Filipinler'in Cebu bölgesindeki yaklaşık iki bin kişilik Tan-Awan kasabası dünyanın en büyük deniz canlılarını barındırması sebebiyle turistleri kendisine çekiyor. The New York Times'ın haberine göre yaklaşık 18 metre uzunluğunda olabilen balina köpekbalıkları büyüklükleriyle göz korkutsa da zararsız olmaları sebebiyle Filipinler'in önemli turizm unsurlarından biri. 

Ancak hayvan hakları savunucuları ve çevreciler turizm faaliyetlerinin canlıların davranışlarını etkilediği gerekçesiyle balina köpekbalıklarının doğal yaşam biçimine müdahale edilmemesi gerektiğini belirtiyor. 

Tan-Awan'daki balina köpekbalığı turizmi 2019'da yarım milyondan fazla turisti çekmeyi başarmıştı. O yıl bu turizmden 3,5 milyon dolar (yaklaşık 34 milyon TL) gelir elde edildiği belirtiliyor. Turistler ve yerliler canlıları elleriyle besleyebiliyor ve onlarla yüzebiliyor. 

Çevrecilerin itirazlarına rağmen bölgede yaşayan Lorene de Guzman bu faaliyetlerin kasaba halkı için önemli bir gelir kapısı olduğunu belirtiyor. Guzman, "Balina köpekleri pek çok kişiye iş sağlıyor" ifadelerini kullanıyor.

Ağızları çok büyük olsa da balina köpekbalıkları filtreyle besleniyor. Canlıların yüzlerce dişi bulunuyor ancak bunlar beslenme biçimi nedeniyle küçük ve zarar veren türden değil. 

Öte yandan balina köpekbalıkları göçmen bir tür ve söz konusu turizm nedeniyle canlıların bir kısmı en azından bir yıl boyunca alıkonuyor. 

Filipinler'in Cebu bölgesinde insanlar ve balina köpekbalıkları birlikte yüzebiliyor (Hannah Reyes Morales/The New York Times)

Filipinlerdeki balina köpekbalığı popülasyonu üzerine çalışmalar yürüten deniz biyoloğu Ariana Agustines şu ifadeleri kullanıyor:

Ulaşılabilirlik onları onları hedef tür yapıyor. Geçmişte avcılık açısından böyleydi şimdi de turizm.

Bölgede balina köpekbalığı turizmi önemli gelir kalemlerinden biri (The New York Times)

İnsanların canlıları beslemesinin türün davranışlarını değiştirdiğini belirten Afustines şunları ekliyor:

Genellikle çok çeşitli bir beslenme biçimine sahipler. Mercan, ıstakoz larvaları, farklı hayvansal plankton türleri ve küçük balıklarla beslenirler.

Agustines canlıların Tan-Awan'da uyap adı verilen bir tür karidesle beslendiğini bunun da tek yönlü bir beslenme olduğunu ifade ediyor. 

Uzmanlara göre beslenme biçimindeki değişiklikler canlıların dalış davranışlarını da etkiliyor. Balina köpekbalıkları yüzüye yakın yerlerde daha fazla zaman geçiriyor ve bu da vücutlarını tekne gibi deniz araçlarının darbelerine açık hale getiriyor. 

Turizm faaliyetlerinin dalış davranışlarını değiştirdiği canlılar yüzeye yakın yerlerde daha fazla vakit geçiriyor (The New York Times)

Ancak turistlerin sürekli olarak canlılara ilgi göstermesi yerlilerin de besleme faaliyetlerinden vazgeçme niyetinin olmadığına işaret ediyor. 

Bununla birlikte bölgede balina köpekbalıklarını beslemekten ve turistleri onları görmesi için feribotla taşımaktan sorumlu bir deniz bekçileri derneği de bulunuyor. 

Deniz bekçilerinin başkanı Mark Randon da eleştirilerin farkında olsa da bunlara karşı kayıtsız. Randon çevrecilerin faaliyetleri sona erdirme çabasına karşılık, "Balina köpekbalıklarını onlardan daha iyi tanıyoruz" diyor. 

Ancak Dünya Doğayı Koruma Vakfı (World Wildlife Fund) başta olmak üzere pek çok çevreci kuruluş balina köpekbalıklarının beslenmesine itiraz ediyor ve turistlerin Donsol gibi besleme faaliyetlerinin olmadığı başka yerlere gitmesini öneriyor. 

Filipin sularında yaklaşık bin 900 balina köpekbalığı bulunuyor. Küresel olarak balina köpekbalığı popülasyonu son 75 yılda yarından fazla azaldı ve bu düşüş Hint-Pasifik bölgeseinde çok daha çarpıcı biçimde yaşandı. Balina köpekbalıkları 2016'da nesli tükenmekte olan canlılar listesine alınmıştı.  

Independent Türkçe, The New York Times, DW Türkçe

Derleyen: Esra Güngör