Türkiye’de koronavirüs salgını nedeniyle iki aylık “eve kapanma” sürecinin ardından normalleşme süreci kademeli olarak başladı. 

Restoran ve kafeler kapalı kalmaya devam ederken perakende sektöründe işletmeler adım adım açılıyor. Bu sektörün çalışanları için iş başı zamanı gelmiş olsa da başta beyaz yakalılar olmak üzere birçok iş kolunun çalışanları evden çalışmaya devam ediyor. 

Hem Türkiye’de hem dünyada “yeni normal” olarak konuşulmaya başlanan “evden çalışma”, ofislere olan talebi de etkiliyor. 

Dünya Gazetesi’nden Leyla İlhan, “yeni normalin” gayrimenkul sektörü üzerindeki etkilerini incelediği haberinde evden çalışma sürecinin, satılan veya kiralanan ofislere ilgiyi bıçak gibi kestiğini anlatıyor. 

İlhan’ın konuştuğu uzmanlara göre kiradaki ofislerin fiyatlarında indirim beklentisi yüksek. Şirketler tarifelerinde indirimin yanında, daha küçük metrekarede ofislere öncelik veriyor. 

Hâlihazırda dükkan açmadığı için kazançları bir hayli düşen ofis kiracılarının fiyatlardan şikayeti sürerken, yakın dönemde daha düşük metrekarelere taşınma trafiği de artabilir. Hatta mevcut ofislerin “paylaşımlı” olarak kullanımı da seçenekler arasında. 

Bir diğer beklenti ise ofis tutma isteğinin azalması ile birlikte stok oranlarının yüzde 30’ların üzerine çıkması. 

Şirketlerin bir panik halinde ofislerini küçültmeye ya da kira indirimi almaya çalıştığını söyleyen Eva Gayrimenkul Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, “Yeni ofis tutma işi neredeyse bitti” ifadesini kullanıyor. 

Ofis kiraları düşecek, dip dibe çalışma bitecek

Dünya Gazetesi’ne yaptığı açıklamada 2020’de stok oranlarının yüzde 30’ları bulmasını beklediklerini söyleyen Yazıcı, "Normalleşme ile birlikte ofislere ilgi artacak. Ofislerde paylaşımlı, yani bir hafta birisi diğer hafta birisi şeklinde bir çalışma modeli uygulanacak ya da alanlar daha büyüyecek” diyor. 

Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş ise “Hem kiracılar hem de yeni adaylar fiyatlarda indirim isteyecekler. Dolayısıyla çıkanlar yeni yere avantajlı olarak taşınacaklar” değerlendirmesinde bulunuyor. 

Birçok kişinin ofisini kapattığını, bazılarının ise düşük kapasitede çalışmaya devam ettiğini belirten Cushman & Wakefield Yönetici Ortağı Tuğra Gönden’e göre ise dip dibe yoğun çalışılan ofisler artık olmayacak. Yani bir kata eskiden 100 kişi oturabilirken, artık bu 50’ye inebilecek. 

Perakendeci caddelere geri dönüyor 

Salgın nedeniyle açık alanlara ilginin artması caddeleri, markalar için yeniden cazibe merkezi yapıyor. 

Mağazaların açılmaya başlandığı alışveriş merkezlerinde ağırlıklı olarak bulunan birçok marka, tüketicinin eğilimleri doğrultusunda caddelerde yer arayışına girdi, hatta dükkan kiralamaları başladı bile. Başta İstanbul’un gözde caddelerinde olmak üzere dükkan fiyatlarının yüzde 30’lara kadar düşmesi de markaların yatırım iştahını artırdı. 

AVM’lerdeki kira ve ortak gidere yönelik eleştirel bakış ile caddelerin daha geniş çalışma mesaisi sunması perakendeciyi bu alanlara yönelten nedenler arasında. 

Son yıllarda dükkanları boşalan Bağdat Caddesi yüzde 100 dolacak

Sektör temsilcileri, boş dükkan sayısının fazla olduğu Bağdat Caddesi gibi pek çok caddede bir yıl içinde yüzde 100’lere yakın doluluk yaşanmasını bekliyor. Bağdat Caddesi Derneği Ali Güvenç Kiraz, “Markalar boş olan dükkanlara talip olmaya başladı” bu fikri destekliyor.

Sirkülasyon açısından orta vadede caddelerin daha iyi olacaklarını düşünen Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş’a göre tarifeleri düşen caddelerde değişimler olacak. Yeni durum markalara aynı yerde daha uygun fiyata dükkan bulma imkanı ya da daha küçük dükkana geçme imkanı sunacak. 

Taksim ve Bağdat caddelerine yönelik hizmet veren Remax Türkiye Brokerı Aykut Celep, AVM’lerden işlek ana caddelere karşı artan bir ilgi olduğunu söylüyor. Celep, salgın sürecinde cadde mağazaları konusunda kendilerinden bilgi almak isteyenlerin oranının yüzde 25 arttığını ifade ediyor. 

TSKB Gayrimenkul Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, İstanbul’un gözde caddelerinden Bağdat Caddesi, İstiklal Caddesi, Vali Konağı Caddesi, Rumeli Caddesi, Teşvikiye Caddesi gibi yerlerdeki dükkanların kira pazarında yaklaşık yüzde 30 civarında düşüş yaşandığını belirtirken fiyatlardaki düşüşlerin caddeye ilgiyi tetikleyeceğine inanıyor. 

AVM mağazaları yüzde 15-20 azalacak

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel ise Dünya Gazetesi’ne yaptığı değerlendirmede caddelerin salgında öne çıktığı fikrine katılıyor ve ekliyor: Bu demek değil ki AVM’lerden vazgeçtik. Her iki kanalın artıları var.

LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, tüketicinin caddelere yönelimi arttıkça cadde mağazalarının sayısının da yükseleceğini belirtiyor. 

Orka Grup Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu’na göre ise caddeler yeni sürece hazırlıklı olmalı. Yerel yönetimler, caddelerin alışveriş altyapısını düzenlemeli. Zira Orakçıoğlu, alışveriş merkezlerinde mağazaların yüzde 15 ila 20 azalacağını öngörüyor.

 

Independent Türkçe, Dünya Gazetesi