Taliban'ın hızlı zaferini ve Afgan hükümet güçlerinin dağılmasını öngörmedeki başarısızlık yüzünden kimin suçlanacağını bulmaya yönelik anlamsız girişim, Afgan savaşının en önemli stratejik derslerini maskeliyor.

Tarihteki dönüm noktaları genelde gafil avlar çünkü o gün güç sahibi olanlar bu dönüm noktalarının yaklaştığını önceden görebilse, bunlardan kaçınmak için adımlar atarlardı. Hükümetler de halk da tarihte gerçekte olduğundan daha fazla kaçınılmazlık olduğuna inanmaktan hoşlanır. 1940'ta Fransa'nın düşüşü, 1979'da Şah'ın devrilişi ve 1991'de Sovyetler Birliği'nin çöküşü gibi büyük önem taşıyan beklenmedik olayları, uzmanların bunları neden öngöremediğine dair sorgulamalar takip etti.

Bu sorgulamalar tarihsel değişimin temel nedenlerini araştırmak için derinlere dalar ve bu nedenleri her zaman bulur. Fakat Lord Northcliffe'in dediği gibi, insan "gelişigüzellik mefhumunu da asla kaybetmemeli". Mühim tarihi gelişmelerdeki temel unsurlar, kolaylıkla başka yöne sapabilecek karar ve eylemler olabilir. Mesela, 1990'da Saddam Hüseyin'in Kuveyt'i işgal etmesi için uzun zamandır geçerli olan nedenleri vardı fakat Irak lideri fikrini son dakikada değiştirseydi bunların hiçbir önemi olmazdı.

10 yıl boyunca Afgan hükümetinin batmaya yüz tutmuş bir enkaz olduğunu ve olayların itici gücünün Taliban'ın güçlülüğü değil, hükümetin rağbet görmemesi ve kırılgan olması olduğunu savundum. Gerçi, bu pek istenilen bir durum değildiyse de, Donald Trump Şubat 2020'de Taliban'la son derece tek taraflı ABD geri çekilme anlaşmasını imzalamasaydı, uzun bir süre daha devam edebilirdi. Şayet Joe Biden, bu yıl 14 Nisan'da iç siyasi saiklere dayanarak ABD'nin 11 Eylül'ün yıl dönümünden önce Afganistan'dan ayrılacağını teyit eden konuşmasını yapmamış olsaydı, bu bile nihai bozguna sebep olmayabilirdi.

Biden, Afgan rejiminin temin ettiği dal parçasının ABD'nin sonsuza kadar oturamayacağı kadar çürük olduğunu söylerken haklıydı ve bunun ardından da aynı dal parçasında yukarı aşağı zıplamaya ve onun kırılmayacağını ummaya karar verdi. O gece her şeyin nasıl alt üst olduğuna ve bunun nasıl önlenebileceğine dair ayrıntılar hararetle tartışılıyor ancak Amerikan savaş tarzının işlevsiz olduğu ve kendiliğinden başarısızlığa yol açtığı çok daha önemli bir ders teşkil ediyor.

ABD'nin, Irak'taki savaş dikkatini dağıtmasaydı ya da Afganistan'da "ulus inşa etmek" için bu kadar fazla zaman harcamasaydı, Taliban'ın geri dönüşünü engelleyebileceğine dair iddialar, kendini beğenmiş saçmalıklar oldukları göz önünde bulundurularak reddedilmeli. 2001 ve 2021 arasında ABD yönetimleri, mesele Afganistan olduğunda her daim kendi iç siyasi çıkarları doğrultusunda hareket etti ki bunlar nadiren Afgan halkının çıkarlarıyla örtüşüyordu.

ABD'nin 2002'nin ilk aylarında savaşı kazanması, o esnada da ABD destekli güçlerin Taliban'ı devirmesi ve El Kaide'nin Pakistan'a gitmek için ülkeyi terk etmesi ilginç bir gerçek. Fakat Beyaz Saray teröristlerin yokluğunda bile "terörle savaş"a devam etti çünkü bu, 11 Eylül şokuyla fena halde yara almış ABD halkı için güçlü cazibesi olan bir slogan ve politikaydı. ABD kuvvetleri, eski savaş ağalarını geri getirip destekledi, onların 1992'yle 1996 arasındaki kana bulanmış eşkıyalıklarının yarattığı tepki de Taliban'ı doğurmuştu. Afgan tarzı büyük ve küçük mafya, güç ve para kazanmak için Amerikan desteğinden yararlanırken, genelde rakiplerini Taliban ve El Kaide'nin gizli destekçileri olmakla suçladı.

Bu sürecin Taliban karşıtı güçleri nasıl itibarsızlaştırdığı ve Taliban'ın geri dönüşüne nasıl yol açtığı Anand Gopal'ın dahiyane ve ayrıntılı kitabı No Good Men Between the Living: America, the Taliban and the War'da (Yaşayanlar Arasında İyi Olan Yok: Amerika, Taliban ve Savaş) bir Afgan'ın gözünden açıklanıyor. Çok miktarda röportaja dayanan kitap, ABD askeri müdahalesinin ilk başta Taliban'dan kurtulmayı nasıl sağladığını ama daha sonra onların yerini, yoluna çıkan herkesi "terörist" olmakla suçlayan talancı yerel patronlarla nasıl doldurduğunu ikna edici bir şekilde anlatıyor.

Bir zamanlar Taliban'ın merkezi olan, Afganistan'ın güneyinde yer alan yoksul Peştun'daki pek çok kişi ABD müdahalesinin demokratik seçim ve ekonomik yardım anlamına geleceğini umarak Taliban'ın gidişini görmekten memnun kalmıştı. Hayal kırıklığı, siyasi olmayan ya da Taliban karşıtı olan çiftçilerin Bagram Havalimanı'nda ve Guantanamo'da kötü muameleye ve hapse maruz kalmasıyla erkenden başladı. Verdiği pek çok örnekten birinde Gopal, bir bölgede "ABD kuvvetlerinin Ocak 2002'de okul ve valilik binasına saldırarak ABD yanlısı liderliğinin büyük kısmını tek gecede nasıl yok ettiğini" anlatıyor.

Bu tür "hatalar", 20 yıl boyunca her zaman gece yaptığı baskınları düzenlemek için hücum timi ve hava gücü kullanan, genellikle hatalı ve taraflı istihbarat sonucu hedef seçen ABD'nin, Taliban'ı diriltmeye katkı sağlama şeklinin ayrılmaz bir parçasıydı.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 2/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 3/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 4/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 5/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 6/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 7/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 8/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 9/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 10/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 11/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 12/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 13/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 14/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 15/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 16/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 17/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 18/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 19/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 20/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 21/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 22/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 23/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 24/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 25/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 26/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 27/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 28/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 29/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 30/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

2014'te Afganistan'ın doğusundaki Herat'tayken, yerel polisin hava saldırısı istemesi üzerine ABD hava kuvvetlerinin bomba atıp 61'i çocuk 117 köylüyü öldürdüğü Farrar bölgesindeki üç köyü yazıyordum. Kocaman, 5 metre derinliğindeki bomba kraterlerine rağmen bir ABD sözcüsü, ilk başta katliamın Taliban'ın evlere el bombası atmasından kaynaklandığını öne sürmüştü.

ABD'nin kara birliklerini çekip genelde kendi bir araya getirdiği fiili ölüm mangaları olan Afgan hücum birimlerinin gerçekleştirdiği "gece baskınlarına" daha fazla bel bağlamasıyla son yıllarda bu vahşet daha da kötüleşti. ABD birliklerinin sayısı düşse de kullanılan bomba ve füzelerin miktarı azalmadı.

Tahmin edilebileceği üzere, yerel haberler genç erkeklerin son yıllarda Taliban'a katılma nedenlerinin çift yönlü olduğunu ve köktenci İslam'la hiçbir ilgisi olmadığını bildiriyor. Savaşçılar, hava saldırıları ve gece baskınlarıyla sivillerin öldürülmesi veya yaralanması ve ABD'nin kendilerine düşman olan kabile ve etnik grupları desteklemesi nedeniyle Taliban'a katıldıklarını belirtiyor.

Sonuç olarak (20 yıllık rakamların hesaplanış şekline bağlı olarak 1 trilyon ila 2,3 trilyon dolar (yaklaşık 8,5 ila 19 trilyon TL) arasında değiştiği) bu büyük maliyetle Washington, savaşların hiçbir zaman bitmeyeceğini sağlama alan bir savaş yöntemi geliştirdi. ABD hava gücü birçok Taliban militanını öldürmüş olabilir ama daha fazlasını da bünyesine kattı.

ABD, yorumlanması zor uydu görüntülerine ve şüpheli yerel muhbirlere dayanan hedefler üzerinde insansız hava araçları ve hava saldırıları kullanarak kendi askeri kayıplarını düşük tuttu. Buna uygun şekilde, ABD'nin Kabil Havalimanı'ndaki son doğrudan askeri eylemlerinden biri de intihar bombacılarını hedef alan ve 7'si çocuk 10 sivili öldüren insansız hava aracı saldırısıydı.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu