Tabiatta olduğu gibi tarihte de kimi zamanlar etrafa olağanüstü bir durumla karşılaşılacağına dair bir hissiyat hatta bir gerilim yayılır.

Fırtına öncesi sessizlik denilen o bir lahza içinde her şey altüst olur ve fırtına başlar.

Toplumsal hayatta da bunun gibi olağanüstü durumları haber veren gerilimli durgunluklarla karşılaşılır.

Tıpkı rüzgârın aniden kesilmesi gibi bir an durur her şey. Ama bu her zamanki olağan durgunluklara benzememektedir.

Dipteki değil de zirvedeki bir durgunluktur. Adeta adımınızı atsanız ya cennete ya da cehenneme gidecekmişsiniz gibi gerilim dolu bir andır o. 

İran İslam Devrimi'nde de, devrimden bir yıl kadar önce, benzeri bir kritik an yaşanmıştır.

Aslında bu olay, uzun zamandır polisle halkın çatıştığı olağan karşılaşmalardan birisidir.

Ama bu defaki karşılaşmada hiç kimsenin öngörmediği ve beklemediği bir farklılık vardır.

Herkesin farkında olmadan durakaldığı öylesine kritik bir an yaşanır ki o andan sonra artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır.

İnisiyatif artık polislerin elinden çıkmış ve devrimcilerin eline geçmiştir.

Şimdi en önemli an gelmiştir, ülkenin, Şah'ın ve devrimin kaderini tayin edecek olan an, bir polis memurunun kalabalığın kenarında duran bir adama doğru yürüdüğü ve sesini yükselterek ona evine gitmesini emrettiği andır.

Bu iki adam sıradan, isimsiz kişilerdir, ancak, karşılaşmalarının tarihsel bir önemi vardır. Her ikisi de yetişkin, bazı olayları görmüş geçirmiş ve kişisel deneyimleri olan kişilerdir.

Polisin deneyimi: Bir insana bağırıp sopamı kaldırırsam, o önce korkudan uyuşup kalır, sonra koşarak kaçar. Kalabalığın kenarındaki adamın deneyimi: Yaklaşan bir polis gördüğüm anda ödüm kopar ve koşmaya başlarım. Bu deneyimlere dayanarak iyi bir senaryo hazırlayabiliriz: Polis bağırır, adam kaçar, diğerleri toz olur ve meydan boşalır. Fakat bu kez her şey farklı bir biçimde gelişiyor.

Polis bağırıyor fakat adam kaçmıyor, orada dikilip polise bakıyor; bu bakış yalnızca tedbirli ve korkulu değil, aynı zamanda sert ve cüretli. İşte durum bu merkezde. Kalabalığın kenarında duran adam üniformalı yetkiliye küstahça bakıyor. Polis kımıldamıyor. Etrafına göz atıyor ve aynı bakışı diğer yüzlerde de görüyor.

O adamınki gibi diğer yüzler de uyanık, hâlâ biraz korkak, fakat daha şimdiden metin ve sert. Polis bağırmaya devam ediyor, ama hiç kimse kaçmıyor; sonunda o da sesini kesiyor. Bir anlık sessizlik. Polisle o adamın olup bitenlerin farkında olup olmadıklarını bilmiyoruz.

Adamın korkusu geçmiştir, bu da kesinlikle devrimin başlangıcıdır. Şimdiye dek bu iki adam ne zaman birbirine yaklaşsa, bir üçüncü şahıs hemen araya girmişti. Üçüncü şahıs korkuydu. Korkuysa polisin dostu, adamın düşmanıydı.

Korku kendi kurallarını dayatıyor ve her şeye karar veriyordu. Şimdi ise iki adam ilk defa yalnız, yüz yüze. Korku yok oluyor. Şimdiye dek bütün ilişkileri heyecan, saldırganlık, hakaret, öfke ve terörle doluydu hep. Ancak şimdi korku yok olmuş, bu sapık ve nefret dolu birlik ansızın yıkılmış, sanki bir ateş söndürülmüştür.

Bu iki adam artık birbirine karşı kayıtsız ve ilgisiz hale gelmiştir; bu yüzden kendi bildiklerini okuyabilirler. Böylece polis ağır ağır karakola dönerken, adam orada dikiliyor ve gözden kaybolan düşmanına bakıyor. ¹

Böylece devrimci sürecin inisiyatifi artık sokaktaki adamın eline geçmiş, Devrim uzun bir süredir güçbela tırmanmaya başladığı zirveden aşağı doğru hızla akmaya başlamıştır.

Michel Foucault'ya göreyse devrim, halkın "sırtına binen korkunç yükü, tekmil dünya düzeninin yükünü silkelemek isteyen silahsız insanların ayaklanmasıydı. Belki de bu, gezegensel kuvvetlere karşı gerçekleştirilmiş ilk ayaklanma, en öfkeli ayaklanmanın en modern bir biçimiydi." ²  

Ve hatta bu, bir devrimden ziyade isyan, bir tür sivil itaatsizlikti. Bu durum ise onu desteklenebilir kılmaktaydı…

Ama o günler çok geride kaldı ve devrimci coşkuyla birlikte adalet ve özgürlük arayışları da baskılanarak tarih yeniden olağan mecraında akmaya başladı.

Foucault, Savak'ın işkencelerine karşı çıktığı gibi, Devrim'den sonraki idamlara da karşı çıkar.

Ona göre başlangıçta ayaklanan ve ölüme gidenlerin izlediği maneviyat, din adamlarının rejimiyle ilgisizdir.

Asıl olarak reddedilen Şah'ın aptalca ve topluma oldukça pahalıya mal olan modernleşme projesidir; "despotik silahlarıdır, kokuşmuş sistemidir…"

Ama bu kadük tarihsel sistem, bir süredir cilalanarak yeni bir mizansenle sahnelenmeye çalışılmakta. 

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümü beni bir kez daha o günlere, uzaktan izlediğimiz devrimin o coşku ve umut dolu günlerine götürdü.

Ne var ki giderek tersine dönen süreçte, Şahın polisinin yerini devrimin polisi aldı. Kısa süren itidal ve özgürlük havası, yerini, farklı da olsa baskıcı bir sürece bıraktı.

Bir dönem ABD'nin bölgedeki jandarmalığını yapan İran bu kez yüzünü Doğu'ya döndü ve bölgedeki tarihsel hegemonya mücadelesini güncelleyen farklı bir stratejiye yöneldi.

Özgürlük tutkusu yerini egemenlik arzusuna bıraktı. İslam Devrimi idealinin yerini Şii reelpolitiği aldı.

Cumhuriyet fikri ilerletilemediği gibi, bir dönem başbakanlık yapan Mir Hüseyin Musevi gibi devrimci muhalifler ya ev hapsinde (veya hapiste) kalmaya boyun eğerek susturuldular ya da Abdülkerim Süruş gibi ülkeden kaçmak zorunda bırakıldılar.

Ülkenin kaynakları başlangıçta öngörüldüğü gibi halkın refahı, geliştirilmesi, sosyal adalet ve dayanışma için kullanılmak yerine bölgesel ve hatta küresel bir hegemonya savaşına ve buna destek olacak atom bombası üretmek gibi astarı yüzünden pahalıya mal olan abes alanlara hasredildi. 

Kapuscinski İran'ı hiç de beklenmedik bir devrimci sürece getiren şartlara dair gözlemlerini şöyle sürdürür:

Bir despot, insanın alçak bir yaratık olduğuna inanır. Sarayını alçak insanlarla doldurur, çevresini alçaklar oluşturur. Dehşete düşmüş bir toplum, uzun süre, düşünme yeteneği olmayan, her şeye boyun eğen bir serseri gibi davranacaktır. Ona denileni yaptırmak için yiyecek vermek yeterlidir.

Eğlendirilince mutlu olur. İnsanlığın hayli küçük olan politik hileler hazinesi bin yıllık bir dönemde pek değişmemiştir. Kendilerine yetki verildiği takdirde nasıl idare edeceklerini bildiklerine inanan bir sürü amatör politikacıya sahip olmamızın nedeni de budur. Yine de, şaşırtıcı olaylar meydana gelebilir.

Bir bakarsınız, iyi beslenmiş ve epeyce eğlendirilmiş bir kalabalık söz dinlememeye başlar. Eğlenceden fazlasını talep eder. Özgürlük ister, adalet ister. Despot şaşırıp kalır. O, bir insanı, olduğu haliyle, bütünlüğüyle ve şerefiyle görmenin yolunu bilmez. Böyle bir adam sonunda diktatörlüğü tehdit edecek ve onun düşmanı olacaktır. Bu yüzden diktatörlük, o adamı yok etmek için tüm gücünü toplar. ³
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 2/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 3/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 4/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 5/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 6/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 7/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 8/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 9/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 10/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 11/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 12/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 13/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 14/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 15/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 16/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 17/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 18/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 19/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 20/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 21/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 22/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 23/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 24/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 25/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 26/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 27/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 28/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 29/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

• 30/30

  8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP)

Toplumların, özellikle de Doğu toplumlarının kaderiyse bu devrimci süreçlerin, öfke patlamalarının arkasını getir(e)memek, devrimin sonrasına dair ideallerin arkasında durmamaktır.

Tıpkı Arap Baharı gibi istisnai ve hiç de beklenmedik anlarda tarihe müdahale ederek iktidarın karşısına çıkanlar, iktidar değişince yeniden kendi hayatlarına dönmekteler.

Toplumsal denetimden ve siyasal katılımdan uzak olan iktidarlar ise ister devrimle ister darbeyle isterse seçimlerle işbaşına gelsin, bir süre sonra verdikleri sözleri unutup giderek yerel alışkanlıklara, iktidar olmanın kolaycılığına, dahası iktidarlarının ebedileştirilmeye çalışıldığı baskıcı bir stratejiye yönelirler.

Karşılarında onları dikkatle takip eden, eleştiren, denetleyen, iyiliği destekleyip kötülüğe karşı koyan bir toplum da olmayınca, ortalık fırsatçılara kalır ve sular yeniden eski yatağında akmaya devam eder. 

Böylece yönetim, kendisini eylemleriyle ve oylarıyla destekleyen halkın inisiyatifinden çıkarak keyfi ve kişiye özgü tutumlara yönelir.

Bir süre iyi giden işler bu gidişat sonucu olumsuzluğa doğru dönünce, bu kez de iktidarın sağlama alınması için despotik mecralara yönelinir.

Dolayısıyla da içerisinden gelinen halkla mesafelenerek, iktidarın ömrünü uzatmak için zorbaca yöntemlere başvurulur.

Sokaklardan kovulan (para)militer güçler yeniden sokaklara egemen olur ve "tarih tekerrürdür" sözünü doğrularcasına oyun bir kere daha tekrar eder. 

Şah'ın yok olmasının bir nedeni de, kendi ülkesini doğru dürüst tanımamasıydı. Bütün ömrünü sarayda geçirdi. Saraydan ayrıldığı zaman sıcak bir odadan dondurucu soğuğa çıkmış birine benzerdi.

Şöyle bir etrafına bakıp çabucak içeri çekilirdi. Aslında bütün saraylarda, yıkıcı ve saptırıcı yasaların geçerli olduğu bir yapı varlığını sürdürür. Çok eski zamanlardan beri bu böyle olmuştur, böyledir ve böyle olacaktır.

On tane yeni saray yaptırabilirsiniz, ancak yapım biter bitmez sizin sarayınız da, beş bin yıl önce yapılmış saraylarda hüküm süren yasalara tabi olacaktır. Tek çare sarayı, tramvay ya da otobüs gibi geçici bir mekân olarak kullanmaktır. Binilir, bir süre gidilir, sonra inilir. Doğru durakta inmeye ve fazla uzağa gitmemeye dikkat etmek çok önemlidir. ⁴

Platon da Yunan demokrasisini eleştirirken, ideal bir yönetim olarak tasvir ettiği "bilge krallık" modelinde yöneticinin süresini 10 yılla sınırlar.

10 yılın sonunda yeni biri seçilir ve eski "bilge kral", hayatının sonunu kitapları arasında tamamlamak üzere sakin bir köşeye çekilir.

ABD'de ise başkanların süresi 4 yıldır ve bir kişi arka arkaya en fazla iki kez başkanlık yapabilir, yani 8 yıl.

Belli ki bir insanın hem verimli olması hem de yoldan çıkmaması için azami on yıllık süre en uygun süredir.

Ama İran'da, 1989'a kadar cumhurbaşkanı olan Ali Hamaney, o tarihten beri dinî lider olarak yönetimin başında.

Türkiye'de ise Recep Tayyip Erdoğan 2002 yılından itibaren başbakan ve cumhurbaşkanı olarak ülkeyi yönetmekte.

Etrafımızdaki Rusya, Azerbaycan, Suriye, Ürdün, Filistin, Mısır, Arabistan, Körfez Ülkeleri… gibi ülkelerin hali de ortada. 

Belki aşırı bir iddia gibi gözükebilecektir ama gerek komplo teorisyenlerini bir kere daha harekete geçiren İbrahim Reisî'nin uğradığı kaza ve gerekse İsrail'in Gazze katliamına karşı bu ülkelerde verilen tepkinin Batılı ülkelere göre oldukça sönük olması gibi göstergeler de bu genel toplumsal karakteristiğin bir parçası değil mi?..
 

^Kaynaklar:

<sup>1. Ryszard Kapuscinski, Şahların Şahı, Metis Y. s. 89, 90.
2. Eric Paras, Foucault, Öznenin Yitiminden Yeniden Doğuşuna, Kolektif Kitap, s. 107.
3. Ryszard Kapuscinski, age, s. 94.
4. Ryszard Kapuscinski, age, s. 96, 97.</sup>

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.