Doğa olayları beklenmedik sorunlara ve kazalara da yol açabiliyor.
Bunlardan biri Birleşik Krallık'ta Cumbria'nın güneyinde yaşandı.
BBC'nin haberine göre tarlasını süren bir çiftçi, açılan 18 metrelik obruğa düştü.
Yaralanan çiftçi, itfaiye ve kurtarma ekiplerinin müdahalesiyle çıkarılarak tedavi amaçlı hastaneye kaldırıldı.
Dünyada haber olan bu olaya neden olan obruklar sadece İngiltere'ye özgü bir durum değil.
İnternet ansiklopedisi Wikipedi'de obruğun tanımı şöyle yapılıyor:
Yeraltı suyunun, karbondioksit ile birleşimi sonucu karbonik asit oluşur. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olduğu toprakları zamanla çözerek yer altında mağaralar oluşmasına neden olur, bir müddet sonra mağaranın üstünde bulunan toprak çöker işte bu çökme sonucu oluşan derin çukurlara obruk denir.
Türkiye'de en çok Konya'da görülüyor
Türkiye'de de obruklar görülüyor.
Konuyla ilgili görüşünü sorduğumuz Doğa Derneği Genel Sekreteri Dicle Tuba Kılıç, "Yeraltı su aküferlerinin boşalmasıyla birlikte bu boşluklarda oluşan toprak çöküntüleri yoluyla oluşan obruklar, Türkiye'de daha çok Konya Kapalı Havzası'nda görülmektedir" diye konuştu.
"Şeker pancarı gibi bol su gerektiren ürünler obruk oluşumu artırdı"
"Bunun sebebi doğal oluşum sürecinin yanı sıra, bu havzada yer altı sularının çekilerek konvansiyonel tarım uygulamaları sırasında kullanılmasıdır" diyen Kılıç, devamında sözlerini şöyle sürdürdü:
Özellikle şeker pancarı gibi bol su kullanılarak yetiştirilen ürün deseni, Konya Kapalı Havzası'nda son zamanlarda obruk oluşumunu etkileyen faktörler arasındadır. Obruk oluşumu doğanın döngüsü içerisinde toprağın karstik yapısına bağlı olarak doğal yollarla nadir gerçekleşen bir doğa olayı iken; günümüzde yeraltı sularının sondaj yoluyla kullanımı bu doğa olayının daha sık gözlemlenmesine yol açmaktadır.
2020'de Konya'da kapsamlı bir obruk araştırması yapıldı
Kılıç'ın da vurguladığı gibi Türkiye'de obrukların en çok görüldüğü yer Konya.
Geçen yıl bu ilde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD ) ile Konya Teknik Üniversitesi'nin işbirliği ile il genelindeki yapılan obruk araştırmasında ekibin başında yer alan Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaşar Eren de sorularımızı yanıtladı.
Sadece Konya değil birçok ilde görülüyor
Şeyda Parlar ve Araştırma Görevlisi Berkant Coşkuner'in de içinde bulunduğu araştırmaya dair bilgiler veren Prof. Dr. Eren, obrukların Türkiye coğrafyasında en yaygın Konya'da görülmekle birlikte bunun yanı sıra Sivas, Batman, Çankırı, Eskişehir, Diyarbakır, Manisa ve Afyon gibi illerde de görüldüğünü belirterek sözlerini şöyle devam etti:
Konya'da da en yaygın görüldüğü bölge Karapınar ilçesi. Burada geçmişte oluşan 130 metre uzunluğunda dokuz metre genişliğinde obruklar olduğu gibi günümüzde oluşan 50-60 metre uzunluğunda obruklar da var. 50-100 yılda oluşan obruklar var. Ancak bu son yıllarda çok hızlandı. Artık bir yılda 50 obruk oluşabiliyor.
Obruklar en çok alüvyal topraklarda oluşuyor
Altında yer altı suları bulunan alüvyal toprakların obruk oluşuma daha müsait olduğuna dikkat çeken Eren, şöyle konuştu:
Yer altı suları gerek küresel ısınma gerekse tarım nedeniyle kullanım sonucu azalıp, çekmesiyle kayaç hareketleri oluşuyor. Yeraltı sularının aşırı çekmesi yeryüzüne yaklaşan yer altı mağaralarının üstünde bulunan yüzeydeki alanların yükü daha fazla kaldıramayıp çökmesine, obruk denilen çukurların oluşmasına neden oluyor.
"Tarım amacıyla aşırı sulama obruk oluşumu artırdı"
Eren'in de tarım amacıyla yer altı sularının fazlasıyla kullanılmasının da bu süreci tetiklediğini söyleyerek, "Eskiden insanların müdahalesi olmasa 100 yılda bir oluşacak obruklar insanların yeraltı sularını aşırı kullanmalarından kaynaklanan çökmeler sonucu hızlandırdı. İnsan etkisiyle Konya bölgesinde yılda 50 obruk oluşur hale geldi" dedi.
"Konya'da 1000'den fazla obruk var, önümüzdeki yıllarda sayı daha artacak"
Yaptıkları araştırmalarda 600-650'si Karapınar, 400 civarı da Konya bölgesinde olmak üzere Konya ili genelinde 1000'i aşkın obruk tespit ettiklerini belirten Eren, "Bunlar sadece bizim tespit ettiklerimiz. Karapınar'daki 507'sini de inceledik. 1 metre uzunluğunda, yarım metre derinliğinde obruk da var. 900 metre uzunluğunda 130 metre derinlikte olan da var. Biz orayı terk ettikten sonra bile iki yeni obruk oldu. Önümüzdeki yıllarda da bu sayı artacak" iddiasında bulundu.
Üç senede üç kat arttı
Eren'in verdiği rakamlar Türkiye'deki obruk riskini de gösteriyor
Eren, Karapınar bölgesinde 3-4 sene öncesinde kadar obruk sayısının sadece 180-200 civarında iken 2020'de yaptıkları çalışmada bu sayının 600'e çıktığına dikkat çekti.
Şu ana kadar ölen olmadı ama maddi hasar var
Türkiye'de obruklardan kaynaklanan bir ölümün şu ana kadar olmamakla birlikte Karapınar'da obruktan kaynaklı maddi hasarlı olayların olduğunu, bunun sonucunda bazı evlerin tahliye edildiğini belirten Eren, "Yol ortasında oluşan obruklar var. Ya da bir ağılın yarısı obruk oluşumu sonucu gitti. Son yıllarda yerleşim yerlerinin yakınlarında da çok sayıda obruk oluştu. Bunun sonucunda bazı evler tahliye edildi" şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Yaşar Eren, ayrıca çiftçilerin bir metre uzunluğundaki küçük obrukların üzerine kapatarak tarıma devam etmeye çalıştığını da kaydetti.
© The Independentturkish
