Bir tabloyu muhteşem kılan nedir? Bir ressamın bir manzarayı tabloya nasıl böylesine birebir aktarabildiğini merak etmenize sebep olan şey mi? Ya da duyguları tek bir fırça darbesiyle yakalayabilmek mi? Veya yalnızca dümdüz bir güzellik mi?

Sanat tutkunları Paris’de Louvre, New York’da MoMA, Madrid’de Prado müzelerinde, Floransa’da Uffizi Galeri, Londra’da Tate Galeri’de dolaşabilir – hatta Venedik’te Sistine Şapeli’nin sanatla dolu duvarlarını (ve tavanlarını) izleyebilirler.

Ancak belli bir sanat eserini, bir başyapıtı, ziyaret edip onu özel kılan detayları, parmak ısırtan renklerini, resimdeki sembolizmi, öncülük ettikleri sanat hareketlerini ve hatta eserdeki modelin gizemini incelemek bütünüyle başka bir deneyim yaşatır.

Elbette bazı büyük tablolar galerilerin özel koleksiyonlarında yer alır ama burada sizin için dünyanın her yerinden halka açık galeri ve müzelerinde yer alan en güzel sanat eserlerinden bir seçki hazırladık.

Ölmeden önce görmeniz gereken 30 başyapıt

Hepsini göster 30

Ölmeden önce görmeniz gereken 30 başyapıt

• 1/30

  1/30 Mona Lisa, Leonardo da Vinci (1503 dolayları) Louvre Müzesi, Paris - Bu tabloya evrensel şöhretini kazandıran – Floransalı bir kumaş tüccarının karısı Lisa Gherardini olduğu düşünülen – öznesinin yüzündeki dingin gülümseme olmuştur. Portrenin küçük ölçülerdeki tuvali – 77x53cm – görebilmek için birbirinin üstüne çıkanlar için hala sürpriz olsa da eser İtalyan portre sanatında modelin üst gövdesine bu denli yakından odaklanan ilk örnektir (Eric Tarrade, Unsplash)

• 2/30

  2/30 İnci Küpeli Kız, Johannes Vermeer (1665 dolayları) Mauritshuis Müzesi, The Hague - Hafif aralık dudaklarıyla etrafına bakışlarını gördüğünüzde bu tablonun modelinin ne söylemek üzere olduğunu merak etmeden duramıyorsunuz. 2003 yapımı filmde Scarlett Johannson ile ölümsüzleşen ve bu kim olduğu bilinmeyen inci küpeli kızın portresi adeta fotorealistik bir görüntü kalitesine sahiptir. Hollanda Altın Çağı ressamı Vermeer yoksulluk içinde öldü. O öyle yavaş çalışıyordu ki, yılda yalnızca iki ya da üç tablo yapıyordu ve 19. yüzyılda yeniden keşfedilene kadar dünya Vermeer’in eserlerini unutmuştu (Kamuya açık)

• 3/30

  3/30 Blotter, Peter Doig (1993) Walker Sanat Galerisi, Liverpool - Doig’in tablolarında çok dingin ve büyülü bir şeyler vardır. Bir aile fotoğrafı olan bu mor gölgeli çalışma, donmuş bir göl üzerinde durup buzdaki yansımasını izleyen erkek kardeşini tasfir eder. Suda yansıyan görüntülere Doig’in tablolarında sıkça rastlanırken – Beyaz Kano (1991) ve Yansıma Gölü (2000) tablolarında da görüldüğü gibi – “öteki dünyalara giriş kapısı” işlevi görürler (Ulusal Müze Liverpool Koleksiyonu-Peter Doig, DACS 2019. Michael Werner Galerisi, New York ve Londra)

• 4/30

  4/30 Venüs’ün Doğuşu, Sandro Botticelli (1485-1486) Uffizi Galeri, Floransa - Rönesans resim sanatının Floransa’da Uffizi’nin en göze çarpan dönemi olmasının iyi bir sebebi var: kadın güzelliğine başarılı bir övgüdür. Uzun, dalgalı saçlarıyla Venüs nazik bir esintiyle Kıbrıs kıyılarına vurmuş, dev bir istiridye kabuğunun üzerinde durmaktadır. Baharın Hora’sı ya da gracelerden (Zeus ve Eurynome’nin üç kızı) biri olduğu düşünülen genç bir kadın ona çiçeklerle kaplı bir pelerin uzatmaktadır (Kamuya açık)

• 5/30

  5/30 Sistine Şapeli tavan bezemeleri, Michelangelo (1508) Vatikan Şehri - Yaratılış Kitabı’ndan sahnelerden oluşan bu nefes kesen parça, Vatikan şapellerinden birinin tavanını kaplar ve Michelangelo’nun en bilindik fresklerinden Adem’in Yaratılışı da bunlar arasında yer alır. İtalyan Rönesans ressamı 1508’de Papa 11. Julius tarafından bu resimleri yapmak üzere işe alınmıştır – ressam bu kadar yükseklikte resim yapabilmek için kendi iskelesini tasarlamıştır (Kamuya açık)

• 6/30

  6/30 Öpücük, Gustav Klimt (1907-1908) Österreichische Galeri, Belvedere, Viyana - Hiçbir şey Klimt’in sarmaş dolaş aşık bir çiftin sevgi dolu kucaklaşmasını ışıldayan altın bezemelerle betimleyen yağlı boya tablosundan daha karşı konulamazcasına romantik olamaz. Aşıkların her ikisi de dönemin çağdaş art nouveau (Yeni Sanat) ve daha eski sanat ve elişi akımlarına selam veren desenli kaftanlar giymektedir. Eser, ressamın eserlerinde hakim olan femme fatale kadın tasvirinden bir kopuştur (Belvedere)

• 7/30

  7/30 İzlenim, Gündoğumu, Claude Monet (1872) Marmottan Monet Müzesi, Paris - Mone’nin yükselen kızıl güneşin küçük tekneleri gölgelediği bu puslu Le Havre limanı manzarasının dinginliğinde saatlerce kaybolmak an meselesi. Empresyonizme ismini veren bu tablo 1874’te Paris’te ilk kez toplu olarak gösterildiğinde bitmemiş görünümü vermesiyle eleştirilmişti (Kamuya açık)

• 8/30

  8/30 Büyük Dalga, Hokurai (1829-1932) British Museum, Londra - Her an patlayıp Japonya’nın Kanagawa açıklarında üç balıkçı teknesini alabora edecekmiş gibi görünen bu devasa, pençeye benzer dalgada baştan çıkarıcı ölçüde tehlikeli bir şeyler vardır. Bu tahta baskı eser, Japon ressamın Fuji Dağı’nın Otuzaltı Görüntüsü serisinin ilk resmidir. Japon resim sanatının tüm dünyada en çok bilinen eserlerinden biridir (Kamuya açık)

• 9/30

  9/30 Yıldızlı Gece, Vincent van Gogh (1889) Modern Sanat Müzesi, New York - Van Gogh bu gece göğü manzarasını, kendi kulağını kesmesinin ardından akıl hastalığı iddiasıyla kabul edildiği Fransa Saint Remy’deki Saint-Paul akıl hastanesindeki odasının penceresinden çizmişti. Yoğun kıvrımlı desenleriyle van Gogh, uyuyan köyün üzerinde hilal, yıldızlar, Venüs ve gezegenlerin süzülen manzarasını canlandırmayı başarır (Modern Sanat Müzesi)

• 10/30

  10/30 Gece Devriyesi, Rembrandt van Rijn (1642) Rijks Müzesi, Amsterdam - Bu asker tablosu, verdiği hareket ve eylem duygusuyla resmiyeti camdan dışarı atar. Kaptan Banning Cocq ve – resmi sanatçıdan sipariş eden – şehir muhafaza milislerinin 17 üyesini tasvir eden tabloda Rembrandt kendisini de yerleştirmiştir. Ressam, aralarından kucağında bir tavuk taşıyan bir kadının da bulunduğu ana karakterleri kendi alamet-i farikası olan spot ışığı ile aydınlatır (Kamuya açık)

• 11/30

  11/30 Medusa’nın Raftı, Theodore Gericault (1818-1819) Louvre Müzesi, Paris - Yaklaşık 5 metreye 72 metre ölçüleriyle bu gerçek boyutlu tablo, neredeyse sizi alıp lanetli bir yolculuğa çıkarır. Resmi yaptığı dönemde 27 yaşında olan Gericault, eserin ilhamını 1816’da Fransız deniz firkateyninde bulunan insanların yaşadığı gerçek bir trajediden alır. Sandala binen 150 kişiden yalnızca 10’u hayatta kalır. Eser, duygusal kompozisyonu ve doğal dünyaya ilgisiyle Romantizm akımında bir ikon kabul edilir (Kamuya açık)

• 12/30

  12/30 Seni Hissedebilirdim, Tracey Emin (2014) Tate Britain, Londra - Genç İngiliz sanatçı, My Bed (Yatağım, 1998) gibi enstalasyonlarıyla biliniyorsa da tabloları da kadın bedenine samimi bir otobiyografik yaklaşımın izlerini taşır. Her biri duyusal bir başlık taşıyan (Öyle Bekliyorum, Ayakta Kal, Hep Senin İçin) birbiriyle bağlantılı altı kağıt üzerine çalışmadan biri olan bu tablo, siyah guaş boya ile çalışılmıştır (Tracey Emin)

• 13/30

  13/30 St Victorie Dağı, Cezanne (1895 dolayları) Princeton Üniversitesi Sanat Müzesi, New Jersey - Renkleri cesur ve düz kullanımıyla Post-Empresyonist ressam Cezanne, güney Fransa’daki memleketi Aix-en-Provence dağlarını pek çok kez resmetmiştir. Perspektifi objeleri düzlem ve geometrik şekillerle basitleştirerek kurduğu yeni resmetme tarzı, özellikle kendisini “tek ustam” diyerek anan Picasso gibi sonraki dönem Kübistler üzerinde büyük etki bırakmıştır (Henry ve Rose Pearlman Koleksiyonu)

• 14/30

  14/30 Avignonlu Kadınlar, Pablo Picasso (1907) Modern Sanat Müzesi, New York - Picasso, Barcelona’da bir genelevde beş çıplak seks işçisinin bu vurucu tablosunu kadın bedenini geometrik formlar kullanarak resmeder. Bu yeni stil, Picasso ve Georges Braque’nin yarattığı ve soyut, parçalı resimler olarak ortaya çıkan Kübizm akımını doğurur (AFP)

• 15/30

  15/30 Bekarların Çıplak Sıyırdığı Gelin, Bile, Marcel Duchamp (1915-1923) Philadelphia Sanat Müzesi, Philadelphia - Duchamp’in “kalıcı olarak bitirilmemiş” diye tanımlamadığı bu özgün eser, gelin ve bekarlar arasındaki erotik gerilimi çağrıştırmayı amaçlar. Yaklaşık 3 metre boyunda olması nedeniyle Büyük Cam (The Large Glass) olarak bilinen eser, tamamı yağ ile boyanarak renklendirilmiş mekanik bir gelin, Samanyolu’nu çağrıştıran geniş bir şekil, geometrik şekiller ve mekanik objelerden yapılmış dokuz sağdıçtan oluşur (Gaby Av)

• 16/30

  16/30 Campbell Çorba Konserveleri, Andy Warhol (1962) Modern Sanat Müzesi Andy Warhol salonu, New York - Her biri farklı aromalı Campbell çorba konservelerinin resmedildiği 32 kanvas tuvalden oluşan bu eser, ABD’de pop-art’ın temel bir sanat akımı olarak gelişmesinin önünü açmıştır. Pek çoğu stüdyo asistanlarının Warhol için konserveleri tasarladığı The Factory atölyesinde yapılmış, kapakları açık ya da etiketleri yırtılmış Campbell Çorba konservelerini tasvir eden pek çok çalışma ile devam etmiştir (Wally Gobetz)

• 17/30

  17/30 Dünyevi Hazlar Bahçesi, Bosch (1503-1515) Prado Müzesi, Madrid - Meşe panel üzerine yağlı boya bu olağanüstü triptik çalışmanın ortadaki paneli vahşi bir taşkınlıkla, çoğunlukla hayvanlarla birlikte tepinen çıplak kadın ve erkekleri resmeder. Sağdaki panel Cehennem’i tasvir ederken, soldaki panelde Adem’e sunulmadan önce Havva’nın İsa tarafından kutsanması görülür. Danimarkalı ressam Bosch’un bu eseri, şehvete karşı bir uyarı olarak yorumlanır (Prado Müzesi)

• 18/30

  18/30 Bayrak, Jasper John (1954-1955) Modern Sanat Müzesi, New York - Amerikalı ressam rüyasında büyük bir Amerikan bayrağı çizdiğini görür ve ertesi sabah derhal işe koyulur. Transparan boya altından görünen gazete şeritleri üzerine yapılmış bu ressamının bugün en bilindik eseri olan çalışma, McCharty dönemi ve Soğuk Savaş başlangıcına tarihlenmektedir (MoMA)

• 19/30

  19/30 Antrakinon-1-Diazonyum Klorür, Damien Hirst (1994) Tate Liverpool - Nokta Boyama – rastgele renklendirilmiş daireler dizisi – tarzının bu tanınmış örneği Hirst’in asistanları tarafından üretildi. Sanatçı, 1986’dan 2011’e kadar yılda 60 Nokta Boyama eser üretti. İngiltere’nin yaşayan en zengin ressamı olarak bilinen Hirst için bu eserler yalnızca “renklerin neşesini sabitlemenin bir yolu” (Tate)

• 20/30

  20/30 Belleğin Israrı, Salvador Dali (1931) Modern Sanat Müzesi, New York - Eriyen saatlerin resmedildiği bu derhal göze çarpan sürrealist tabloda zaman ve mekan halüsinatif bir niteliğe bürünür. Uzun kirpikleriyle soyut bir formda görülen insan yüzü Dali’yi temsil eder. Bu tablo, ressamın Sigmund Freud’un rüya analizlerine duyduğu ilgiden beslenmiş ve Dali’yi 28 yaşında bir efsaneye dönüştürmüştür (MoMA)

• 21/30

  21/30 Kız ve Beyaz Köpek, Lucien Freud (1951) Tate, Londra - Karmaşık psikolojik figüratif portreleriyle tanınan Freud’un, tabloya modellik yaptığı dönemde hamile olan ilk eşi Kitty Garman’ın bu resmi de istisna değildir. Ressam kompozisyonda çoklu duyguları açığa çıkarmayı başarır. Pek çok kez tekrarlanan sadakatsizliği nedeniyle 1952’de boşanmayla sonuçlanan kısa evlilikleri süresince Freud, Garman’ı pek çok kez resmetmiştir (artsy.net)

• 22/30

  22/30 Çığlık, Edward Munch (1893) 2020 itibariyle Oslo Ulusal Müzesi - Bu tablo, Munch’ın iki arkadaşıyla çıktığı bir yürüyüşte korku ve anksiyeteye kapılmasıyla ve “gökyüzünün aniden kızıla dönmesiyle” ortaya çıkmıştır. Resimdeki konum kız kardeşinin akıl hastanesinden işitilecek mesafededir ama eserin modern insanın evrensel kaygılarını resmettiği söylenir. Günümüzde Oslo’daki yeni Ulusal Müze’de sergilenmek üzere bekletilmektedir (Nasjonalmuseet)

• 23/30

  23/30 Kabus, John Henry Fuseli (1781) Detroit Sanat Enstitüsü, Michigan - Göğsüne çöken şeytani bir yaratıkla yatakta boylu boyunca uzanan bir kadının bu cinsellik kokan tablosu, ilk kez 1782’de yıllık RA sergisinde sergilendiğinden beri dehşet ikonu olarak anılır. Kadın kabus mu görmektedir? Tablo Fuseli’nin aşk hayatının izlerini mi taşımaktadır? Yoksa dişil arzularla mı ilgilidir? Eser döneminde büyük bir şok ve merak uyandırmış, Fuseli’yi şöhrete kavuşturmuştur (Detroit Sanat Enstitüsü)

• 24/30

  24/30 Nataraja, Bridget Riley (1993) Tate Modern, Londra - Bridget Riley 1960’larda ilk – pop art olarak bilinen - siyah beyaz soyut tablolarını ürettiğinde resimler hareket ediyormuş gibi görülüyordu. Daha sonraki döneme ait bu Hindistan seyahatinden esinlenen tablodaki parlak renkli çapraz şeritler de aynı hareket hissini yaratır. Riley, tuvale transfer edilmek üzere stüdyo asistanlarına teslim etmeden önce tabloyu kağıt üzerine guaj boya ile oluşturmuştur (Tate)

• 25/30

  25/30 Sonbahar Ritmi (No.30) Jackson Pollock (1950) Metropolitan Sanat Müzesi New York - Pollock sanat dünyasına şok dalgaları yayan “damlatma tekniği”ni halihazırda 1947’de bulmuştu. Yerde yatay duran tuval üzerine – belli ölçüde kontrollü olarak - boya dökülmesi, damlatılması ve sıçratılmasıyla uygulanan teknik, doğayı çağrıştıran Sonbahar Ritmi’nde zirvededir. Pollock, 1956’da 44 yaşında trafik kazasında hayatını kaybeder (Met Müzesi)

• 26/30

  26/30 Kırda Öğle Yemeği, Édouard Manet (1862) Orsay Müzesi, Paris - Tablo 1863’te Paris’te ilk kez sergilendiğinde skandala yol açmıştı. Tamamen giyinik iki erkekle piknik yapan çıplak bir kadın manzarası bugün dahi sarsıcıdır. Ancak Manet’in döneminde çıplak kadınlar genellikle tanrıça gibi mitolojik figürleri temsil eder. Çıplaklığı günlük bir manzaraya yerleştiren bu tablo ise Manet’nin hizaya gelmeyi reddetmesiyle Modern Sanat için bir kırılma noktası olmuştur (RMN [Orsay Müzesi]/Hervé Lewandowski)

• 27/30

  27/30 Kopuk Kolye ve Sinek kuşu ile Oto-portre, Frida Kahlo (1940) Texas Üniversitesi, Harry Ransom Center, Austin - Meksikalı sürrealist ressam, oto-portre ressamlığını sağaltıcı bulurdu. Bu tablo da Kahlo’nun ızdırabını; geçirdiği otobüs kazasından sonra uzun süre çektiği acıları; kısırlığını; ressam Diego Riviera’dan boşanmasını ve fotoğrafçı Nikolas Muray ile ilişkisinin bitişini temsil eder. Meksika folklorundan sembollerin havada uçuştuğu tablo, bir anlamlar labirentidir (AFP)

• 28/30

  28/30 Nedimeler, Diego Velázquez (1656) Prado Ulusal Müzesi, Madrid, İspanya - İspanyol Altın Çağı’nın lider ressamı, duruşma ressamlığını yaptığı İspanya mahkemesinin bu gerçekçi tablosunda kendisini büyük bir tuval üzerinde çalışırken resmeder. Babası İspanya Kralı Philip 1V ve Avusturyalı annesi Mariana kapı aralığından izlerken genç prenses Infanta Margarita Theresa’nın etrafını hizmetçiler çevirmiştir. Tablo, izleyici ve resmedilen karakterler arasındaki ilişkiye dair pek çok gizem barındırır. Örneğin, ayna şövaledeki gizli resmi mi yansıtmaktadır? (Kamuya açık)

• 29/30

  29/30 Sohbet, Henri Matisse (1908-1912) Hermitage Müzesi, St Petersburg - Ne konuşuyorlar? Mesele ciddi gözüküyor. Matisse’nin bu yağlı boya tablosu, ressam ve karısı Amelie’nin yoğun bir safir mavisi renk önündeki sohbetini tasvir eder. Matisse, 20. yüzyıl Fransası’nın moda spor kıyafeti çizgili pijama giymektedir. Tablo ressamın kır evinde yapılmıştır ve karısının oturuşunda bir gerginlik sezilmektedir – ki ressamın resim yapmayı karısından daha çok sevdiğini itiraf ettiğini düşündüğümüzde bu gerginlik anlaşılabilir (Gandalf Galerisi)

• 30/30

  30/30 Ofelya, Sir John Everett Millais (1851-1852) Tate Britain, Londra - Shakespeare’nin Hamlet eserinde boğulan Ofelya, akıntıya doğru ağır ağır batıyor. Raphael öncesi ressamı, detaylara odaklanan nefes kesici dikkatiyle Hamlet’in babasını öldürmesinin sonuçlarını canlandırıyor. 19 yaşındaki model Lizzie Siddal, küvetteki suyu sıcak tutmak için kullanılan gaz lambaları söndükten bir süre sonra, saatlerce kıyafetleriyle su dolu küvette yattığı için ölüm tehlikesi geçirmiş. Ressam durumu fark etmemiş ancak günün sonunda doktor masraflarını ödemek zorunda kalmış (John Everett Millais)

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir

https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art

Independent Türkçe için çeviren: Sena Çenkoğlu