Afrika'da çatışmaya tanık olan ülkelerde çocukların askere alınması, siyasi ve insan hakları açısından kargaşa yaratıyor.
Şarku'l Avsat'ın haberine göre; Çad’da 20 yaşın altındaki bir çocuğun orduda yüksek bir askeri rütbeye getirildiğine dair haberler Afrika Kıtası’nda, özellikle de silahlı çatışmaların yaşandığı ülkelerde gerek ulusal ordu gerekse silahlı kuruluşların saflarında çocukların askere alınması meselesini bir kez daha gündeme getirdi.
Uluslararası kuruluşların asker olarak çocukların kullanılmasının artması ve Kıta ülkelerinde 100 binden fazla Afrikalı çocuğun silahlı çatışmalara karıştığını gösteren tahminlerinin ışığında bu, siyasi ve insan hakları açısından bir kargaşa yaratıyor.
Twitter'da ‘Tchad One’ adlı bir hesap, ‘17 yaşındaki Tuğgeneral Tom Harry Abakar’ın Çad'ın ve dünyanın en genç generali’ olduğuna dair Fransızca bir paylaşım yayınladı. Paylaşımda “Acaba bu ülkede generallik rütbesinin bir değeri kaldı mı?” sorusuna yer verildi.
Şarku'l Avsat'a konuşan Çadlı gözlemciler, gönderide yer alan bilgileri doğruladı. Uluslararası sözleşmeler tarafından kabul edilen reşit olma yaşının altındaki çocukların askeri mevkilere gelmesinin ‘ilk olarak aşiret esaslarına dayandığını’ aktardılar. Diğer yandan insan hakları aktivistleri, Afrika kıtasında giderek ciddi bir hal alan çocuk asker olgusunun, uluslararası insan haklarının ‘açık bir ihlali’ haline geldiğine işaret ettiler.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) tahminlerine göre ‘Afrika, dünyadaki çatışma bölgelerinde yaşayan toplam çocuk sayısının yüzde 75'inden fazlasına ev sahipliği yapıyor ve son 10 yılda Batı Afrika'daki çocuk asker sayısı üç kattan fazla arttı.’
UNICEF ‘Afrika’nın çocuk asker olgusunun en çok görüldüğü bölge olduğunu, ülkeler arasındaki savaşlarda 100 binden fazla çocuğun kullanıldığını’ bildirdi.
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme de dahil olmak üzere uluslararası sözleşmeler, 18 yaşın altındaki çocukların ve ergenlerin herhangi bir silahlı çatışmada kullanılmasını açıkça yasaklıyor. Çadlı siyasi araştırmacı Dr. Muhammed Yusuf el-Hasan, sosyal medyadaki bazı hesaplar tarafından paylaşılan 18 yaşının altındaki bir çocuğun Çad ordusuna ‘general’ olarak atandığına ilişkin iddiaları doğruladı. Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada askeri rütbelerin ‘artık gerçek bir değeri kalmadığını’ söyleyerek bu tür terfilerin iki sebebe dayandığını belirtti: ‘Yönetici kabilenin ordu ve güvenlik hizmetlerini kontrol etmesi ve milli gelirin yarısını savunma ve güvenlik bakanlıklarına ayırarak devlet hazinesinin tüketilmesi.’ Hasan, bu tür davranışları, çatışmalara ve savaşlara tanık olan, çocukların kurbanların başında geldiği ülkeler de dahil olmak üzere tüm dünya ülkelerine açık sorumluluklar yükleyen uluslararası kararların ve insan hakları sözleşmelerinin ‘apaçık bir ihlali’ olarak değerlendirdi.
BM, dünya çapında silahlı çatışmalarda çocuk haklarını ihlal eden ve son iki yılda çatışmalardaki taraflarca çocukların en çok askere alındığı ve kullanıldığı ilk dört ülke arasında üç Afrika ülkesinin olduğunu bildiriyor. Bunlar Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Mali ve Somali.
Maat Barış, Kalkınma ve İnsan Hakları Derneği Başkanı Eymen Akil, konuyla ilgili Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada ‘birçok Afrika ülkesinde, gerek düzenli kuvvetler, gerekse milisler ve düzensiz silahlı örgütler olsun çatışan güçler tarafından yapılan ciddi ihlaller olduğunu’ ve kuruluşunun 2021'de hazırladığı bir raporda ve ilgili birçok uluslararası raporda belgelendiği üzere, bu ihlallerin başında çocukların askere alınmasının geldiğini belirtti.
Akil açıklamasının devamında şu ifadelere yer verdi:
18 yaşının altındaki çocukların ulusal ordularda dahi olsa askere alınması, BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'ye ve bu sözleşmede yer alan çocukların silahlı çatışmalara katılmasına ilişkin İhtiyari Protokolü'ne aykırıdır. Sorun birçok Afrika ülkesinde, özellikle de Somali'de görülmektedir. BM geçen yıl bu ülkede bin 716 çocuğun askere alındığını belgeledi. Kuzey Etiyopya'daki çatışma tarafları da birbirlerini reşit olmayanları askere almakla suçluyor. Aynı şekilde Orta Afrika Cumhuriyeti’nde, 2020'de ülkede şiddetli çatışmaların patlak vermesinin ardından çocukların zorla askere alınma oranında endişe verici bir artış kaydedildi.
Maat Derneği Başkanı, bu duruma bir son vermek için ihlallere ilişkin tarafsız ve şeffaf soruşturmalar yürütmenin ve çocukları askere alma suçu işleyen faillerin cezasız kalmamasını sağlamak adına Uluslararası İnsan Hakları Hukuku maddelerinin uygulanmasını sağlamanın önemine işaret etti. Bunun yanı sıra hükümetler ve Afrika Birliği (AfB) tarafından etkili ulusal ve bölgesel stratejiler geliştirilmesi gerektiği vurguladı.
Şarku'l Avsat
