Soma Holding'e ait madende yaşanan facia, 301 işçinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandığında takvimler 13 Mayıs 2014'ü gösteriyordu. Aradan 7 yıl geçti, faciayla ilgili yargılamada karar dün açıklandı. 

Ceza var, tutuklama yok

Her aşaması tartışma yaratan yargılamanın sonunda, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi madenin patronu Can Gürkan'ın bilinçli taksirle ölüme sebep olma suçunu işlediği için 20 yıl, Türkiye Kömür İşletmeleri Baş Kontrolörleri Adem Ormanoğlu ve Efkan Kurt'un taksirle ölüme sebep olma suçundan 12 yıl 6 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar verdi. Işıklar İşletme Müdürü Haluk Evinç ise beraat etti. Ceza alan sanıklardan hiçbiri tutuklanmadı.

İnfaz düzenlemesi piyangosu

Bu karar, madenci yakınları ve avukatları tarafından büyük bir tepkiyle karşılandı. Bu karara göre, geçen yılki infaz düzenlemesi uyarınca Can Gürkan'a verilen 20 yıl cezanın infazı yarı yarıya indirilerek 10 yıl olacak. Yine infaz düzenlemesinde bir defaya mahsus getirilen 3 yıl denetimli serbestlik hakkı ve Gürkan'ın hapiste kaldığı 4 yıl 8 ay düşüldüğünde 2 yıl 4 aylık infaz kalacak. 

Nihai karar değil

Peki bu mahkemenin kararı nihai karar mı? Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği karar, sanıklar ve katılanlar tarafından tekrar Yargıtay'a taşınabilir. 7 günlük itiraz sürecinde dosya Yargıtay'a taşındıktan sonra, Soma davasına bakan Yargıtay 12. Ceza Dairesi, belirli olmayan bir zaman aralığında dosyayla ilgili tekrar karar vermek zorunda.

Karar onanırsa cezaevine girecek

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararını onarsa, madenin patronu yaklaşık 2 yıl 4 aylık infazını tamamlamak üzere cezaevine girecek.

Madenci yakınları lehine bozulursa cezası 301'e katlanacak

Karar, madenci yakınları lehine bozulursa, Can Gürkan olası kastla öldürme suçunu işlediği gerekçesiyle Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nde tekrar yargılanacak ve alacağı ceza, hayatını kaybeden 301 işçi ve yaralanan 162 işçi yönünden ayrı ayrı hesaplanacak. 

Can Gürkan lehine bozulursa tazminat alabilir

Eğer Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararı Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından sanıklar lehine bozulursa, Can Gürkan'a taksirle öldürme suçunu işlediği gerekçesiyle ceza verilebilecek. Taksirle öldürme suçunun cezası ise, basit halde 2 yıldan 6 yıla kadar hapis, birden fazla kişinin ölümüyle sonuçlanma durumunda 2 yıldan 15 yıla kadar hapis...

Sanık Can Gürkan, eğer taksirle öldürme  suçundan cezalandırılırsa en çok 15 yıl hapis cezasına çarptırılabilecek. Geçen yıl yapılan infaz düzenlemesi de düşünüldüğünde, Can Gürkan'a üst sınır olan 15 yıl ceza verilirse bu ceza yüzde 50 indirimle 7 yıl 6 aya düşecek. 3 yıllık denetimli serbestlik de çıktığında ceza 4 yıl 6 aya düşecek. 4 yıl 8 ay cezaevinde kalan Can Gürkan, lehine bir bozma kararı çıkması halinde, tutuklu kaldığı süre aldığı cezanın infazının üzerinde olduğu için tazminat davası açmaya hak kazanabilecek.

7 yıllık yargılama serüveni

Gelelim Soma davasının tartışma yaratan kısımlarına... 301 işçinin hayatını kaybettiği faciayla ilgili yargılama, 13 Nisan 2015'te başladı, 11 Temmuz 2018'de ise mahkeme kararını açıkladı.

Mahkemenin kararı istinaf mahkemesi tarafından da onandı ve dosya Yargıtay'a taşındı.

Yargıtay, önce cezayı az bulup, sanıklar Can Gürkan, Haluk Evinç, Adem Ormanoğlu ve Efkan Kurt'un 301 kez olası kastla öldürme suçundan, 162 kez de yaralama suçundan cezalandırılmasını istedi.

Sonra, 12. Ceza Dairesi'nin üyeleri değişti ve hemen ardından yapılan itirazla, bu karardan vazgeçilerek sanıkların bilinçli taksirle öldürme suçundan cezalandırılması istendi.

Davanın bugüne kadar tüm aşamaları şöyle gelişti:

2015 yılının nisan ayında başlayan davada, 8 tutuklu sanık vardı. Davanın 20 Şubat 2017'deki 15. duruşmasında savcı mütalaasını vereceğini söyledi.

Mütalaa öncesinde 5 dakika ihtiyaç molası isteyen savcı, geri döndükten sonra mütalaa için süre istedi. Mahkeme, bu talebi kabul ederek bir sonraki duruşmayı 18 Nisan 2017'ye erteledi.

18 Nisan 2017'deki duruşmada ise savcı yine mütalaasını vermedi. Mütalaanın verilmemesine gerekçe olarak da o dönem yürütülen bir soruşturmanın tamamlanmaması gösterildi. 

Mütalaa beklenirken mahkeme başkanına davadan el çektirildi

Mütalaanın verilmemesine gerekçe olarak sunulan soruşturmanın tamamlanması beklenirken, davayı başından beri yürüten Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Aytaç Ballı, 4 Temmuz 2017'de yayınlanan kararname ile davadan el çektirildi.

Ballı, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı'ndan, İzmir'e gönderildi.

Madenci yakınlarının bazı avukatları tutuklandı

Ayrıca, hayatını kaybeden madencilerin ailelerinin avukatlığını yapan Çağdaş Hukukçular Derneği Genel Başkanı Selçuk Kozağaçlı'nın da aralarında bulunduğu bazı avukatlar, mütalaanın beklendiği sırada, başka bir suçlamayla tutuklanarak cezaevine konuldu.

5 dakika mola 1,5 yıl sürdü

Davanın 15. duruşmasında 20 Şubat 2017'de verilmesi beklenen mütalaa ise tam bir buçuk yıl sonra 22. duruşmada verildi.

19 Haziran 2018'de verilen mütalaada, madenin patronu Can Gürkan'ın da aralarında bulunduğu 8 sanık için olası kastla öldürme" suçundan 301 kez ve 20 ile 25 yıl, "neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama" suçundan ise 162 kez 2 ile 6 yıl arası hapis cezası istendi.

23. duruşmada karar çıktı

Mahkeme, 11 Temmuz 2018'de, davanın 23. duruşmasında kararını açıkladı. Mahkeme, kararını 'bilinçli taksirle öldürme suçundan' verdi. Patron Can Gürkan'a 15 yıl, Soma Kömür İşletmeleri AŞ Genel Müdürü Ramazan Doğru'ya 22 yıl 6 ay, İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı'ya 22 yıl 6 ay, İşletme Müdürü Akın Çelik'e 18 yıl 9 ay, Maden Mühendisi Ertan Ersoy'a 18 yıl 9 ay hapis cezası verildi.

Bunun yanı sıra Can Gürkan, 3 yıl süreyle maden faaliyetlerinde bulunmaktan men edildi. Ayrıca tutuksuz sanıklardan emniyet teknikeri Mehmet Ali Günay Çelik'e 11 yıl 8 ay, Maden Mühendisleri Yasin Kurnaz ve Hilmi Kazık'a 10 yıl 10'ar ay, Yönetim Kurulu Üyesi Haluk Evinç, çalışanlardan Hilmi Karakoç, Mehmet Eres, Hüseyin Alkan, Fuat Ünal Aydın'a 8 yıl 4'er ay ve Murat Bodur'a 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi.

Aralarında Can Gürkan'ın babası Alp Gürkan'ın da bulunduğu 37 kişi ise beraat etti.

İstinaf onadı, Can Gürkan tahliye edildi

19 Nisan 2019'da ise istinaf mahkemesi Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararını onadı.

Onama kararının ardından, tutuklu yargılanan madenin patronu Can Gürkan tahliye edildi. Dava, Yargıtay'a taşındı. 

Yargıtay kararı bozdu, olası kasttan cezaya hükmetti

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2 Ekim 2020'de verdiği kararda ise, sanıklara verilen cezayı az buldu ve kararı bozdu.

Yargıtay'ın kararına göre, patron Can Gürkan'ın da aralarında bulunduğu dört sanığa olası kastla 301 kez öldürme ve 162 kez yaralama suçundan ceza verilmesine hükmetti. 

İtiraz geldi, üyeler değişti, karardan vazgeçildi

İki Yargıtay savcısı, bu kararın düzeltilmesi için 8 Ocak 2021'de başvurdu.

Savcıların dilekçesinde, 12. Ceza Dairesi'nin sanıklar hakkında "Neticeyi öngördükleri ve olursa olsun diye hareket ettikleri" diyerek karar verdiği belirtildi.

Bu sırada, Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nin 5 üyesinden 3'ü değiştirildi.

12. Ceza Dairesi Başkanı Ahmet Er ve üye hakim Nadir Güngündeş koltuğunu korurken, sanıkların 301 kez olası kastla öldürme ve 162 kez yaralama suçundan cezalandırılması gerektiğine yönelik karara imza atan üyelerin yerine eski Adalet Bakanı ve Müsteşarı Kenan İpek, eski Hakim ve Savcılar Kurulu (HSK) Genel Sekreteri Fuzuli Aydoğdu ve eski Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Mustafa Yapıcı getirildi.

En fazla 22 yıl hapis cezası

Yapılan itiraz, üç üyenin oylarıyla kabul edildi ve madenin patronu Can Gürkan'ın da aralarında bulunduğu 4 sanığın bilinçli taksirle ölüme sebep olma suçundan cezalandırılmasına karar verildi.

Böylece, patron Can Gürkan'a en fazla 22 yıl hapis cezası verilebiliyordu.

Yeni üyeler ilk kararı bozdu, eski üyelerden muhalefet şerhi

Oy çokluğuyla çıkan kararın altında, Yargıtay 12. Ceza Dairesi'ne yeni üyelerinin imzası vardı.

30 Eylül 2020'de verilen karara imza atan heyetten Başkan Ahmet Er ve üye hakim Nadir Güngündeş'in muhalefet şerhi koyduğu kararda, yeni üyeler eski Adalet Bakanı ve Müsteşarı Kenan İpek, eski HSK Genel Sekreteri Fuzuli Aydoğdu ve eski Ceza ve Tevfikevleri Genel Müdürü Mustafa Yapıcı belirleyici oldu. 

Yeni üyelerden Kenan İpek, hakim değiştiren kararnamede de imza sahibi

Kararda imzası bulunan Yargıtay 12. Ceza Dairesi üyelerinde Kenan İpek, Adalet Bakanlığı Müsteşarı'yken aynı zamanda HSK 1. Dairesi'nin de doğal üyesiydi. 

İpek, Soma davasını yürüten ilk hakim Aytaç Ballı'nın 'terfi yoluyla' dosyadan el çektirilip İzmir'de görevlendirilerek, yerine Elbistan'da yaşanan maden faciasından sonra açılan davada, tartışmalı bir karar veren Elbistan Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Salih Pehlivanoğlu'nun getirildiği 4 Temmuz 2017 tarihli HSK kararnamesinde de imza sahibiydi.