İşverenler çalışanları için ve işin gereklerinden dolayı sosyal yardım amacıyla temin ettikleri araçlarla çalışanlarını ikametlerinde işyerine, işyerinden de ikametlerine gidip gelmelerini sağlamaktadır.

İlgili mevzuatlarımız çalışanların yani sigortalıların toplu olarak işyerine götürülüp getirilmeleri sırasında meydana gelen kazaları farklı şekilde yorumlamaktadır.

Bu yazımızda sigortalı çalışanların işyerine gelip gitmeleri sırasında meydana gelen kazaların hangi kapsamda değerlendirildiğini irdelemeye çalışacağız.

Çalışan sigortalının servis aracında iş kazası geçirmesi mevzuatta nasıl düzenlenmiştir?

5510 sayılı yasanın 13. maddesinde iş kazası sayılan haller düzenlenmiştir. Madde teknik yönden tanımlayıcı bir hukuk kuralıdır.

Bunun uygulamaya ilişkin sonucu ise, bir olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağının anılan maddenin tanımı ve öngördüğü unsurlar çerçevesinde belirlenebileceğidir.

Yasanın açık hükümleri bir yana bırakılarak, iş kazası kavramının unsurlarının belirlenmesine olanak yoktur.

Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için, sigortalıyı bedence ve ruhça zarara uğratan olayın, maddenin belirlediği “hal ve durumlardan” birinde meydana gelmiş bulunması gerekli ve yeterlidir.

Bu sınırlı durumlar dışında meydana gelen ve sigortalıyı ruh ve bedence zarara uğratan olayların iş kazası olarak kabulüne olanak bulunmamaktadır.

Gerek uygulama gerekse öğretide açıkça kabul edildiği ve madde metninden de anlaşıldığı üzere, bu maddede sayılan haller örnekleme niteliğinde değil, sınırlayıcı niteliktedir.

Bu hallerden birine girmeyen sigorta olayı iş kazası sayılamaz. Sayılan bu hallerin birlikte gerçekleşme koşulu bulunmayıp, herhangi birinin gerçekleşmiş olması gerekli ve yeterlidir.

5510 sayılı yasanın 13. maddesi (e) fıkrasında “Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı, yani işyerine gidişi gelişi sırasında” meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren, özre uğratan olay olarak tanımlanmıştır.

Bu nedenle servis aracında kaza geçiren çalışanın “sigortalı” iş kazası geçirmiş sayılır.

İşveren tarafından tahsis edilen servis aracı ile iş görüşmesine giden kişinin kaza geçirmesi durumunda mevzuat nasıl uygulanır?

Mevzuatımızda iş kazası, işçinin işvereninin hakimiyeti altında bulunduğu bir sırada, onun için ifa ettiği bir işten veya iş dolayısıyla dış bir sebeple aniden meydana gelen bir olay nedeniyle uğradığı zarardır.

İşyerlerinin ulaşımının zor olduğu hallerde, iş görüşmesine giden kişilerin de işyeri servisini kullanarak işyerine gittikleri görülmektedir.

Bu kişinin kaza geçirmesi halinde olayın iş kazası sayılması mümkün değildir.

Olayın, iş kazası olarak kabul edilebilmesi için; olaya, maruz kalan kişinin 5510 sayılı kanunun 4. maddesi anlamında sigortalı olması, olayın, 5510 sayılı kanunun 13. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak belirlenen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi koşuldur.

Başka bir anlatımla, olayın, iş kazası sayılabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi zorunludur.

5510 sayılı kanunun 4 (a) maddesinde, bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayılacağı belirtilmiştir.

Anılan kanun kapsamında sigortalı sayılmanın koşulları; hizmet akdine göre çalışma, sözleşmede öngörülen edimin (hizmetin) işverene ait işyerinde veya işyerinden sayılan yerlerde görülmesi, kanunda açıkça belirtilen sigortalı sayılmayacak kişilerden olunmamasıdır.

Hizmet akdinin kurulmadığı bir sırada meydana gelen kazayı ise iş kazası olarak saymak mümkün değildir.

Servis aracını beklerken veya indikten sonra iş meydana gelen kaza iş kazası sayılır mı?

İdare tarafından söz konusu hallerde meydana gelen olay iş kazası olarak sayılmamaktadır. İdareye göre taşıma işi araca binmek ile başlamakta ve inmek ile sona ermektedir.

Ancak içtihatta araç beklerken geçen süre de yasada belirtilen “gidiş gelişi sırasında” tanımı içinde kabul edilerek söz konusu olay iş kazası olarak kabul edilmektedir.

Bazı durumlarda servisten indikten sonra işyerine giderken meydana gelen olaylar da iş kazası sayılmaz.

Servisin bozulması halinde kendi imkanları ile yola devam ederken meydana gelen kaza olayının değerlendirilmesi nasıldır?

Söz konusu durumlarda meydana gelen kaza olayının İş kazası olarak tanımlanmadığı, içtihatta işçinin servisten ayrılması ile servis arasında illiyet bağının kalmadığı olayın iş kazası olarak tanımlanmadığı görülmektedir.

Servis ile gidiş geliş esnasında meydana gelen kaza günü prim ödemesi yapılır mı?

Kuruma göre “yasal düzenlemeler çerçevesinde”, iş kazası sayılan haller kapsamında; 

• Çalışanın işyerinde bulunması,
• İşveren tarafından başka bir yerde görevlendirilmesi,
• Emziren kadın çalışanın çocuğuna süt vermek üzere işyerinden ayrılması,
• Çalışanın işveren tarafından tahsis edilen servis aracı ile gidiş geliş esnasında, 
• İşyeri ve eklentilerinde bulunduğu sırada meydana gelen kazalar iş kazası tanımı içinde yer almaktadır.

Bu kapsamda işyeri ile bütünlük sağlaması bakımından hizmet borcunu ifa etmek üzere işveren tarafından sağlanan servislerde meydana gelen kazaların illiyet bağı nedeniyle iş kazası tanımına girmekle beraber, iş kazası tanımı ile iş yasasının çalışma süresinden sayılan haller uygulamasına bakıldığında şu ifade çelişki meydana getirmektedir:

İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.

 
Bu nedenle de işçinin iş yerine giderken geçirdiği kaza günü bildirimin yapılmış olmasının aranması mümkün görünmemektedir.

Sadece işçinin işten dönüşünde ise mesaisini tamamlamış olması nedeni ile kaza günü sigorta bildiriminin yapılması istenmektedir.

Sorularınız için: [email protected]