Harvardlı bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırmaya göre bonobolar, aynı insanlar gibi işbirliği yapabiliyor.

İnsanları diğer primat türlerinden ayıran en büyük özelliklerden biri, başka grupla ya da kişilerle işbirliği kurabiliyor olmaları.

Fakat son yapılan araştırmaya göre bu özellik, sadece insanlara özgü olmayabilir.

Hakemli bilimsel dergi Science'de 16 Kasım'da yayımlanan çalışmada bonoboların, başka gruplarla işbirliği yaptığına ilişkin yeni kanıtlar ortaya kondu.

Araştırmanın bulguları, Afrika'daki Demokratik Kongo Cumhuriyeti ormanlarında yaşayan bonoboların incelenmesine dayanıyor.

Bir asır önce primatologlar, bonoboların şempanzelerin bir alt türü olduğunu düşünüyordu.

Fakat daha sonraki yıllarda yapılan araştırmalarda, bu iki türün genetik olarak farklı özelliklere sahip olduğu görüldü.

Topluluklarda baskın olan cinsiyet, genel davranışları belirliyor

Şempanzelerde erkekler, toplumda baskın bir konumda yer alıyor. Şiddet eğilimli oldukları bilinen bu tür, bebeklerini öldürecek kadar ileri gidebiliyor.

Fakat bonobolarda dişiler, toplum içinde daha baskın bir konumda bulunuyor. 

Bu da yaşam tarzlarına önemli ölçüde etki ediyor.

Araştırmacılar aynı zamanda, bonobo erkeklerinin bebeklerini öldürdüğünü de gözlemlemediklerini dile getiriyor. 

Dr. Martin Surbeck ve Liran Samuni çalışmalarında, Kokolopori Bonobo Koruma Alanı'ndaki iki bonobo grubunu, iki yıl boyunca inceledi.

Alandaki ilk keşif gezilerinde Dr. Surbeck, takip ettikleri bonobo grubunun bir başka grupla karşılaştığı anın kendisi için şaşırtıcı olduğunu belirtiyor. 

Çünkü ilk karşılaşmada iki grubun üyeleri de karşılıklı bağrışmanın ardından bir araya geldi ve iletişim kurmaya başladı.

Fakat şempanzelerde durum biraz daha farklı sonuçlanabilir.

Erkek şempanzeler genel olarak diğer erkeklerle karşılaştıklarında savaşmaya hazır bekliyor. 

Hatta başka gruplardaki erkekleri aramak için çevreye de dağıldıkları biliniyor.

Birlikte vakit geçirdiler ama kültürlerini kaybetmediler

Bilim insanları, iki grup arasında 95 karşılaşmayı gözlemledi.

Karşılaşan grupların bazı dönemlerde iki haftaya kadar birlikte vakit geçirdikleri görüldü (Martin Surbeck/Kokolopori Bonobo Araştırma Projesi)

Birlikteyken aynı topluluktaymış gibi davranan iki grubun üyeleri, birbirlerini kaşıdı, yiyeceklerini paylaştı. Hatta yılanları kendilerinden uzaklaştırmak için birlikte savaştı.

Fakat ne olursa olsun iki grubun üyeleri, birbirleriyle çiftleşmeyi tercih etmedi.

Kendilerine ait özel alışkanlıklarını da korumaya devam etti.

Hediyeleşmek bağ kurmak için işe yaradı

Araştırmacılardan Samuni, gruplar arasındaki işbirliğinin sadece bonoboların genel olarak cana yakın canlılar olmasından kaynaklanmadığını belirtti. 

Bilim insanları, farklı gruplardaki maymunların, karşılıklı kişisel hediyeler verdikçe yavaş yavaş bağ kurduğunu gözlemledi.

Hatta bazı anlarda iki grubun, üçüncü bir bonobo topluluğuna karşı ittifak kurduğu bile görüldü.

"İnsanlar iki türe de benziyor"

Samuni, şiddet eğilimli karşılaşmalarıyla nam salan şempanzelerin de en az bonobolar kadar insanlarla yakın akraba olduğunu söyledi.

Samuni, "Türümüz farklı açılardan her ikisine de benziyor. İnsanlar işbirliği kurabilirken aynı zamanda savaşmak için de organize oluyor" dedi.

Öte yandan bu çalışma, bonoboların davranışlarına üzerine yayımlanmış ilk araştırma değil.

Samuni ve Surberck'in 2022'de hakemli dergi PNAS'ta yayımlanan bir başka makalesinde, bonoboların şempanzelerin aksine daha hoşgörülü olduğu ortaya konmuştu.

Aynı zamanda testosteron seviyesi şempanzelere göre daha düşük olan bu türün, empati yeteneğinin daha yüksek olduğu da daha önceki çalışmalarda görülmüştü.


Independent Türkçe, New York Times, Science News