ABD'nin Afganistan'dan çekilmesi, bölgede yeni bir gerçekliğe yol açtı. Afganistan'ın Taliban tarafından hızla ele geçirilmesi de Avrasya'daki bölgesel güçler, özellikle Çin için fırsatlar ve zorluklar yarattı.

Taliban ile Çin temsilcileri geçen temmuz ayında Tientsin'de bir araya gelmişlerdi. Taliban herhangi bir gücün Afgan topraklarını Çin'e zararlı eylemlerde bulunmak için kullanmasına asla izin vermeyeceğini belirtmişti.

Ayrıca Çin, Afganistan'daki barış ve uzlaşma sürecine daha fazla katılmayı, gelecekte yeniden yapılanma ve ekonomik kalkınmada daha büyük bir rol oynamayı umuyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı Afganistan Özel Temsilcisi Yue Şiao Yong, Taliban Kabil'in kontrolünü ele geçirdikten sonra Çin'in Afganistan'ın egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve bağımsızlığına saygı duyduğu açıklamasını yaptı.

Genel olarak Çin'in gelecekte Afganistan'daki konumuyla ilgili iki anlatı var. Biri fırsatları, diğeri zorlukları temsil ediyor.

Fırsatlar konusunda, ABD Başkanı Joe Biden'ın Afganistan'dan çekilme kararını eleştirenler, bunun Çin'in ülke üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisini artıracağını iddia ediyorlar.

Dahası, ABD güçlerinin geri çekilmesinin Afganistan'da bir boşluk yarattığını ve Çin'in hem Orta hem de Güney Asya'daki bölgesel konumunu pekiştirmek için ABD'nin yerini alma ve ülkedeki maden kaynaklarını çıkarma fırsatına sahip olacağını savunuyorlar.
 

Öncelikle Afganistan'daki yeni durumun, özellikle nadir maden kaynaklarına yatırım konusunda Çinli şirketler için yeni fırsatlar yarattığını söylüyorlar.

2020'de Afganistan'daki nadir maden kaynaklarının değerinin 1 ila 3 trilyon dolar arasında olduğu tahmininde bulunulmuştu. Çin, Batılı güçler ve Japonya karşısında dünyanın nadir maden kaynakları zenginliğinin yüzde 85'inden fazlasını sağlıyor. İkincisi, ülkedeki potansiyel istikrar.

Çin'in Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi için bir geçiş ülkesi olarak Afganistan'ın çekiciliğini artırabilir.

Eylül 2019'da Çin, Pakistan ve Afganistan dışişleri bakanları, Çin-Pakistan ekonomi koridorunun genişletilmesini teşvik etmekte anlaşmışlardı.

Şimdi ülkedeki daha fazla istikrar, koridorun Afganistan üzerinden genişlemesini teşvik edebilir. Afganistan'ın Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi'ne entegrasyonu, Çin'in Hindistan üzerindeki etkisini artırıyor.

Çünkü bu sayede çevresindeki ticaret ortakları aracılığıyla Hindistan'ı ekonomik olarak kuşatma şansı daha yüksek.

Üçüncüsü, Afganistan'ın Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi'ne entegrasyonu, Güney ve Orta Asya arasındaki bağlantıyı sıkılaştıracak.

Ticaret, yatırım ve krediler açısından da Çin'in ekonomik gücünü artırabilir. Buna ilaveten Afganistan genelinde yeni demiryolları veya otoyollar, Çin'in ihracat ve ithalat rotalarını çeşitlendirmesine ve AB-Çin kara bağlantısını güçlendirmeye yardımcı olacak.

Afganistan'ın Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi'ne entegrasyonu ile ilgili bu tür yatırım ve projeler, Taliban'ın Çin'e bağımlılığını artıracak ve Çin veya Orta Asya'daki aşırılıkçı grupları desteklemesini engelleyecek.

Dördüncüsü; yeni durum, Orta Asya'da olduğu gibi Çin ile Rusya arasında yeni bir işbölümüne yol açabilir. Bu da daha fazla güvenlik ile sonuçlanabilir.

Çünkü her iki ülke de terörü önlemek, Orta Asya'daki istikrarlarını güçlendirmek, Çin Doğu Asya, Rusya da Doğu Avrupa gibi komşu coğrafi bölgelere daha fazla odaklanmak isteyecektir.

Son olarak; istikrarlı bir Afganistan, Çin liderliğindeki Şanghay İşbirliği Örgütü için de önemli bir rol oynayabilir.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 2/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 3/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 4/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 5/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 6/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 7/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 8/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 9/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 10/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 11/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 12/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 13/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 14/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 15/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 16/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 17/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 18/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 19/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 20/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 21/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 22/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 23/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 24/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 25/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 26/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 27/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 28/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 29/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 30/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

Afganistan'ın 2012'den bu yana Şanghay İşbirliği Örgütü içinde sadece gözlemci statüsünde yer aldığı biliniyor. Taliban ülkenin tüm topraklarını kontrol ederse tekrar tam üyelik için başvurabilir.

Diğer yandan Çin'in karşı karşıya kalabileceği zorluklar da var. Zira Afganistan'daki durum, bazı uzmanların tasvir etmeyi sevdiği kadar Çin için güllük gülistanlık değil.

Devletin istikrarsız durumu nedeniyle Taliban'ın dönüşü, Pekin için fırsatlardan daha çok zorluklar yaratıyor.

İlk zorluk, Taliban’ın savaşın bittiğini deklare etmesine rağmen diğer etnik veya dini grupların, özellikle de İslami aşırılıkçı oluşumların Taliban'a direnmeyeceğinin garantisi yok.

Ayrıca Taliban'ın ülkeyi istikrara kavuşturmada başarılı olup olmayacağı konusunda da büyük bir belirsizlik var.

İkincisi; Taliban birleşik değil, bölünmüş bir hareket. Bu nedenle hareketin çeşitli kollarının Çin'de veya Orta Asya'da terörizmi ve ayrılıkçılığı desteklemeyeceğine dair bir garanti olmadığı belirtiliyor.

Mesela Tsinghua Üniversitesi Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün Araştırma Bölümü Müdürü, "Gerçek şu ki Taliban içinde halen Doğu Türkistan hareketini destekleyenler var" diyor.

Ayrıca Afgan Talibanı diğer grupları desteklemese de Afganistan'daki zaferi aşırılıkçı gruplara ilham verebilir ve Orta Asya'da aşırıcılığın yükselmesine neden olabilir.

Özbekistan İslami Hareketi, Hizb-ut Tahrir ve Pakistan Talibanı gibi gruplar, Pakistan ve Orta Asya hükümetleri üzerindeki baskıyı artırabilir, bölgesel devletleri istikrarsızlaştırabilir ve Çin yatırımlarını tehdit edebilir.

Ayrıca bölünmüş bir Afganistan sadece ülkenin Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi'ne entegrasyonu için sorunlar yaratmakla kalmıyor, aynı zamanda Orta Asya'daki Orta Koridor ve yeni Avrasya Kara Köprüsü gibi diğer ulaşım koridorlarını da terör tehlikesi nedeniyle tehdit ediyor.

Buna ek olarak Afganistan'dan Özbekistan ve Tacikistan gibi komşu ülkelere sığınan mülteciler, Orta Asya ekonomileri üzerindeki baskıyı artırabilir.

Bu faktörler bölgede istikrarı bozan bir gücü temsil ediyor ve bölgedeki Çin yanlısı hükümetler üzerinde baskı oluşturuyor.

Üçüncüsü; direniş gruplarının varlığı Çinli şirketleri Afganistan'a yatırım yapmaktan caydıracaktır.

Çinli şirketler tarafından 2000 yılında enerji, altyapı ve doğal kaynaklarla bağlantılı birçok proje başlatıldı.

Sözgelimi Kabil'in güneydoğusundaki Mes Aynak’ta bir bakır madeninin geliştirilmesi ve işletilmesi için imzalanan sözleşme gibi...

Yine 2011 yılında dev China National Energy Group, ülkenin kuzeyindeki Amu Darya Havzası’ndaki bir petrol sahasının ihalesini kazandı.

Ancak her iki proje de ülkedeki güvensiz koşullar, aşiretçi ve kabileci politikalar nedeniyle çöktü.

Merkezi bir hükümetin olmaması (şimdiye kadar) ve yetersiz altyapı, malların taşınmasını da zorlaştırıyor.

Uygun yasal çerçevelerin olmaması, kurumsal kapasite eksikliği ve yolsuzluk, başta madencilik olmak üzere herhangi bir sektöre yatırım yapmayı zorlaştırıyor.

Bu sorunların hızlı bir şekilde çözülmesi için çok az alan var. Bu da Çin'in Afganistan'daki yatırım çabalarını zayıflatıyor.

Dördüncüsü şu ki Afganistan'ı Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi’ne entegre etme konusunun da çok zor olması muhtemel.

Zira Afganistan ve Çin arasında üç ana sınır kapısı var: Chalachigu Vadisi, Vahan (Wakhan) Koridoru ve Kuzey Vahan Koridoru.

Üçü de mevsimsel zorluklar ve zorlu arazi koşulları nedeniyle altyapı geliştirme için uygun değil. Çin ile Afganistan arasında doğrudan bir bağlantı olmadığından, iki ülkeyi birbirine bağlayan üç dolaylı güzergah bulunuyor.

Bunların ikisi Çin-Tacikistan-Afganistan hattında. Ancak bu güzergah, doğal arazi sorunları ve Afganistan ile Tacikistan arasındaki sınır noktasının istikrarsızlığı nedeniyle yoğun ticaret ve altyapının geliştirilmesi için uygun değil.

Diğer güzergah ise Çin-Kırgızistan, Tacikistan ve Afganistan demiryolu.

Son olarak; Çin'in batı sınırları boyunca artan zayıflığı, Pekin'i Orta Asya ülkelerinde, özellikle de Tacikistan ve Pakistan'da güvenlik açısından varlığını artırmaya zorlayabilir.

Bu faktör aynı zamanda Çin ile Hindistan veya Rusya arasındaki bölgesel rekabeti kışkırtıyor, bu ise bölgedeki stratejik belirsizliği artırabilir.

Ayrıca Afganistan'daki parçalanmış durum, Çin'in stratejik odağını Doğu Asya ve Güney Çin Denizi'nden kısmen Orta ve Güney Asya'ya çevirebilir.

Bu durum Çin'in ABD karşısındaki zayıflığını artıracaktır.

Şu an Afganistan'daki istikrarsızlık, direniş grupları ve merkezi bir hükümetin yokluğu Çin'in Afganistan'da bir yer edinmesini zorlaştırıyor.

Ülkenin Bir Kuşak ve Bir Yol Girişimi'ne entegre edilmesi kısa vadede gerçekçi görünmüyor.

Çin'in Afganistan'da herhangi bir yeni etki hesapları yerine, öncelikle kendisinin ve ortaklarının sınırlarını aşırıcılık ve terörizmden koruması gerekiyor.

Ancak Çin orta ve uzun vadede Pakistan ile olan stratejik ortaklığı sayesinde bölgesel bir aracı ve genel mal tedarikçisi olarak daha önemli bir rol oynama potansiyeline sahip.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Sema Sevil

Şarku'l Avsat