HBO'nun yeni dizisi The Last of Us'ı izlediklerini söyleyen bir grup bilim insanı, mantarların yüksek sıcaklığa uyum sağlayabileceğini bir deneyle gösterdi.

ABD'nin Kuzey Karolina eyaletindeki Duke Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi, halihazırda insanı enfekte etme yeteneğine sahip bir mantar türünü yüksek sıcaklıklara maruz bıraktı.

Deneyde, Latince adı Cryptococcus deneoformans olan bu mantarın yüksek sıcaklıklarda hayatta kalacak ve enfekte etme yeteneğini sürdürecek şekilde adapte olabileceği tespit edildi.

Mantarların sıcaklıkla imtihanı

İnsanın vücut sıcaklığı, halihazırda birçok mantar türü için fazla. Bu yüzden doğada bitkileri ve böcekleri enfekte edebilen mantarlar insanı hasta etme yeteneğine sahip değil.

Ayrıca insanda görülen mantar enfeksiyonlarının çoğunlukla cilt ve tırnak gibi yüzeydeki dokuları sarmasının nedeni de buraların daha soğuk olması.

Ancak Candida, Aspergillus, Cryptococcus gibi mantar grupları, bağışıklığı güçlü olmayan insanları enfekte etme yeteneğine sahip. Zira bunlar gibi birçok ciddi mantar enfeksiyonu, havadaki mantar sporlarını teneffüs ettikten sonra akciğerlerde başlıyor.

Bunun yanı sıra uzmanlar, mantarların ısınan iklime adapte olabilecek şekilde evrim geçirebileceğini de söylüyor.

Örneğin Candida auris mantarı, 42 dereceye kadar dayanabiliyor. Bu patojen özellikle de hastanelerde ve bakım evlerinde hızla yayılarak, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi enfeksiyonlara neden oluyor. Birçok uzman bu mantarın zamanla yüksek sıcaklıklara dayanacak şekilde değiştiğinden şüpheleniyor.

The Last of Us'taki iklim değişikliği fikri zekice bulunuyor

Aynı adlı video oyunundan televizyona uyarlanan The Last of Us da canlıların zihnini ele geçirerek onları zombilere dönüştürebilen bir mantar türünün iklim değişikliğinin etkisiyle yüksek sıcaklıklara adapte olduğu ve insanları enfekte edebilir hale geldiği distopik bir geleceği konu alıyor.

Diziyi yorumlayan birçok uzman, mantarların bu şekilde evrim geçirebileceği fikrini zekice bulmuştu.

Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Asiya Gusa ve meslektaşları da bununla ilgili bir deney yaptı. Ekip Cryptococcus deneoformans mantarını laboratuvar koşullarında 30 derecelik sıcaklıkta inceledi.

Daha sonra sıcaklık 37 dereceye çıkarıldı ve ısının mantarı nasıl değiştirdiği dikkatle gözlemlendi.

Hakemli bilimsel dergi Proceedings of the National Academy of Sciences'ta yayımlanmak üzere kabul alan araştırmada artan ısının mantarın genetik yapısını önemli ölçüde değiştirdiği ortaya çıktı.

Bilim insanlarının "sıçrayan genler" diye nitelediği genler arasında hareketliliğin arttığı görüldü. Yani DNA içindeki yer değiştirebilir öğeler ısının etkisiyle 5 kat daha hareketli hale geldi.

Araştırmacılara göre bu hareketli genler, mantarın sıcaklığa adapte olmasında rol oynayabilir.

Gusa, "Bu mobilize unsurların doğada bir enfeksiyon sırasında adaptasyona katkıda bulunma olasılığı yüksek" diye konuştu:

Ayrıca ısının yarattığı stres, mutasyonların sayısını artırarak süreci hızlandırabilir.

Gusa'ya göre bulgular, HBO'nun sevilen dizisini takip edenler için bir uyarı niteliğinde:

Dizidekiler, tam olarak bahsettiğim türden. Zombi kısmı hariç!

Independent Türkçe, Science Alert, Duke Üniversitesi

Derleyen: Çağla Üren