ABD'de yapılan yeni araştırmaya göre hava kirliliğindeki ani artışlara sadece birkaç hafta bile maruz kalmak yaşlı erkeklerin net düşünme ve konuşma becerilerini bozabilir.

Columbia Üniversitesi önderliğindeki bilim insanları Greater Boston'da yaşayan ortalama 69 yaşındaki yaklaşık bin beyaz erkek üzerinde çalışarak testten önceki 28 gün içinde hava kirliliğinde yaşanan ani artışların ardından erkeklerin bilişsel yeteneklerinin düştüğünü belirledi.

Nature Aging adlı akademik dergide pazartesi günü yayımlanan araştırmaya göre daha yüksek seviyelerde PM2.5'e maruz kalanlar (genellikle trafik dumanı, yakıt yanması ve orman yangınlarından kaynaklanan parçacık kirliliği) sözel akıcılık, kelime hafızası ve sayı hatırlama gibi görevlerde daha kötü performans gösterme eğilimindeydi.

Bu farklılık, kirlilik seviyeleri Dünya Sağlık Örgütü tarafından metre küp başına 10 mikrogram olarak belirlenen güvenlik eşiğinin altındayken dahi belirgindi.

Aralıkta dönüm noktası niteliğindeki bir mahkeme kararıyla hava kirliliğine maruz kalmanın ilk defa tıbbi ölüm nedeni olarak kaydedildiği Birleşik Krallık'ta hükümetin güvenlik eşiği çok daha yüksek: Metre küp başına 25 mikrogram.

Bu hava kirliliğiyle insan beyninin aldığı hasar arasında bir bağlantı olduğunu öne süren ilk araştırma değil.

2018'de Çin merkezli bir çalışma, zehirli havanın tüm yaş gruplarında ortalama bir yıllık eğitime eşdeğer bir bilgi kaybına yol açabileceğini ve en kötü etkilerin 64 yaşından büyüklerde görüldüğünü öne sürmüştü.

Başka araştırmalar da işlek yolların yakınında yaşayanların daha yüksek bunama riskiyle karşı karşıya olduğunu ve hava kirliliğiyle çocuklarda akıl hastalıklarının artması arasındaki olası bağlantılara işaret etmişti.

Olumlu bir işaret olarak, bu hafta yayımlanan çalışma NSAID'ler olarak bilinen aspirin veya diğer steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar kullanan erkeklerin zehirli havaya maruz kaldığında kullanmayanlarla aynı bilişsel gerilemelerle karşılaşmadığını belirledi.

Araştırmacılar NSAID'lerin ve özellikle de aspirinin, nöroinflamasyonu (beynin doğuştan gelen bağışıklık sisteminin etkinleştirildiği süreç) veya beyne giden kan akışında kirli hava solunumuyla tetiklenen değişiklikleri hafifletebileceğini öne sürdü.

Columbia Üniversitesi Çevre Sağlığı Bilimleri Bölümü başkanı ve araştırmanın kıdemli yazarı Dr. Andrea Baccarelli "Salımlarla ilgili düzenlemelere rağmen hava kirliliğindeki kısa vadeli ani artışlar sık görülmeye devam ediyor ve genellikle tehlikeli kabul edilen seviyelerin altındaki seviyeler de dahil olmak üzere sağlığı bozma potansiyeline sahip" dedi.

Aspirin veya diğer anti-inflamatuar ilaçların alınması bu etkileri hafifletiyor gibi görünüyor fakat hava kirliliğini daha da azaltmak için politika değişiklikleri gerekliliğini koruyor.

The Guardian'a konuşan Dr. Baccarelli kirlilik ortadan kalktıkça beyin yeniden başlatıldığı için kısa süreli hava kirliliğinde gözlemledikleri etkilerin "tersine çevrilebilir" olduğunu söyledi ve "bu yüksek maruziyetlerin tekrarlanmasının kalıcı hasara neden olduğu" konusunda uyardı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/health

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk