan ve ABD'nin savaşın sekteye uğrattığı siyasi süreci destekleyen taraflar arasında yer almasıyla ilgili.

İkisi de siyasi süreci destekledikleri için müzakereler ikinci aşamaya geçiş yaptığında sıfırdan başlanmayacağı kesin.

Tüm taraflarca imzalanan çerçeve anlaşma da dahil olmak üzere önceki literatür hatırlanabilir. Ancak ordu ve General Burhan bu anlaşmaya uymakta isteksiz görünüyor.


Üçüncü nokta, arabulucu iki tarafın bölgesel ve uluslararası siyasette büyük etkiye ve ağırlığa sahip olmasıyla ilgili.

Bu nedenle hükümetin onlarla çelişmesi ve karşı çıkması zor. Bunu yapması halinde, bedeli ağır ve yüksek olacak ki, bölgesel ve uluslararası olarak izole edilmiş mevcut Sudan hükümeti bunu kaldıramaz.
 


Bu nedenlerle hükümet tarafı, en başından itibaren hükümet sıfatıyla katılacağı Cuba platformunu veya IGAD'ı tercih ediyor.

Bu platformları tercih etmesinin bir diğer nedeni de Sudan'ın IGAD'ın eski başkanı olması ve örgüte üye ülkelerin daha önceki anlaşmalara ve sözleşmelere uyma eğiliminde görünmemesi.

Böylece hükümetin kartları yeniden düzenleyip, sıfırdan başlama imkanı var.

Son olarak, tüm IGAD üyeleri bölgesel ülkeler ve Sudan hükümetine baskı veya yaptırım uygulamalarını sağlayacak çok büyük uluslararası etkiye sahip değiller.

Cidde platformundan IGAD platformuna geçiş süreci henüz tamamlanmadı ve büyük ülkeler ve hatta Afrika Birliği, ayrı bir platform yolunu izlememesi, genişlemesi gerekse bile Cidde platformu ile çabalarını birleştirmesi için IGAD örgütüne baskı yapabilir.

O zaman Sudan hükümeti yeni bir girişim bulma umuduyla yine etrafına bakınabilir.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Beyan İshakoğlu

Şarku'l Avsat

DAHA FAZLA HABER OKU