Oxford Üniversitesi'nden iki bilim insanı boşalan ketçap şişelerinin, içindekileri neden püskürttüğü sorusunu cevaplandırarak köklü bir gizemi çözdü.
Hakem onayı bekleyen makalelerin yer aldığı internet sitesi ArXiv'de yayımlanan araştırma, bu sıçramayı önlemenin yöntemlerini de ortaya koyuyor.
Ketçap, mayonez veya benzer şekilde paketlenen diğer sosları sıkmak gündelik bir hareket olsa da aslında arkasında karmaşık bir akışkan dinamiği sistemi var.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Ancak günün sonunda hepsi şişeye uygulanan kuvvetin içeriği nasıl etkilediğine bağlı.
Bu nedenle ilk başta basit bir soru gibi görünen bu sıçramanın arkasındaki tam mekanizma ortaya çıkarılmış değildi.
Oxfordlu iki bilim insanı bu mekanizmayı anlamak için çeşitli sıvılarla bir dizi deney yaptı.
Buna göre ketçap şişesini sıktığınızda şişenin ucunda birikmiş olan hava yay şeklini alıyor ve bu sırada yayın önüne doğru akmış olan ketçabı dışarıya doğru itiyor.
Oxfordlu fizikçi Callum Cuttle bunu, "Şişeyi bitirirken, içindekilerin çoğu artık havadır" diye açıklıyor:
Yani sıktığınızda, yaptığınız şey, şişenin içindeki havayı sıkıştırmaktır, Bu da ketçabı dışarı sürükleyen bir basınç oluşturur.
Ancak ketçap viskoz bir sıvı olduğu için aşağı doğru aktığı sırada duvarlara sürtünüyor ve bu sürtünme kuvveti de yayın itiş gücüne karşı bir direnç oluşturuyor.
Normalde şişenin dolu olması, bu iki kuvvetin hassas biçimde dengelenmesini sağlıyor.
Ancak ketçap miktarı azalıp hava miktarının artmasıyla bu denge de bozuluyor. Sürtünme kuvveti azalırken şişedeki havanın miktarı ve gücü artıyor.
Bunun sonucunda da yay gibi gerilen hava ketçabı ani bir patlamayla serbest bırakıyor.
Cuttle ve meslektaşı Chris MacMinn yaptıkları deneylerin sonucunu Amerikan Fizik Derneği'nin Akışkanlar Dinamiği Bölümü'nün geçen ay düzenlenen konferansında sundu.
İkiliye göre kullanıcılar, bu sıçramayı ancak şişeyi daha hafif sıkarak önleyebilir. Cuttle, "Biraz fazla sert sıkmak bile sabit sıvı akışı yerine sıçrama üretir" ifadelerini kullanıyor.
Bunun yanı sıra ikili, kullanıcıların ağız kısmı daha geniş şişeleri tercih etmesini tavsiye ediyor.
Independent Türkçe, IFL Science, Oxford Üniversitesi
Derleyen: Çağla Üren
