Sudan ve İsrail, İsrail İstihbarat Bakanı Eli Cohen’in pazartesi günü gerçekleştirdiği Hartum ziyaretinde stratejik iş birliğini artırma anlaşması imzaladı. Güvenlik ve istihbarat alanlarını kapsayan ve istikrarın sürdürülmesini öngören anlaşmanın tam diplomatik ilişkilerin önünü açtığı kaydedildi.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan ve Sudan İstihbarat Direktörü Korgeneral Cemal Abdulmecidin yanı sıra güvenlik, askeri ve terörle mücadele yetkilileriyle bir araya gelen Cohen anlaşmayı Savunma Bakanı Yasin İbrahim ile imzaladı. Tel Aviv'den kaynaklar; Milli Güvenlik Konseyi, İstihbarat Bakanlığı ve diğer bakanlıklardan üst düzey yetkililerden oluşan bir heyetin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun elçisi sıfatıyla Hartum'u ziyaret eden Cohen'e eşlik ettiğini aktardı.

Sudan Başbakanı Dr. Abdullah Hamduk ile ekonomik iş birliği, diplomatik konular ve tarım ve havacılık alanlarının geliştirilmesi konularını görüşen Cohen'in “Sudanlı bir heyet, ilişkileri kurma yolunda müzakereleri ilerletmek için yakında Tel Aviv'i ziyaret edecek” dedi. Cohen aynı zamanda ziyaretinin tam diplomatik ilişkilere doğru ilerleme ve karşılıklı büyükelçiliklerin açılması yönünde itici güç olacağını vurguladı.

Söz konusu kaynaklar, genel olarak bölgede, özel olarak ise Kızıldeniz’de istikrarın korunmasına ilişkin görüştüklerini bildirdi. Tarafların güvenlik ve istihbarat alanındaki stratejik iş birliğine dair çeşitli fikirleri tartıştığını kaydetti. Aynı zamanda Sudan'ın İsrail'in Kızıldeniz ve Aden Körfezi Kıyısındaki Arap ve Afrika Ülkeleri Konseyi’ne katılmasına yardım edeceği belirtildi.

Sudan Başbakanı’nın Cohen’e İsrail boykot yasalarının ve İsrail ve diğer ülkelerden anavatanlarına dönen Sudanlı mültecileri cezalandıran yasanın kaldırılmasına yönelik prosedürlerin ilerleyişi hakkında bilgi verdi. Nitekim şu an Yahudi devletinde yaşayan ve Netanyahu hükümetinin uluslararası hukuktan ödün vermeden iade etmek istediği 6 bin 500 Sudanlının geri dönüşü kolaylaşacak.

Sudan Savunma Bakanı ile İsrail İstihbarat Bakanı’nın görüşmesinde siyasi, güvenlik ve ekonomik iş birliği anlaşması imzalayan taraflar “güvenlik istikrarını sağlamanın; krizleri ve ekonomik sorunları çözmenin, aynı zamanda bölge halklarını refaha kavuşturmanın yolu olduğunu” vurguladılar. İki taraf da İsrail'in Afrika ülkeleriyle ilişkilerini genişletmesine izin verecek ve dost ülkeleri Hartum ile ilişkilerini geliştirmeye teşvik edecek önerilerde bulundular. Heyet üyelerinden birinin aktardığına göre iki bakan, ülkelerinin çeşitli alanlarda daha fazla iş birliği yaparak aralarındaki kısa mesafeden yararlanmaları gerektiğini vurguladılar.

Diğer yandan heyetin diğer üyeleri de Sudanlı meslektaşları ile bir araya gelerek su, tarım, yenilenebilir enerji, sağlık ve havacılık alanlarında ekonomik ve ticari ilişkilerde ilerleme konusunda anlaşmaya vardılar. Bu kapsamda Sudan'da deniz suyunu tuzdan arındırma reaktörünün kurulması ve tarım rehberliği biriminin oluşturulması da dahil olmak üzere birçok ortak proje tartışıldı.

Misafirperverliği dolayısıyla Burhan’a teşekkürlerini sunan Bakan Cohen dün Tel Aviv’de yaptığı açıklamada “Bu ziyaret hem İsrail hem de Sudan'ın bölgedeki güvenliğin istikrarının sağlamlaştırmasına yardımcı olacak birçok önemli iş birliğinin temellerini atıyor” ifadelerini kullandı.

İsrail ve Sudan arasındaki ilişkiler, Washington ile imzalanan ve Sudan'ın terörizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkarılmasını öngören anlaşma kapsamında normalleşme sağlanması amacıyla iki ülke arasındaki anlaşmazlığın sona erdiği duyurusuyla başlamıştı. Sudan'da iktidar koalisyonundakiler de dahil olmak üzere bazı siyasi çevrelerin muhalefetine ve normalleşmeye karşı olmalarına rağmen ilişkiler gelişmeye devam etmişti. Nitekim Sudan 6 Ocak'ta, ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin başkanlığındaki bir heyetin Hartum ziyareti sırasında, Washington ile İbrahim Anlaşmaları’nın imzaladığını duyurmuştu.

Sudan Dışişleri Bakanlığı'ndan bir kaynak Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte “İsrailli Bakan’ın söz konusu ziyareti, geçiş otoritesindeki birçok partinin bilgisi dahilinde gerçekleşti” dedi.

Diğer yandan, ABD Afrika Kuvvetleri (AFRICOM) Komutan Yardımcısı Andrew Young’ın Sudan ile ABD arasındaki iş birliğini artırmayı ve ortaklığı genişletmeyi görüşmek üzere üç günlük bir ziyaret için, AFRICOM İstihbarat Şefi Tuğamiral Heidi Berg eşliğinde dün Hartum'a geldiği bildirildi.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan ile bir araya gelen Young, Sudan-ABD ilişkilerinin geleceğini, özellikle askeri ve güvenlik iş birliği alanında stratejik ilişkiler kurma ve geliştirme yollarını tartıştı. Egemenlik Konseyi tarafından yapılan açıklamaya göre Burhan, ABD yönetiminin Hartum ile Washington arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesi yönündeki desteğine ve katkısına, Sudan'daki ABD diplomatik misyonunun oynadığı role ve Sudan'ı teröre destek veren devletler listesinden çıkarma çabalarına övgüde bulundu.

Açıklamaya göre Young’a ülkenin Etiyopya ile doğu sınırındaki durumu anlatan Burhan, hükümetinin bölge barışı ve güvenliğini sürdürme konusundaki kararlılığını iletti. Sudan’ın dış ilişkilerine yaklaşımının sorunları çözme yönündeki diyalog ve müzakereye dayandığını söyledi. Aynı zamanda sınırlarda yeniden silahlı kuvvetlerin konuşlandırıldığı bilgisini verdi.

Sudan halkının değişim ve demokratik dönüşüm yönünde gösterdiği çabalar sayesinde Sudan-ABD ilişkilerinin önemli bir tarihi değişime tanıklık ettiğini belirten Young da şu açıklamada bulundu:

“AFRICOM liderliğinde yeni ortaklığı pekiştirmek için Sudan'ı ziyaret eden ilk heyetin başında olmaktan onur duyuyorum. Daha iyi bir gelecek inşa etmek ve ilişkimizi güçlendirmek için birlikte çalışma yönünde mevcut fırsatlardan yararlanmaya kararlıyız.”

Young ile Başbakan Hamduk’un bir araya gelmesi ardından yapılan basın açıklamasına göre söz konusu görüşmede Sudan'ın çıkarlarına hizmet eden askeri iş birliği de dahil olmak üzere çeşitli alanlarda Sudan-ABD iş birliğinin artırılmasının yanı sıra sivil ve askeri geçiş hükümeti kurumunda reform yapılması konuları da gündeme geldi.

Söz konusu ziyaretin ABD'nin Sudan'daki tarihi geçişe verdiği destek çerçevesinde gerçekleştiğini bildiren Bakanlar Kurulu, Young’ın Washington'ın, geçiş hükümetinin barışı sağlama, çatışmaları sona erdirme ve zorluklara rağmen tüm halkın yararına çalışan şeffaf bir hükümet kurma çabalarını desteklediğini ilettiğini açıkladı. Young sözlerini şöyle sürdürdü:

“Zorlukların üstesinden gelmek, liderliğin kararlılığını, yeteneklerini ve ortaklıkları güçlendirmeyi gerektirir. Önümüzdeki yolda zorluklar olabilir. Ancak üstesinden gelip ilerleyebileceğimize eminim.”

Sudan ordu medyası tarafından yapılan açıklamada, Young ve Sudan askeri liderleri arasında gerçekleşen görüşmede iki ülke arasındaki askeri ve güvenlik ilişkilerinin her alanda güçlendirilmesi üzerine tartışıldığı kaydedildi.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat