Türkiye'de siyasetin ana gündemlerinden biri ülkedeki göçmenlerin geri gönderilmesi konusu.

Zafer Patisi Genel Başkanı Ümit Özdağ'ın uzun zamandır dillendirdiği, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun da benzer bir tutum sergilediği göçmenlerin ülkelerine gönderilmesi konusuna Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan ve iktidar ortağı MHP lideri Devlet Bahçeli de dahil oldu.

Daha önce "ensar"-"muhacir" ilişkisi üzerinden muhalefetin göçmenlerin geri gönderilmesi gerektiği yönündeki açıklamalarına karşı çıkmıştı.

Erdoğan'ın, "Suriyeli kardeşlerimizin gönüllü ve onurlu geri dönüşleri için elimizden gelen gayreti gösteriyoruz" şeklindeki açıklaması iktidarın göçmenlere dönük siyasetinin değiştiği şeklinde yorumlandı.

MHP lideri Bahçeli'nin göçmenler için "adı konmamış bir istila" gibi bir tanım kullanması ise bu söylemin bir politikaya dönüşebileceğinin işareti olarak değerlendirildi.   

Sığınmacıların ülkelerine gönderilmesi yönündeki bu tartışmalar, göçmenler tarafından kaygıyla karşılanıyor.

Yaşanan tartışmaları ve ülkelerine dönüş zeminlerinin oluşup oluşmadığını farklı Ortadoğu ülkelerinden gelen göçmenlerin ülkeye giriş yaptığı ve önemli bir kısmının hayatını sürdürdüğü sınır kenti Van'da yaşayan göçmenlerle konuştuk.

Van, Taliban'ın ülkedeki hakimiyeti eline geçirmesinin ardından Afgan göçmenlerin İran sınırından yaptığı kitlesel geçişlerle sık sık gündeme geliyordu.

Geçen yaz aylarında zirve yapan ve azalarak da olsa devam eden bu düzensiz geçişler kamuoyu tarafından oldukça tartışıldı. 

Gelinen durumdan kaygı duyduklarını söyleyen göçmenler, farklı gerekçeler sıralayarak olası dönüşlerinin kendileri için tehlike taşıyabileceğini anlattı. 

Van'da yaşayan çoğu Afganistan ve İranlı olan göçmenler ülkelerine dönmenin koşullarının oluşmadığını söyledi.

Afgan göçmenler Taliban tehdidi ve bozulan ekonomiden dolayı ülkelerine dönmenin mümkün olmadığını belirtirken, İranlı göçmenlerin en çok dillendirdiği gerekçe ise tutuklanmalar ve idam.

Görüştüğümüz göçmenlerin neredeyse tamamı ülkelerini terk etmek istemediklerini; ancak son aşamada Türkiye'ye gelmeye mecbur kaldıklarını belirtti. 

Afgan genç Emir: Afganistan'da insanlar ramazandan değil, açlıktan oruç tutuyorlar

İlk olarak konuştuğumuz Emir Fetrullah isimli Afganistanlı genç, 8 ay önce Van'a gelmiş ve bir kafede çalışıyor.

22 yaşındaki Fetrullah, Özbekistan'da Makine Mühendisliği bölümünü okuduktan sonra  Afganistan'a dönmüş. Ancak döndüğünde ülkesinde kalamamış.

Taliban'ın ülkedeki kontrolü ele geçirmesinin ardından Afganistan'dan çıkmak zorunda kaldığını belirten Fetrullah, "Şu an Afganistan ekonomik olarak bitmek üzere. İnsanlar Afganistan'da ramazandan değil, açlıktan oruç tutuyorlar. Çalışacak işi, yemek alacağı parası yok insanların... Oraya dönersek işsizlik ve aşsızlık gibi kötü bir durumla karşı karşıya kalabiliriz" diye konuştu.
 

8 ay önce Afganistan'dan gelen 22 yaşındaki Emir Fetrullah  / Fotoğraf: Independent Türkçe 

Afganların göç etmeye mecbur kaldığını dile getiren Fetrullah, sözlerine şöyle devam etti:

Afganistan'a dönmek istemiyoruz. Bizi şimdi de Türkiye gönderiyor ancak gidenler tekrar kaçak yollardan geri dönüyor. Gelmeye mecbur kalıyor insanlar. Eğlenmek için gelmiyorlar yani...

4 dil bildiğini söyleyen Fetrullah, "Avrupa'ya gitmek istiyorum. Burada kendimi gelitirip, dünyaya açılmak istiyorum. Fakat bunun için de zamanım olmuyor, çünkü 15 saat çalışıyorum. Türk kardeşlerimiz 'Burada da iş yok, niye başka yerlere değil de buraya geliyorsunuz' diyorlar. Afganlar Türkiye'den çok memnunlar. İran devleti öyle değil, orada insanlık diye bir şey yok. Hayvandan bir farkın yok" ifadelerini kullandı.

 
İranlı Pourmand: İran'a dönersem canım tehlikede olabilir 

Mohammad Pourmand isimli İranlı göçmen de 10 ay önce hakkındaki bir ceza nedeniyle ülkesinden çıkarak, kaçak yollardan Van'a gelmiş.

Çalışacak bir iş bulamayan bilişim uzmanı Pourmand, Avrupa'ya gitmek için başvurduğu vizeden haber bekliyor.
 

Hakkındaki hapis cezası nedeniyle İran'dan Van'a gelen Mohammad Pourmand / Fotoğraf: Independent Türkçe

İran'a dönmesinin kendisi için hayati tehlike taşıyabileceğini dillendiren Pourmand, şunları söyledi: 

Ben 10 ay önce kaçak yollardan Türkiye'ye geldim. Çünkü İran'dan çıkmama izin verilmedi. 10 aydır buradayım. Yabancı şubeden oturma iznini kısa bir süre için almıştım. Aldığım hapis cezası vardı. Eğer dönersem canım tehlikede olabilir. İran'da radyo ve TV'lerde itiraflarım var. Bunlara ek olarak iftira atıp daha fazla ceza verebilirler. Canım tehlikede olur o zaman.'

 
Taliban'ın tehdit ettiği Resuli: 20 sene, 30 sene sonra da gitsem beni bulurlar 

Son olarak konuştuğumuz Tahzen Resuli,  2018 yılında Afganistan'dan ailesi ile beraber geldiğini anlattı.

Eşi ve üç çocuğuyla kent merkezinde eski bir apartman dairesinde kalan Resuli, böbrek hastası ve bu yüzden çalışamıyor.

Resuli, tablo ve saksı gibi ürünler yapıp satıyor; ancak bunun ailesinin geçimini sağlamak için yeterli olmadığını söylüyor. 

Ülkesindeyken evlerinin yakınlarında Taliban üyeleri ile merkezi hükümete bağlı polisler arasında yaşanan çatışmanın ardından muhbirlikle suçlanan Resuli'den ülkeyi terk etmesi isteniyor.

Afganistan'dayken tavuk çiftliği işleten ve ekonomik durumu iyi olan Resuli, buna rağmen ailesiyle beraber ülkeden ayrılmak zorunda kalıyor. 

Belim ve ayaklarım ağrıyor, böbreğimde de sorun var. Bu yüzden çalışamıyorum. Evde tablo ve saksı yapıyorum. Onları sattığımızda kazanç elde edebiliyorum. Genelde satamıyorum. Bazen de etraftaki insanlar yardımcı oluyor. Afganistan'da tavuk çiftliğim vardı, onlara bakıyordum. Durumumuz iyiydi geçiniyorduk. Ancak göç ettikten sonra geçinemiyoruz. 
 

Taliban'ın tehditleri karşısında 4 yıl önce Afganistan'dan çıkan Tahzen Resuli / Fotoğraf: Independent Türkçe

Taliban'ın tehdidi karşısında ülkeyi terk etmek zorunda kaldığını aktaran Resuli, bu yüzden ülkesine geri dönemesinin mümkün olmadığını dile getirdi:

Evimin arkasında bir Taliban üyesi ile bir güvenlik görevlileri çatıştı. Taliban üyesi hayatını kaybedince Taliban benim haber ettiğimi iddia etti. Sonra 'Burada kalırsan seni öldüreceğiz' dediler. Ben de mecburen ailemi alıp kaçtım.

Eşinin kardeşinin Taliban tarafından öldürdüğünü anlatan Resuli, "20 sene 30 sene sonra da gitsem beni bulurlar. Şu an Taliban'ın kontrolünde o yüzden gidemiyorum" dedi.

Türkiye'de göçmen olarak geçinemediklerini ve hayatlarını sürdürmekte zorlandıklarını ifade eden Resuli, daha iyi bir yaşam umuduyla Avrupa'ya gitmek istediklerini belirterek sözlerini sonlandırdı.