İslamiyet Latin Amerika'ya ilk olarak 17'nci yüzyılın başlarında gelmiş olsa da, bildiğimiz kadarıyla 1920'ler ve 1960'larda Arap kökenli Osmanlı vatandaşlarının bu kıtaya geldiği üç göç dalgasıyla yerleşik hale geldi. Bu kıtada Osmanlı coğrafyasından gelen Suriyeli, Filistinli, Lübnanlı ve diğer kökenlerden Müslümanlar var.
Aslında 15'inci yüzyılda İspanyollar Amerika kıtasını keşfettiğinde, Afrika'nın kuzeyinden ve batısından köleler getirip Latin Amerika'da Brezilya, Venezuela, Kolombiya ve bazı Karayip adalarında İslam'ı tanıttılar.
Ancak birçok ülkede Müslüman köleler dini inançlarını terk etmeye zorlandı. Böylece zaman geçtikçe Latin Amerika ülkelerinde İslam ve Müslümanların sayısı seyreltildi.
1850-1860 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğundaki Arap Müslümanların Amerikan topraklarına yoğun bir göç olmuş. Çoğunlukla Suriye ve Lübnan'dan gelerek; Arjantin, Brezilya, Venezuela, Şili ve Kolombiya gibi ülkelere göç etmişlerdir.
Günümüzde tüm Latin Amerika ülkelerinde yeni inançları olarak İslam'ı benimseyen Müslüman yerel topluluklar, göçmenler ve yerliler bulunmaktadır.
İstatistiklere göre Latin Amerika'daki Müslümanların sayısı 700 bini Arjantin'de ve 1,5 milyonu Brezilya'da olmak üzere 4 milyonun üzerinde.
Latin Amerika'da Müslümanların sayısı ile ilgili 4 ile 6 milyon arasında sayılar zikredilse de resmi bir kayıt/ölçüm yapılmadığı için rakamlar arasında ciddi uçurum/muğlaklık söz konusuydu. Şahsi kanaatim 5 milyon civarında Müslümanın Latin Amerika'da bulanabileceği yönünde.
Arap göçmenler, Latin Amerika'daki İslami topluluklardaki Müslümanların yüzde 50'sini temsil ediyor, geri kalanı Meksikalılar, Brezilyalılar, İspanyollar, İtalyanlar, Kolombiyalılar, Arjantinliler gibi farklı milletlerden yeni Müslümanlar oluşturuyor.
Müslümanların azınlık olduğu her ülkede olduğu gibi Latin Amerika Müslümanları da bazı zorluklarla karşılaşmaktadır. Bunlar arasında İslam kültürü ve dini hakkında bilgi eksikliği, ekonomik kaynak eksikliği ve İspanyolca/Portekizce İslami materyal eksikliği sayılabilir.
Birçok Müslüman, ülkelerinin kültürlerine asimile oldular. Ancak bu durumu tersine çevirmek için birçok grup kimliklerini korudu ve dini kökenlerine dönmek için mümkün olan her şeyi yaptı.
Eksik olan en büyük şey İslami eğitimdir. Bu, kitaplardan İslami eğitimi verecek okullara kadar uzanır. İslam dünyası bu bölgeye uzak olduğu için, İslami eğitim almak için ciddi bir mesafeyi kat etmek maddi olarak her zaman mümkün değildir.
Mısır ve Suudi Arabistan'dan Latin Müslümanları için değişim programları olsa da bu halen yetersiz. Bu bağlamda Türkiye Diyanet Vakfı da bu bakış açısıyla çeşitli dini eğitimler vermektedir.
Latin Amerika'da ramazan dini festival gibi algılanıyor
İslam dünyası için bir yenilenme ve ruhsal bir arınma/temizlenme zamanı olan ramazan ayı, her yerde olduğu gibi Latin Amerika'da da Müslümanlar tarafından büyük bir heyecanla karşılanıyor.
Latin Amerika'da canlı bir azınlık olan Müslümanlar, ramazan ayının ilk günlerini evlerini süsleyerek ve özel yemekler yaparak hazırlanıyor.
Ramazandan hemen önce özellikle Karayip ve Orta Amerika'da tipik fiesta dekoru, parlayan ışıklar, ponponlar ve İspanyolca afişlerle evler ve dernekler dekor ediliyor.
Bayrama hazırlanmak için evlerin içine Feliz Eid (İyi Bayramlar) afişleri hazırlanıyor. Bu hazırlık Ortadoğu'da alışagelmiş olmasa da bölgede eşsiz Ramazan ve bayram geleneklerinden biri haline geldi.
Yakın çevreleri Hristiyanlardan oluşan yerel Müslümanlar, birlikte iftar saatlerini yemek yiyerek ve internet yardımıyla öğrendikleri İslam'ı, ibadet yaparak geçiriyorlar.
Ramazan boyunca çoğunlukla cami/mescitlerde hazırlanan iftar yemekleri İslam kültür merkezleri sayesinde ihtiyaç sahiplerine ulaştırılıyor.
Bu bağlamda Katar, BAE, Suudi Arabistan ve Kuveyt'ten çeşitli ölçeklerde yardımlar ihtiyaç sahiplerine ulaştırılıyor.
Türkiye'den de Diyanet, TİKA, İHH gibi dernek ve vakıfların gayretli çalışmalarını örnek verebiliriz. Ramazan ayının manevi ruhuna uygun olarak İftar organizasyonları tertip etmek ve ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunuyorlar.
Müslümanların kutsal ayı olan ramazanın gelmesiyle birlikte Hristiyan Latin Amerikalılar, Müslüman komşularının oruç ve diğer İslami ritüelleri yerine getirmeye hazırlandığını fark ediyor.
Latin Amerika'da İslam yavaş ama giderek büyüyor. Özellikle İspanyol dilinin Latin Amerika Katolikliğini hem doğrudan hem de dolaylı olarak İslam tarafından şekillendirilmesi en önemli araç olarak görülüyor.
Arjantin, Brezilya, Şili ve Meksika, Amerika kıtasındaki en büyük Müslüman nüfusa sahiptir. Arap diasporası (Müslüman olmayan pek çok kişi dahil) Latin Amerika'da büyük topluluktur. Önemli sayıda Lübnan, Suriye ve Filistin göçmeni Meksika, Kolombiya ve Brezilya'ya göç ederek toplumla uyum sağladı.
Müslümanlar, yoğun bir şekilde Katolik toplumlarla çevrili olduğu için ramazan ayında yaşam biçimleri dikkat çekiyor. Böylece İslami yaşam tarzı daha çok görünür oluyor. Akrabaları genellikle gayrimüslimlerden oluşan Latin Amerika Müslümanları dini ritüeller/ibadetlerini uygulama konusunda yalnızdırlar.
Dolayısıyla Ramazan Bayramı Latin Amerikalı Müslümanlar arasında buruk geçmektedir. Bu yüzden Müslümanlar, Ramazan Bayramlarını tatillere çıkarak değil de; Müslümanlar arasında yakın çevreleriyle birlikte vakit geçirerek kutluyorlar. Böylelikle hem bir toplumsal dayanışma sağlanıyor hem de çocukları ve yakın çevrelerinin İslam kültürüyle tanışmasına neden oluyorlar.
Latin Amerika'da ramazan sofrası için ciddi hazırlık yapılır
Müslüman aileler ramazan hazırlıkları için oruç mevsiminde çocuklarıyla birlikte plan yapıyor. Pek çok Latin Amerikalı Müslüman, ramazan ayından nasıl istifade edecekleri konusunda birlikte karar veriyorlar.
Latin Amerikalı Müslümanlar karı-koca teravih namazına katılmaktan, Bebeklerine kimin bakacaklarından, mesai saatinde iftar ve oruç saatleri konusunda hazırlıklar yaparlar.
Ayrıca çocuklarıyla birlikte, sahur ve iftar yemeği için ihtiyaç duyacakları yiyeceklerin ve malzemelerin listesini yaparlar.
Özellikle Müslümanların yaşadığı bölgelerde Mercado Municipal de (Merkezi Pazar/Çarşı) Latin Amerikalı esnaflar yiyecek ve içecek çeşitlerini artırarak Müslümanların tercihlerine sunarlar.
Ramazan sofraları ülkeden ülkeye, mutfaktan mutfağa değişir. Meksika, Porto Riko ve Haiti kültüründe tacos, fajita, frijoles refritos (kızartılmış fasulye), Haiti usulü sığır barbekü kaburga, Haiti siyah pirinci, Porto Rikolu arroz con maíz içerir. Ek olarak mısırlı sarı pirinç ve Amerikan Mac ve Peyniri. Porto Riko'da pollo guisado (haşlanmış tavuk), sorullos (peynirli mısır köftesi), pasteles gibi çeşitli Latin yemekleri yer alıyor.
Brezilya'nın São Paulo şehrinde bulunan Mesquita Brasil'de dört büyük masada içli ekmekler, turtalar ve "zaatar" sfihas, içli köfte gibi Arap mutfağına ait tipik yemekler ve "knéfs" (makarna), "burmas" (küçük makarna) ve "halavi" (susamlı şeker) gibi tatlılar var.
Ramazan Bayramı için yapılmış Arap tatlıları satın alınır. Mutfak, bagetler, kibes, sfihalar, Kahk ve pastel, arroz con gandules (bezelyeli pilav) ve turta (karamel soslu muhallebi tatlısı) diyetler gibi besleyicilerle çeşitlendirilir.
Bunun dışında Latin Amerika mutfağında yer alan kök sebzelerden, yeşil muzlardan ve plantainlerden yapılan etli köfteler, tortilla española (İspanyol omletleri), empandalar (etli turtalar) ve guava, peynir ve İspanyol zeytinleri gibi aperatif yiyecekler de Ramazan sofraların vazgeçilmezleri arasındadır.
Lübnan ağırlıklı mutfak da Brezilya'da yaygındır. Bunlar arasında Humus, babaganuche, Açık sfiha, Kapalı etli sfiha, Kapalı Sfiha sebze, Fırında Kibe, kızarmış kibe, Beyrut Kavrulmuş Dana, jambon Beyrut, Beyrut Kalage, almanara ve agadir salatası gibi yiyeceklerde müslüman azınlığın sofrasında yer alır.
Latin Amerika'da Ramazan ve Bayram bir aile meselesidir ve buna Latin çocukları da dahildir. Ramazan ayı boyunca anneler, evlerini ve mescitlerini çocukları için daha heyecanlı hale getirmek için dekore etmeye teşvik ediliyor.
Camide, kukla gösterisi, kağıt tabak süsleme, aileleri için bayram tebrik kartları oluşturma ve oyun hamuruyla kurabiye ve kek "pişirme" gibi bayramla ilgili eğlenceli aktiviteler hazırlıyor.
Çocuklar ayrıca diğer çocukların Kuran okumasını dinlemekten ve pizza, atıştırmalık, kek ve meyve suyu eşliğinde sohbet ederler.
Latin Amerika'da Müslümanlar, İslam Üniversitesi açıyor
Latin Amerika İslami dernekleri, kısa süre önce Brezilya'nın Sao Paulo şehrinde bir araya gelerek Latin Amerika ve Karayipler İslam Üniversitesi'ni oluşturmak için bir anlaşma imzaladılar. Latin Amerika'daki imamlar bu fikri yıllardır tartışıyorlardı.
İslam dernekleri, Minnesota İslam Üniversitesi ile yeni kurum için akademik kurslar ve materyaller sağlayacak bir anlaşma yaptı.
Başlangıçta, Portekizce dersleriyle Sao Paulo'da ve İspanyolca dersleriyle Mexico City'de merkezi olacak. Program Suudi Arabistan'daki Medine İslam Üniversitesi ve Mısır'daki El-Ezher Üniversitesi tarafından sunulan geleneksel İslami derslerden ilham alacak.
Üniversitenin amacı sadece geleceğin şeyhlerini yetiştirmek değil, İslam bilgisini derinleştirmek isteyen herkese katkı sağlamak olarak düşünülüyor.
Latin Amerika Müslümanların çoğunluğu Suriye, Lübnan ve Filistin gibi Ortadoğu ülkelerinden geliyor. Brezilya, Venezuela ve Kolombiya'da büyük Müslüman nüfus var. Camiler ve ibadethaneler tüm büyük şehirlerde bulunabiliyor.
Latin Amerika'da Müslümanların karşılaştığı zorluklar
Latin Amerika'da Müslümanların karşılaştığı zorlukların başında İslam kültürü ve dini hakkında bilgi eksikliği. İslam'ın rastgele uygulaması. Müslümanların kendilerinin İslam'ı anlamamaları ve yaşadıkları toplum gibi görünmeye ve davranmaya çalışmaları sonunda asimilasyonun kaçınılmaz son olması.
Arapçanın resmi dil olarak dayatılması. Ekonomik kaynakların eksikliği. İspanyolca ve Portekizce konuşan ve ülkelerin geleneklerini bilen din adamı eksikliği.
Çocuk ve ergenler için yardım eksikliği. İslami ortaokullarının olmaması. Portekizce ve İspanyolca İslami materyal eksikliği. İslami kurumların faaliyetlerinde koordinasyon eksikliği.
Ortadoğu kökenli veya Arap-Latin Amerikalılar arasında kişisel ve kabileler arasındaki tartışmaların günümüze taşınması. Şahsi husumetlerin tüm topluluğu etkilemesi.
Müslümanlar arasında her yönden iletişim eksikliği: birey, aile, kurum ve kuruluşlar arasında iletişimin zayıf olması ve acımasız rekabet.
Konferans ve dini toplantıların bir periyoda bağlanmaması. Yerel medyanın İslam ve Müslümanlar hakkında yanlış bir imaj sergilemesi. Müslümanlarında kılık-kıyafet konusunda Ortadoğu kültürünün Latin Amerikalı yeni Müslümanlara empoze edilmesi.
Buna rağmen İslam'ı benimseyenlerin sayısının her geçen gün arttığını da görüyoruz.
Latin Amerika'da yeni ruhsal yollar arayan birçok insan var; bu ülkelerdeki insanların büyük bir boşluk hissettikleri ve ihtiyaca cevap vermediği görülüyor.
Sonuç olarak İslam, Latin Amerika ve Karayipler'de büyüyor, ama doğru bir şekilde gelişmiyor. Çünkü Camilerin öğretisi dışında formel eğitim alabilecek kurumsal bir yapı söz konusu değil.
Mevcut olanlar da kısıtlı kapasiteye sahipler. Üstelik Latin Amerika'da İslam daha çok Arap Kültürünün baskın etkisi altında olduğu Latin Amerika kültürünü de tam olarak yansıtmıyor. Yani ciddi bir estetik problem dışa yansıyor.
Çoğu zaman yeni Müslüman olmuş Latinler veya Arap Kökenli Latinler; Ortadoğu'ya okumak/seyahat için gidiyorlar ve geri döndüklerinde Ortadoğu kültürünü Latin Amerika'ya empoze etmek istiyorlar.
Bu topluluklar, tıpkı ABD'de olduğu gibi, kendilerini ulusal faaliyetlere entegre ederek, sıkı çalışmaları, kendilerini barındıran ülkeye saygı ve sevgileriyle öne çıktılar. Birçoğu özgürce ibadet edebilmek için İslami topluluklar, merkezler, camiler vb. oluşturdu.
Bugün, Latin Müslüman topluluğunun birçok üyesi dünyanın dört bir yanındaki İslami kongrelere katılıyor, genç Latin Müslümanlar Arap ülkelerindeki üniversitelerde okuyor ve pek çoğu da İslam dinini ve geleneklerini sürdürüyor ve bilgilerini artırmak istiyor.
Dolayısıyla tüm çelişkilere rağmen Latin Amerika Müslümanları gelecek açısından canlı ve diri bir azınlık olarak duruyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
