Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1853 yılında patlak veren Kırım Savaşı’nın sona ermesi için 1856’da Paris Antlaşması imzalandı.
Antlaşmanın maddelerinden biri de, Rusya İmparatorluğu’nun Karadeniz’deki donanma faaliyetlerini engellemeye yönelik oldu.
Bu durumu kabullenemeyen Rus Çarı 2. Alexander, Paris Antlaşmasını atlatarak, ülkesinin bölgedeki heybetini geri kazanmak umuduyla kıyı bölgelerdeki savunmayı güçlendirme talimatı verdi.
Rus gemi uzmanları ve mühendisleri toplayan Alexander, ahşap ve diğer malzemelerden üretilen ve 280 mm’lik silah taşıyabilen bir savaş gemisi yapma fikri verdi.
Çarın bu standartları, ünlü Rus Amiral Andrei Popov’un zırhlı gemi fikriyle benzerlik taşıyordu. Popov, Rusya’nın Karadeniz’deki yerini korumak için yeni gemi modelleri üzerine deneyimler yapılması gerektiğini düşünüyordu.
Rus mühendis Amiral Andrei Popov / Fotoğraf: Rus donanma arşivi
21 Mayıs 1873’te, Andrei Popov’un tasarladığı ve Novgorod ismini verdiği gemi, 2. Alexander ve halkın katıldığı bir törenle suya indirildi.
Tasarımına bakıldığında, Novgorod’un ağırlığının 2500 tondan fazla olduğu tahmin ediliyor. 30.8 metre uzunluğundaki gemi, yuvarlak şekli ile diğer gemilerden farklı gözüküyordu. Altı motorlu gemi maksimum 12 kilometre/saat hıza ulaşabiliyordu.
Savaş gemisi olarak tasarlanan Novgorod’da 279 milimetrelik iki top bulunuyordu. Geminin zırhı 70 ila 229 milimetre arasında değişirken, geminin mürettebatı ise 151 kişiden oluşuyordu.
Dünya tarihinin yuvarlak tasarımına sahip ilk gemisi olma özelliğine taşıyan Novgorod, tasarımıyla diğer ülkeler için ‘alay konusu’ oldu. Gemiye “yüzen çorba kasesi” lakabı takıldı.
Savaş gemisinin tasarımı, suya indikten kısa bir süre sonra sorunları da beraberinde getirdi. Gemi, özellikle fırtınalı zamanlarda tasarımı nedeniyle tam bir tur atmak için kendi etrafında 45 dakika dönmek zorunda kalıyordu.
Aşırı miktarda yavaş hareket eden gemi, buna rağmen diğer gemilerden daha çok kömür tüketiyordu.
Mürettebatın topları hedefe yönlendirmesi 3 dakikadan fazla sürüyordu. Her 10 dakikada bir merminin ateşlenebildiği geminin mürettebatındaki deneyim eksikliği de cabası.
Rus yetkilileri utandıran Novgorod savaş gemisi, topları ateşlerken kendi etrafında dönüyor, topların yanlış yöne gitmesine neden oluyordu. Bu nedenle mürettebat, gemiyi sabitlemek için çapa ve ağır zincirleri atıp motorları durdurmak zorunda kalıyordu.
Bunca probleme karşın, 25 Eylül 1875 tarihinde Novgorod’un ‘iyileştirilmiş’ hali yapılarak bu gemiye Popov’un adı verildi.
Harcanan tüm çabalara rağmen Rusya İmparatorluğu, bu gemilerin hatasını düzeltemedi. Gemi, faydasız ve ülkenin parasını israf eden bir girişim olarak kabul edildi.
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sırasında, Novgorod ve Popov savaş gemileri Odessa kentinin yakınında bırakılarak savaşta yer almaması sağlandı.
Novgorod ve Popov, uzun yıllar Odessa kentinde kaldı.
Al Arabiya'dan Independent Türkçe için çeviren: Gülbahar İbeş
