İnsanların gelecekte yaralanmaların ardından vücutlarını korumak veya derin uzay yolculukları yapabilmek için kendilerini kış uykusuna sokmaları mümkün olabilir mi?

Medical Xpress’in aktardığına göre, bu fikre genellikle bilim kurguda rastlansa da yeni yayımlanan bir makalede beynin vücut ısısını nasıl düzenlediğine dair kavrayışımızda “devrim yaratıldığı” ifade edildi.

Bazı memeliler vücut sıcaklıklarını metabolizmalarını çarpıcı biçimde yavaşlatacak kadar azaltarak kış uykusuna yatabiliyor. Böylece yiyecek kıtlığı yaşanan kış aylarında enerjilerini saklayabiliyor.

Önceki araştırmalar, merkezi sinir sisteminin soğumanın yanı sıra enfeksiyonlarla mücadele için ateşi çıkararak ısıl düzenlemeye katıldığını göstermişti. Ancak bunun tam anlamıyla hangi mekanizmayla gerçekleştiği belirsizliğini koruyordu.

Şimdi ise Japonya’daki Tsukuba Üniversitesi’nden araştırmacılar, yapay olarak etkinleştirildiklerinde kemirgenleri kış uykusu benzeri bir duruma sokan beyindeki sinir hücrelerini tespit etmeyi başardı.

Hakemli bilim dergisi Nature’de yayımlanan araştırmanın ardındaki bilim insanları, kış uykusuna yatmayan ama uyuşukluk (torpor) ismi verilen kısa süreli benzer bir duruma sıkça giren fareler üzerinde çalıştı.

Araştırmacılar, farelerin genetiğini, kimyasal veya ışık verdildiğinde beynin hipotalamus bölgesindeki Q nöronları ismi verilen bir dizi sinir hücresinin etkin hale geleceği şekilde düzenledi.

Bu hücreler lazer ya da kimyasal yoluyla etkinleştirildiğinde fareler daha uyuşuk hale geldi, vücut sıcaklıkları on dereceden fazla azalarak 30 derecenin altına indi, kalp atışları kayda değer ölçüde yavaşladı, metabolik hızları azaldı ve daha yüzeysel şekilde nefes alıp vermeye başladı.

Denek hayvanları, uyuşukluk ya da kış uykusunda görülene benzer bir durumu 48 saatten fazla bir süre korudu ve sonrasında hiçbir fiziksel hasar emaresi göstermeden normal davranışlarına döndü.

Ekip aynı deneyi, fare gibi normalde kış uykusuna girmeyen sıçanlarda da başarıyla tekrarladı.

Araştırmacılara göre, böyle bir durumu kış uykusuna girmeyen bir memelide tetiklemek, kontrollü düşük metabolizma hızının sinir sistemiyle ilgili mekanizmalarını kavramak için önemli bir adım.

Bilim insanlarının kullandığı teknik aynı zamanda bu sürece dahil olan sinir hücresi ağlarının geniş ölçüde haritalandırılmasına imkan tanıdı. 

Araştırmacılar, kış uykusu benzeri bir durumu insanlarda yapay biçimde tetiklemenin “tıbbi uygulamalarda pek çok faydasının olabileceğini ve aynı zamanda gelecek uzun mesafeli uzay araştırmaları olasılığı için de anlamlı olacağını” belirtti.

Olası klinik uygulamaların arasında kalp krizi ve inmelerden kaynaklanan doku hasarlarının azaltılması ve nakil için organların korunması da yer alıyor.

Yine hakemli bilim dergisi Nature’de yayımlanan ayrı bir çalışmada Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden araştırmacılar hipotalamusta farelerdeki uyuşukluğu düzenleyen sinir hücrelerini tanımlamayı başarmıştı. Saptanan sinir hücrelerinin etkinliğini engellendiğinde farelerdeki doğal uyuşukluğun başlaması engellenebilmişti.

Medical Xpress

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız